چهار سال قبل وقتی نتایج آزمون بین المللی (TIMSS) منتشر شد، در گزارشی نوشتیم، کیفیت آموزش در مدارس ایران با افت همراه شده است؛ حالا و دوباره دوره جدید این آزمون از افت مجدد و کیفیت نازل آموزشی کشورمان در دروس ریاضی و تجربی حکایت می کند.
آزمون تیمز چیست؟
آزمون بین‌المللی تیمز (TIMSS) که هر چهار سال یک بار برگزار می‌شود، عملکرد دانش‌آموزان در دروس ریاضی و علوم را در پایه‌های چهارم و هشتم می‌سنجد. این آزمون به عنوان یکی از معتبرترین مطالعات تطبیقی در عرصه آموزش، اطلاعات مهمی درباره روند پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان بیش از 60 کشور جهان فراهم می‌کند. TIMSS  از جمله مطالعات ایجاد شده توسط IEA (انجمن بین‌المللی ارزیابی دستاورد آموزشی) است که هدف آن اجازه دادن به سیستم‌های آموزشی در سراسر جهان برای مقایسه دستاوردهای تحصیلی دانش‌آموزان با سیستم های آموزشی دیگر است و یادگیری از تجربیات دیگران در طراحی سیاست آموزشی موثر است.
12 هزار دانش آموز ایرانی در تیمز2023
تیمز 2023 با شرکت 64 کشور در زمینه‌های ریاضیات و علوم در پایه‌های چهارم و هشتم، بر روی سه حوزه شناختی اصلی متمرکز است: دانستن، به کار بردن و استدلال.
224 مدرسه در پایه چهارم و 224 مدرسه در پایه هشتم و 12300 دانش آموز ایران در تیمز 2023 شرکت کردند. پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش متولی برگزاری این آزمون در ایران است. بنابر گزارش تسنیم، وضعیت توزیع جمعیت آماری این آزمون به تفکیک استان، شهر و مدرسه در سایت تیمز منتشر نشده است. در آزمون تیمز سطح پیشرفته نمره 625، سطح بالا 550، سطح متوسط 475 و سطح پایین نمره 400 دارد.
23 نمره کاهش نسبت به دوره قبل
 در آزمون تیمز 2023، دانش‌آموزان ایرانی در ریاضی پایه چهارم نمره 420 را کسب کردند. این نمره نسبت به سال 2019 که نمره 443 بود، کاهش یافته است. تنها یک درصد از دانش‌آموزان ایرانی به عملکرد پیشرفته دست یافتند، در حالی که 59 درصد در سطح پایین قرار داشتند. کشور سنگاپور با نمره 615 بالاترین عملکرد را در این بخش داشت.
در ریاضی پایه هشتم هم افت داشتیم
در ریاضی پایه هشتم، دانش‌آموزان ایرانی نمره 423 را کسب کردند که این نیز نسبت به نمره 446 در سال 2019 کاهش را نشان می‌دهد. در این بخش، 59 درصد از دانش‌آموزان ایرانی در سطح پایین قرار داشتند و تنها یک درصد به سطح پیشرفته دست یافتند. بالاترین عملکرد در این بخش متعلق به سنگاپور با نمره 605 بود.
در علوم هم افت رتبه
در علوم پایه چهارم، نمره دانش‌آموزان ایرانی 432 بود که نسبت به نمره 441 در سال 2019 کاهش داشته است. 63 درصد از دانش‌آموزان در سطح پایین قرار داشتند. سنگاپور با نمره 607 در صدر قرار داشت.
وضعیت کشورهای منطقه در آزمون تیمز
از کشورهای منطقه ترکیه، آذربایجان، ارمنستان، کویت، عمان، قطر، عربستان، قزاقستان، ازبکستان و بحرین در ارزیابی شرکت داشتند.
ترکیه در صدر
در میان کشورهای منطقه، ترکیه با نمرات 553 در ریاضی پایه چهارم و 509 در ریاضی پایه هشتم، بهترین عملکرد را داشت. ترکیـه بـا 84 نمره افزایـش در ریاضی و 107 نمره افزایـش در علـوم بیـن سـال‌های 2011 تا 2023 بهترین عملکرد را در منطقه داشت.
در کشورهای منطقه در پایه چهارم کشـورهای آذربایجان، عمان، بحرین، ترکیه، قطر، امارات، ارمنسـتان، اردن و کویت روند رو به رشد داشتند.
رتبه 53 ایران در ریاضی پایه 4
بنابر نتایج آزمون تیمز، ایران از 58 کشور شرکت کننده در ریاضی پایه چهارم در رتبه 53 قرار دارد و تمام کشورهای منطقه عملکرد بهتری نسبت به ایران دارند به جز عربستان سعودی.
علوم پایه 4، در رتبه49
ایران از 58 کشور شرکت کننده در علوم پایه چهارم در رتبه 49 قرار  دارد و کشورهای عمان، ترکیه، امارات، ارمنستان، قطر، قزاقستان و بحرین عملکرد بالاتری نسبت به ایران دارند.
ریاضی پایه 8 در رتبه 31
ایران از 44 کشور شرکت کننده در ریاضی پایه هشتم رتبه 31 را کسب کرده است و کشورهای ترکیه، امارات، آذربایجان، قزاقستان، قطر و بحرین عملکرد بالاتری را نسبت به ایران داشتند.

فراخبر
آموزش و پرورش پاسخ بدهد؟
نمای واقعی وضعیت آموزشی در کشور را در چنین بزنگاه هایی می توان مشاهده کرد. البته که از وزارتخانه ای که 98 درصد بودجه اش صرف هزینه های جاری، حقوق و دستمزد می شود، نباید انتظار پیشرفت و ارتقای کیفیت داشت. ابراهیم سحرخیز، از معاونان اسبق وزارت آموزش و پرورش درباره نتایج نگران کننده تیمز2023، چنین می گوید: اکنون نوبت وزیر آموزش و پرورش است تا با واکاوی یافته ها و داده های این مطالعه پژوهشی معتبر بین‌المللی به کمک دیگر مطالعات پس رویدادی یا مقایسه ای به این دست، پرسش های اساسی پاسخ بگوید چرا باید ایران« با ۱۲ هزار و900 ساعت آموزش رسمی از پایه اول ابتدایی تا پایان سال دوازدهم در مقایسه با میانگین جهانی 8 هزار ساعت » در رسیدن به اهداف آموزشی خود این چنین ناکام بماند؟
ما 4 سال قبل کالبد شکافی کردیم، اما...
ما سال قبل در همین صفحه و پس از انتشار نتایج آزمون بین المللی تیمز2019، در گزارشی با عنوان «کالبدشکافی یک فاجعه آموزشی»، نوشتیم: «وضعیت علمی دانش‌آموزان ایرانی در درس‌های ریاضی و علوم، حتی نسبت به برخی کشورهای همسایه هم بدتر است و این زنگ خطری است که اگر شنیده نشود، تبعات جبران ناپذیر آموزشی  را به بار می آورد» و حالا دوباره باز هم باید همین جنس دغدغه ها را بنویسیم.
اما آیا وزارت آموزش و پرورش هم دلایل این وضعیت فاجعه بار آموزشی را «واکاوی» و آیا اقدامی برای درمان آن می کند؟ اگر برای این درد، درمانی دارد پس چرا شرایط آموزشی بهتر نمی شود؟
​​​​​​​