2 سال بعد از شروع توفانیChatGPT
فتحی
سال 2001 که در بهترین حالت برخی از ما تازه استفاده از مرورگرها را تجربه می‌‌‌کردیم در فیلم «هوش مصنوعی» اسپیلبرگ که راوی آینده بود؛ شاهد یک کاراکتر با تیپ و شبیه انیشتین بودیم که چیزی بین موتورهای جست‌‌‌وجوی امروزی و هوش مصنوعی محسوب می شد؛ همان زمان برای خیلی از ما که باید با نسخه‌‌‌های اولیه ویندوز و قبل آن سیستم عامل ام اس داس سروکله می‌‌‌زدیم این سوال پیش آمد که اگر روزی بتوانیم مثل این فیلم بدون واسطه دستوری، با ابزار یا نرم‌‌‌افزاری کار کنیم که همزمان مرورگر، جست‌‌‌وجوگر، برنامه و... باشد چه می‌‌‌شود؟ ابزاری یا زبانی که بتوانیم به زبان ساده و به دور از الگوریتم‌‌‌های پیچیده چیزی از آن بخواهیم. 30 نوامبر 2022 با رونمایی از ChatGPT توسط اوپن ای آی، این رویا محقق شد. روزی که آغاز هوش مصنوعی نبود؛ اما شروع فراگیری آن به شکل ابزاری مخاطب محور شد.
شروع باورنکردنی
ChatGPT یک بات مکالمه‌‌‌محور با قابلیت دسترسی به اطلاعات فراوان، توانایی تحلیل اطلاعات، ظرفیت بالا در استفاده از زبان‌‌‌های انسانی و مکالمه به شیوه رایج مردم است که مدام در حال تقویت و یادگیری مبتنی بربازخوردهای انسانی است. هر مکالمه با این محصول باعث تقویت آن می‌‌‌شود و یک گام تازه را پیش‌‌‌رویش قرار می‌‌‌دهد. شرکت اوپن ای آی که سرمایه‌‌‌گذارانش افراد مشهوری چون ایلان ماسک و سام آلتمن بودند این چت بات را وقتی ارائه کردند که محصولی قدرتمند در این حوزه وجود نداشت. محصولی که انگار قابلیت‌‌‌های تمام موتورهای جست‌‌‌وجو را با توانمندی منحصربه‌‌‌فرد در تحلیل داده‌‌‌ها و ارائه یک پاسخ، بدون مرتب‌‌‌سازی‌‌‌شان به سبک رایج موتورها داشت. همان ماه‌‌‌های اول نگرانی‌‌‌های زیادی از اصالت تکالیف و پروژه‌‌‌های دانشجویی، دانش‌‌‌آموزی و... شکل گرفت.
نگرانی‌‌‌ها بالا می‌‌‌گیرد
چند ماه بعد که قابلیت‌‌‌های جذاب ChatGPT یکی بعد از دیگری رو شد مدام مطالبی می‌‌‌خواندیم درباره مشاغلی که با وجود هوش‌‌‌مصنوعی به‌‌‌زودی از بین خواهند رفت؛ از گرافیست‌‌‌ها که عنوان می‌‌‌شد با وجود این ابزار کارآمد دیگر نیازی به آن‌‌‌ها نیست تا نویسندگان و... حتی وقتی یک قاضی در آمریکا از هوش مصنوعی کمک گرفت ماجرا جدی‌‌‌تر شد. اما در مواقعی جنس نگرانی‌‌‌ها چیز دیگری بود. بسیاری از افرادی که در دنیای فناوری شناخته شده بودند در همان ماه‌‌‌های اول نگرانی‌‌‌های جدی از توسعه بی‌‌‌محابای هوش مصنوعی داشتند؛ نگرانی‌‌‌هایی که برخی از آن‌‌‌ها ناظر به محیط زیست بود و آب زیادی که برای سرورهای هوش مصنوعی مصرف می‌‌‌شود؛ برخی هم متوجه ارتقای بی محابا این مدل زبانی بود. در مواردی که از همه جدی‌‌‌تر بود احتمال سوءاستفاده گروه‌‌‌های تروریستی و تبهکاران را معضل مهم هوش مصنوعی می‌‌‌دانستند. به‌‌‌خصوص این‌‌‌که در مقیاس کوچکی برخی کاربران ساده می‌‌‌تواستند خط مشی محتوایی ChatGPT را با ترفندهای دور بزنند و استفاده‌‌‌های نامناسبی مثل قفل‌‌‌گشایی از نرم‌‌‌افزارهای قانونی بدون رعایت کپی رایت داشته باشند. هوش مصنوعی البته به‌‌‌رغم آن‌‌‌که قرار است از انسان و مکالماتش تقلید کند اما حرف رکیک نمی‌‌‌زند یا بناست این رویه را دنبال کند. اما کم کم بعد از ChatGPT چند مدل زبانی جدید رسیدند که چندان اعصاب هم نداشتند. گذشت دو سال نشان می‌‌‌دهد برخی از نگرانی‌‌‌ها مثل تعطیلی برخی مشاغل لااقل در کوتاه مدت و به آن شکلی که تصور می‌‌‌شد غلط است. چون به‌‌‌طور مثال فردی که دانش گرافیکی ندارد نمی‌‌‌تواند با کمک هوش مصنوعی یک لوگوی جذاب و خلاقانه برای کسب و کارش بسازد؛ یعنی فرد توانمند در حوزه گرافیک با ابزارهای ساده و جدیدتری به کارش ادامه می‌‌‌دهد.
