رهبر انقلاب با تجلیل از شهیدان مدافع حرم تاکید کردند که شهید سلیمانی، ایران را هم حرم میدانست و اگر آن خون های پاک نبود، امروز از حریم و حرم و هیچ یک از عتبات مقدس خبری نبود

رهبر معظم انقلاب اسلامی صبح دیروز در آستانه پنجمین سالگرد شهادت سردار سلیمانی، در دیدار خانواده سردار و جمعی از خانوادههای «شهیدان مدافع حرم و شهیدان مقاومت»، با تبیین برخی ویژگیهای شخصیتی و رفتاری حاج قاسم سلیمانی گفتند: «باید با درس گرفتن از این خصوصیات در مسیر هدف اصلی مکتب سلیمانی یعنی «تحقق اسلام و قرآن» حرکت کرد.»حضرت آیتا... خامنهای همچنین با تاکید بر پیروزی دیر یا زود ملت سوریه بر اشغالگران و استمرار مقاومت یمن، فلسطین و لبنان، به تجلیل از شهیدان مدافع حرم پرداختند و گفتند: «سلیمانی، ایران را هم حرم میدانست و اگر آن خون های پاک نبود، امروز از حریم و حرم و هیچ یک از عتبات مقدس خبری نبود.»
سردار سلیمانی، مبارزی بزرگ و رفیق عزیز و صمیمی رهبر انقلاب حضور مشتاقانه هزاران زائر از ایران و دیگر کشورها بر مزار شهید سلیمانی را نشانه عزت خدادادی و نتیجه اخلاص او دانستند و گفتند: «به فرموده قرآن، عزت فقط در دست خداست که باید این حقیقت معرفتی را درک کرد و در سبک و جهتگیریهای زندگی به کار گرفت.»ایشان سردار سلیمانی را مبارزی بزرگ و رفیق عزیز و صمیمی خود خواندند و پیشقدمی و حضور شجاعانه، سریع و به موقع در میدان را از ویژگیهای بارز سردار نامیدند.حضرت آیتا... خامنهای با اشاره به حضور حاج قاسم از اوایل دهه ۸۰ در میدان مبارزه با شرارتهای آمریکا در افغانستان و عراق، افزودند: «هدف اصلی آمریکا از اشغال این دو کشور، ایران بود اما آن مرد شریف و صادق بدون ترسیدن از ابهت ظاهری آمریکا وارد میدان شد و در نهایت، آن اشغالگریها به شکست آمریکا و خنثیشدن آن توطئه بزرگ انجامید.»ایشان با یادآوری پرهیز سردار سلیمانی از بیان یا نگارش جزئیات نقشآفرینی بیبدیل او در آن حوادث گفتند: «البته اطلاعات زیادی در این زمینه وجود دارد که باید به صورت اسناد ماندگار در معارف سیاسی کشور درآید و به نسلهای بعد منتقل شود.»
شکست توطئه آمریکایی داعش ،یکی از نتایج حضور سریع و تعیینکننده حاج قاسم در میدان حضرت آیتا... خامنهای با اشاره به دفاع جمع معدودی از جوانان بیدفاع و بیسلاح عراقی در حرم امیرمومنان(ع) هنگام حمله اشغالگران آمریکایی گفتند: «سردار با احساس تکلیف، همان اول و به سرعت با آن جوانان ارتباط گرفت و آنان را نجات داد که البته مرجعیت هم در آن مسئله، حرکت فوقالعاده و بسیار مؤثری انجام داد.»ایشان هدف آمریکاییها از اشغال عراق را جانشینی صدام خواندند و گفتند: «آمریکاییها آمده بودند که بمانند اما سردار و همراهانش در یک فرایند سخت و پیچیده و طولانی و در یک جنگ ترکیبیِ سیاسی، نظامی، تبلیغاتی و فرهنگی، در مسیر حاکم شدن مردم عراق بر سرنوشت خود نقش اساسی برعهده داشتند.»رهبر انقلاب، شکست توطئه آمریکایی داعش را از دیگر نتایج حضور سریع، به موقع و تعیینکننده حاج قاسم در میدان خواندند و گفتند: «در مقابله با تروریسم تکفیری، جوانان عراقی به معنای حقیقی کلمه درخشیدند اما در خنثی شدن آن توطئه که حیات و ممات منطقه به آن وابسته بود، سلیمانی با ابتکار عمل، شهامت، جان برکفی و قدرت، نقشی بینظیر ایفا کرد.»
راهبرد همیشگی سردار در فعالیتهای جهادی «احیای جبهه مقاومت» استایشان راهبرد همیشگی سردار در فعالیتهای جهادی را «احیای جبهه مقاومت» دانستند و افزودند: «ویژگی بارز سلیمانی این بود که از ظرفیتها و جوانان آماده به کار و نیروهای میهنی سوریه، لبنان و عراق برای احیای مقاومت، به بهترین وجه استفاده میکرد.»رهبر انقلاب با اشاره به فتوای مرجعیت درباره لزوم ایستادگی در مقابل داعش گفتند: «هزاران جوان با آن فتوای مهم به میدان آمدند اما سازمان دهی و سلاح نداشتند که سردار با کمک مجاهدان بزرگ عراقی به ویژه شهید ابومهدی که انسان بسیار بزرگ و با ارزشی بود، آن جوانان را سازمان دهی کرد و سلاح و آموزش داد.»
