گزارش میدانی «خراسان» از وضعیت برخی همراه سراهای بیمارستان های مشهد
بی سرپناهی همراهان بیمار!
هانیه غلامی
دختر جوان سعی می‌کند جمع‌تر بنشیند تا پاهایش روی زمین نباشد. پیرزن می‌گوید: «هیچ امکاناتی ندارد، حمام اگر خواستی می‌توانی بروی داخل بیمارستان، بعضی سرویس‌های فرنگی دوش هم دارد. این جا دزدی زیاد می‌شود. تا سر شیرهای آب سرویس بهداشتی را برده بودند! شما اگر موکت، پتو یا بالش تمیز دارید، برای ما بیاورید. از شهرستان می‌آییم و چاره‌ای جز ماندن در این جا نداریم.» این‌ها را خانم سالمندی می گوید که در یکی از همراه‌سراهای بیمارستان امام رضا (ع) با ما همکلام شده است. روزنامه خراسان 12 آذر 1401 در گزارشی با عنوان «رنج مضاعف همراهان بیمار» به بررسی وضعیت همراه‌سراهای بیمارستانی پرداخته بود. اکنون بعد از 2 سال بار دیگر این موضوع را پیگیری می‌کنیم.
نظارتی وجود ندارد
هیچ تابلویی برای هدایت به سمت همراه‌سرا وجود ندارد. خانم میانسالی را می بینم که گویا از شهرستان آمده و مسافر است. به سمتش می‌روم و سراغ همراه سرا را می‌گیرم. جواب می‌دهد: «استراحتگاه را می‌گویی، همین مسیر را برو جلوتر». چند متر بالاتر چند نفر را می‌بینم که جلوی ساختمان کوچکی نشسته‌اند. دو سرویس بهداشتی کوچک و یک آب سردکن، تمام امکانات این جاست، البته آب سردکن آبی برای خوردن ندارد. قسمت آقایان و بانوان جداست. وارد می‌شوم با وجود آنکه قسمتی را برای حضور مسئول همراه‌سرا اختصاص داده‌اند، ولی کسی آنجا نیست. سه نفر خودشان را به زور روی پتویی جا کرده‌اند، به سمت‌شان می‌روم، برایم جا باز می‌کنند تا بتوانم بنشینم، چشم می‌چرخانم، یک نفر دورتر خود را بین پتویی پیچیده و و پشت به دیگران خوابیده، فرد دیگری هم بافاصله گوشه‌ای دیگر به پتویی نخ‌نما پناه برده است. در سمت راست تعدادی صندلی برای استراحت تعبیه شده است. رو به زن میانسالی که کنارم نشسته می‌پرسم شرایط استفاده از این فضا چگونه است؟ در جوابم می‌گوید: «به ما که کسی کاری نداشت، البته من نامه از داخل بیمارستان گرفته بودم ولی کسی از من نخواست.» زن مسن‌تر دنباله حرفش را می‌گیرد و ادامه می‌دهد: «اینجا هیچی ندارد، تازه ممکن است دزدی هم شود.» از آن جا به همراه‌سرای دیگر بیمارستان امام رضا (ع) می روم جایی نزدیک بخش سوختگی، در این قسمت فضا کوچک تر است و در اطرافش از سرویس بهداشتی یا آب سردکنِ خراب هم خبری نیست. اکثر افراد روی نیمکت‌های بیرون آن نشسته‌اند. وارد که می شوم زن جوانی را می بینم که به همراه کودکش روی پتویی کوچک خوابیده است. سمت آقایان هم اوضاع همین است. در دیگر بیمارستان‌ها نیز اوضاع مطلوب نیست. تنها در همراه‌سرای بیمارستان دکتر شیخ همه چیز به قاعده است و ورود تنها با نامه معرفی بیمارستان آن هم فقط برای نهایت دو همراه و ترجیحا پدر و مادر بیمار امکان‌پذیر است و در برابر استفاده از امکاناتی مانند تخت، آشپزخانه و ... تنها باید شبی 2500 تومان پرداخت کنی.
