الهه آرانیان- مرتضی سرهنگی، همان چهره‌ای که به پدر ادبیات مقاومت در ایران معروف است، در کودکی عاشق مجله «کیهان بچه‌ها» بود و همه مطالبش، از قصه‌های تارزان تا زندگی‌نامه دانشمندان جهان را می‌خواند و بعد با کاغذهای مجله بادبادک می‌ساخت و با خودش خیال می‌کرد تارزان توی ابرها در حال راه رفتن است. مرتضی سرهنگی، همان چهره تاثیرگذار ادبیات دفاع مقدس که در جوانی به جبهه رفت و بعد در جنگ، نقش مهمی در مستندسازی وقایع و رویدادهای جنگ تحمیلی ایفا کرد، این روزها در میان‌سالی به علت بیماری قلبی در بیمارستان بستری است. مرتضی سرهنگی متولد آذر ماه 1332 است و بیمارشدنش، دوستداران ادبیات دفاع مقدس را نگران کرده‌است. با آرزوی سلامتی برای مرتضی سرهنگی، این شخصیت فرهنگی تاثیرگذار، در ادامه آثار و فعالیت‌های او را مرور کرده‌ایم.

نگارش «اسرار جنگ تحمیلی به روایت اسرای عراقی»
جنگ که شروع شد، مرتضی سرهنگیِ جوان که فعالیت حرفه‌ای‌اش را در مطبوعات آغاز کرده بود، به جبهه رفت. او اولین زمستان جنگ را در بیابان‌های هویزه گذراند و آن‌چه را می‌دید و بر او می‌گذشت، در دفترچه کوچکش یادداشت می‌کرد. سرهنگی وقتی بعد از چند ماه به تهران برگشت، در دفتر روزنامه‌ای که در آن کار می‌کرد، اخبار جنگ را پیگیری می‌کرد، اما او که جنگ و جبهه را از نزدیک تجربه کرده بود، احساس کرد نمی‌تواند حس‌وحال خط مقدم و جبهه‌ها را آن‌چنان که باید، به مخاطبان منتقل کند. بنابراین پس از مطالعه فراوان کتاب‌های تاریخ جنگ در جهان، به این فکر افتاد که بخش مهمی از اخبار هر جنگ را باید از طرف مقابل شنید. به همین دلیل تصمیم گرفت به اردوگاه نگهداری از اسیران عراقی برود و خاطرات آن‌ها را ضبط کند. سرهنگی مدتی بعد یک ستون روزنامه را به این خاطرات اختصاص داد و نامش را گذاشت: «اسرار جنگ تحمیلی به روایت اسرای عراقی». مرتضی سرهنگی بعد از جنگ، این خاطرات را در هشت جلد در کتابی به همین نام منتشر کرد. کتاب «اسرار جنگ تحمیلی به روایت اسرای عراقی» جایزه کتاب سال دفاع مقدس را از آن خود کرد.

راه‌اندازی دفتر ادبیات و هنر مقاومت
جنگ که به پایان رسید، مرتضی سرهنگی باتوجه به تجربه ارزشمندی که از روزهای جنگ داشت، به همراه دوست خود، هدایت‌ا... بهبودی، طرح دفتر ادبیات و هنر مقاومت را نوشت و به مسئول وقت حوزه هنری داد و او هم این طرح را پذیرفت. بعد از این، سرهنگی و بهبودی کارشان را در این دفتر آغاز کردند. سرهنگی در این باره گفته‌است: «از همان ابتدا کارمان را به شکل تخصصی شروع کردیم؛ اگر نگاهی به کتاب‌هایی که در ابتدای تأسیس دفتر منتشر شده بیندازید، می‌بینید که هر موضوعی که از آن زمان تاکنون در قالب کتاب به چاپ رسیده‌است، برای خود تعریف مشخصی دارد و این تعریف چون از ابتدا دقیق بوده‌است تاکنون هم ظرفیت ادامه روش را داشته‌است. مثلاً خاطرات اسرای جنگ برای خود سرفصل مستقل و تعریف مشخصی دارد. خاطرات، یادداشت‌های فیلمنامه، نامه‌ها، یادداشت‌های روزانه، نمایشنامه، گزارش‌های جنگی و همه این موضوعات از ابتدا مشخص شده بود. قبل از تبادل بزرگ اسیران ایران و عراق سه عنوان کتاب درباره خاطرات اسرا به چاپ رسانده بودیم. برای انتشار کتاب هم ما خود به دنبال تألیف و سفارش دادن بودیم و هم کتاب‌هایی را که به دستمان می‌رسید، تنظیم و منتشر می‌کردیم. متن‌ها و کتاب‌هایی را که به دستمان می‌رسید، حک و اصلاح می‌کردیم و با روشی که در دفتر تدوین و مشخص شده بود، ویرایش می‌کردیم».