آهنگ قدیمی با صدای خیابانی
البته همیشه هستند افرادی که از دل هرچیزی یک سرگرمی درمی‌‌‌آورند و ناغافل با ویدئوهایی مواجه شدیم که با کمک هوش مصنوعی، صدای خیابانی روی تصویر عموپورنگ می‌‌‌رفت و صدای یک خواننده قدیمی روی صورت خیابانی. همان‌‌‌طور که برخی از ما سرگرم کاربردهای فان هوش مصنوعی بودیم، کم کم رقابت در این حوزه جدی شد و ChatGPT دیگر تنها بازیگر این مارکت نبود. تلاش غول‌‌‌های فناوری معطوف به این بود که بتوانند هوش مصنوعی را روی ابزارهایی مثل عینک و دیگر ابزارهای واقعیت ترکیبی، گوشی‌‌‌های تلفن و... بیاورند تا دسترسی و استفاده از آن راحت‌‌‌تر شود. دستیارهای هوش مصنوعی در سیستم عامل‌‌‌های اندرویدی و... از راه رسیدند تا هر روز نسبت ما با هوش مصنوعی بیشتر شود.
جادوی هوش مصنوعی تکمیل می‌‌‌شود
روندی که دوسال قبل با ChatGPT شروع شد؛ با حضور دیگر برندها در این زمینه مدام ابعاد تازه‌‌‌ای پیدا میکند. طی چند وقت اخیر خیلی‌‌‌ها هم معتقد بودند آزمایش معروف تورینگ که پیشنهاد آلن تورینگ ریاضی‌‌‌دان و رمزگشای معروف جهان در زمان جنگ جهانی دوم برای تشخیص هوش مصنوعی از انسان را با مدل‌‌‌های زبانی جدید پیش برده‌‌‌اند. آزمایشی که قرار است بیانگر قابلیت‌‌‌های شگفت‌‌‌انگیز هوش مصنوعی باشد. به‌‌‌طور مثال مردی مدعی است به همسرش گفته به ماموریتی می‌‌‌رود که طی آن امکان برقراری تماس تصویری نیست و فقط باید چت کنند. طی چند روز همسر فرد تشخیص نداده که در حال مکالمه با هوش مصنوعی است و اگر این اتفاق در شرایط درست افتاده باشد بیانگر قابلیت‌‌‌های عجیب هوش مصنوعی است. اخیراً هم یک اتفاق جالب دیگر افتاد که طی آن پاناسونیک موسس خود را به‌عنوان یک هوش مصنوعی به‌‌‌نوعی به محل کار برگرداند. این شرکت ژاپنی سال ۱۹۱۸ با نام «صنایع الکتریک ماتسوشیتا» توسط «ماتسوشیتا کونوسوکه» تاسیس شد. هوش مصنوعی موسس پاناسونیک با ۳۰۰۰ صدای ضبط شده از او، دست‌نوشته‌ها، سخنرانی‌ها و مصاحبه‌هایی که انجام داده آموزش دیده است. این شرکت برای ساخت شخصیت هوش مصنوعی که سبک تفکر و گفتار موسس خود را تقلید میکند، با موسسه Matsuo وابسته به دانشگاه توکیو همکاری کرده است. این اتفاق به‌‌‌نوعی دموی پاناسونیک برای پژوهش‌‌‌های بین‌‌‌رشته‌‌‌ای خلاقانه است که افق‌‌‌های تازه‌‌‌ای پیش روی هوش مصنوعی ایجاد میکند.