بیمارستان مسئولیت دارد
با طرح وضعیت همراه‌سراها در بعضی بیمارستان‌های مشهد از فرماندار مشهد سؤال شد، متولی رسیدگی به امور این مکان‌ها چه کسی است؟ محسن داوری در پاسخ به «خراسان رضوی» گفت: وزارت بهداشت در دولت دوازدهم بحث سلامت را پیگیری کرد و در بحث هتلینگ تدابیری اندیشید و بیمارستان‌ها را در تحول سلامت مطرح کرد. در همان دستور کار آورده‌اند که در کنار بیمارستان‌ها باید جایی هم برای همراهان‌شان باشد. در طرح تحول سلامت این موارد را قید کرده‌اند. این که کسی بگوید مسئولیت ندارد، این گونه نیست. بیمارستان مسئولیت دارد، حالا چطور مسئولیتی دارند؛ جای خودش را دارد. جلساتی هم در این خصوص برگزار شده است. اما در آن جلسات مطرح نشده است که چه کسی مسئولیت دارد و چه کسی مسئولیت ندارد. قرار گذاشته شده است که همراه‌سراها احیا شود. فرماندار مشهد با بیان این که اگر خیّر هم در ساخت کمک کرده است، خود دانشگاه علوم پزشکی باید راهبری خیّران را انجام دهد، افزود: بالاخره همراه‌سرا در داخل بیمارستان است و باید مدیریت کنند، ممکن است بگویند ما در سرفصل‌ها هزینه‌ای برای این کار نداریم، باید با کمک خیرّ انجام دهند. ولی این که وظیفه‌ای نداشته باشند، این طور نیست. از داوری سوال شد وظیفه فرمانداری در این مورد چیست؟ وی در پاسخ اظهار کرد: فرمانداری نظارت عام بر حوزه راهبری و مدیریت دارد تا همه بر وظیفه شان عمل کنند. حالا باید ببینیم در این مورد مشکل چیست و بررسی کنیم.
در توان دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیست
در ادامه مدیر امور بیمارستان‌ها و تعالی خدمات بالینی دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز در توضیح وضعیت نابسامان همراه‌سراها در بیمارستان‌ها از جمله بیمارستان امام رضا(ع) به «خراسان رضوی» گفت: دانشگاه‌های علوم پزشکی در خصوص همراه‌سراها تکلیفی ندارد و جزو شرح وظایفش نیست. رضا وثوقی‌مقدم با اشاره به این که این کاری نیست که دانشگاه بتواند انجام دهد، افزود: چون حجم ورودی بیمارستان‌ها و همراهان آن‌ها زیاد است. این قضیه، چالش‌های متعددی دارد. در بیمارستان قائم (ع) و امام رضا(ع) افراد بی‌خانمان و کارتن‌خواب آن جا (همراه‌سرا) رفته بودند. تأکید می‌کنم تکلیفی که ما داریم بر بالین بیمار و بیمار است؛ اما در بسیاری از بیمارستان‌ها مانند اکبر، خاتم، امدادی و... ساختمان‌هایی را ایجاد کرده‌اند. بعضی با حمایت و مشارکت خیرّان فعال هستند و بعضی هم ممکن است غیرفعال باشند. در بیمارستان امام رضا(ع) هم دو همراه‌سرا وجود دارد؛ به صورت صندلی و اسکان موقت.
با طرح مشکلاتی که در بازدید میدانی مشاهده شده بود از وی سوال شد اکنون که خیّر در بیمارستان همراه‌سرا را ساخته است آیا علوم پزشکی نباید حواشی آن را مدیریت کند و نظارت داشته باشد؟ مدیر امور بیمارستان‌ها و تعالی خدمات بالینی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با پذیرش مشکلاتی که عدم مدیریت بر همراه‌سراها ایجاد کرده است، جواب داد: هر جایی که خیّر به آن ورود کرده است، گفته‌ایم اگر می خواهید جایی را راه بیندازید تا آخر هم باید مدیریتش کنید. آن جا نگهبان 24 ساعته لازم دارد و این در توان و ساختار بیمارستان نیست و با کمبود نیروی انسانی که وزارت بهداشت در حوزه‌های اصلی خود مانند پزشک و پرستار دارد، اصلا نمی‌تواند چنین کاری بکند. این موارد را نهادی غیر از دانشگاه باید ورود کند. وثوقی مقدم در مورد برگزاری جلسه برای پیگیری این موضوع از طریق دیگر نهادها گفت: چند جلسه با معاونِ وقت زیارت استانداری و فرماندار مشهد داشته‌ایم و اعلام کرده‌ایم که دانشگاه در این قضیه نمی‌تواند نقش ایفا کند، پیشنهاد ما این بود فضایی مانند آن چه در کنار بیمارستان دکتر شیخ ساخته شده است در کنار 2 تا 3 بیمارستان اصلی دیگر نیز ساخته شود.