سرهنگی، چهره برتر هنر انقلاب اسلامی
تاکنون نزدیک به 30 اثر از مرتضی سرهنگی به چاپ رسیده‌است؛ «اسرار جنگ تحمیلی به روایت اسرای عراقی»، «تابستان 1369»، «نامزد گلوله‌ها»، «اسم من پلاک است»، «اسم من چفیه است»، «اسم من خاکریز است»، «پابه‌پای باران: دو گزارش از خرمشهر»، «خرمشهر کو جهان‌آرا»، «خرمشهر، خانه رو به آفتاب»، «سفر به قله‌ها»، «محرم در اسارت: گزیده خاطرات آزادگان»، «سفر به مدار مهتاب»، «بادهای زلال»، «منظومه هشت‌ساله»، «همسفر شقایق»، «روشنای خاطره‌ها»، «قطعه‌های پابرهنه» و «همه‌چیز درباره جنگ» نام تعدادی از آثار پرتعداد مرتضی سرهنگی، نویسنده و پژوهشگر ادبیات دفاع مقدس است. مرتضی سرهنگی در طول یک عمر فعالیت خالصانه و متعهدانه خود در سال 1393 چهره برتر هنر انقلاب اسلامی شد و در سال 1395 نشان درجه‌یک هنر را دریافت کرد.

قصیده 63 بیتی علیرضا قزوه برای سرهنگی
رضا امیرخانی، داستان‌نویس مشهور ایرانی و خالق رمان‌های «بیوتن» و «ارمیا» درباره مرتضی سرهنگی گفته‌است: «من در قواره‌ای نیستم که بخواهم درباره مرتضی سرهنگی صحبت کنم. می‌خواهم درباره حوزه هنری سخن بگویم. حوزه هنری امروز برندی است که برای اثبات و ثبت اعتبار خود به امثال مرتضی سرهنگی و هدایت‌ا... بهبودی نیاز دارد. این‌ها هستند که به یاد ما می‌آورند این حوزه چه جایگاهی داشت که همه به آن پناه می‌آوردیم. برای حفظ نامواره و اصالت حوزه هنری به امثال سرهنگی نیاز داریم». علیرضا قزوه، شاعر برجسته کشورمان نیز با اتکا به کلام مقام معظم رهبری درباره مرتضی سرهنگی که گفته بودند اگر شاعر بودم، قصیده‌ای برای ایشان می‌سرودم، به‌مناسبت 63سالگی مرتضی سرهنگی، قصیده‌ای 63 بیتی در وصف این چهره تاثیرگذار سروده است که به چند بیت آن اشاره می‌کنیم: «رسید اشارتی ز پیر و میر ما/ قصیدتی برای مرتضی بگو/ تو کیمیافروشی ای شهیدمرد/ به قلب مردگان ز کیمیا بگو/ دوباره خاک جبهه را سرند کن/ دوباره از صفای بچه‌ها بگو/ ز تنگه ابوغریب و حاجیان/ میان تنگه‌ها ز تنگنا بگو/ به گوش ما کلام آشنا بریز/ به چشم ما حدیث توتیا بگو».

​​​​​​​