منطقِ دفاع از حریمها و حرمهای مقدس بسیار مهم و ضروری استایشان دفاع از حریمهای مقدس را اصل ثابت همه دوران جهاد و مبارزه حاج قاسم برشمردند و گفتند: «سردار از ایران هم به عنوان حرم دفاع میکرد که این منطقِ دفاع از حریمها و حرمهای مقدس بسیار مهم و ضروری است.»حضرت آیتا...خامنهای افزودند: «برای سردار، دفاع از عتبات عالیات، زینبیه، مرقدهای صحابه امیرمومنان در شام و در عراق و بالاخص مسجدالاقصی، اصل مهم بود و به همین علت شهید هنیّه در مراسم تشییع سردار، او را «شهید قدس» نامید.»رهبر انقلاب، خصوصیت بسیار مهم دیگر شهید سلیمانی را تحلیل مسائل کشور با دیدگاه جهانی و پرهیز از نگاه بسته و محدود به مسائل خواندند و گفتند: «او معتقد بود که هر حادثه مهمِّ منطقهای و جهانی در مسائل کشور ما نیز تاثیرگذار است و با این نگاه و محاسبه، خطر را از بیرون از مرزها تشخیص میداد و برای پیشگیری و علاج آن اقدام میکرد.»ایشان، ویژگیها و خصوصیات ممتاز شهید سلیمانی را در قالب «مکتب سلیمانی»، قابل بررسی دانستند و افزودند: «این مکتب، همان مکتب اسلام و قرآن است که شهید سلیمانی با پایبندی به آن، تبدیل به «شاخص، مرکز و محور» شد و ما نیز اگر همان ایمان و عمل صالح را داشته باشیم، میتوانیم تبدیل به سلیمانی و مشمول لطف الهی شویم.»
اگر مبارزه شجاعانه حاج قاسم و مدافعان حرم نبود امروز خبری از اعتاب مقدسه نبودحضرت آیتا... خامنهای در بخش دیگری از سخنانشان با اشاره به مقوله مهم دفاع از حرم که خونهای پاکی به پای آن ریخته شده، گفتند: «عدهای از روی «فقدان فهم و شناخت و تحلیل درست» از مسائل، این گونه تصور و بیان میکنند که با وقوع حوادث اخیر منطقه، خونهای ریخته شده در راه دفاع از حرم، هدر رفته که این تصور و بیان آن، خطا و اشتباهی بزرگ است؛ چراکه اگر مبارزه شجاعانه حاج قاسم و مدافعان حرم نبود امروز خبری از اعتاب مقدسه چه زینبیه و چه حتی کربلا و نجف نبود.»ایشان گفتند: «در دورهای، قدری در سامرا غفلت شد و تکفیریها به کمک آمریکا گنبد و ضریح امامان عسگریَین را ویران کردند و اگر جان برکفیِ جوانان مؤمن نبود، سایر اعتاب مقدسه و قبلههای دل مسلمانان نیز به همان سرنوشت اندوهبار دچار میشد اما مدافعان عزیز و سرافراز حرم جلوی دشمن را گرفتند و به او تودهنی زدند.»
این ها که امروز جولان میدهند روزی زیر پای مؤمنین لگدمال خواهند شدرهبر انقلاب، حقیقت دفاع از حرم را علاوه بر دفاع از مکانی مقدس، دفاع از صاحب آن مکان و مکتب امامان بزرگوار خواندند و گفتند: «در فرهنگ قرآنی هر خونی که هر جا در راه حق و خدا ریخته شود حتی اگر پیروزی حاصل نشود، هدر نمیرود و نزد پروردگار باارزش است؛ همچنان که خون جناب حمزه در جنگ احد و بالاتر از همه خون حضرت سیدالشهدا(ع) در کربلا هدر نرفت.»حضرت آیتا... خامنهای تاکید کردند: «البته پیروزی هم قطعی است و نباید به این جوله و تحرک کنونی باطل نگاه کرد؛ چراکه این ها که امروز جولان میدهند روزی زیر پای مؤمنین لگدمال خواهند شد.»رهبر انقلاب حوادث سال های اخیر و فعالیتهای نمایان شهید سلیمانی و یاران او از جمله حرکت دفاع از حرم را نشانه سرزندگی، طراوت و ثمربخشی شجره طیبه انقلاب خواندند و گفتند: «همچنان که در دهه ۶۰، جوانان برای جلب رضایت والدین و رفتن به جبهههای جنگ به پای آن ها میافتادند، در دهه ۸۰ و ۹۰ نیز جوانانی همچون شهید حججی پای مادر را برای کسب اجازه جهاد میبوسیدند که این ها نشان میدهد جمهوری اسلامی بعد از ۴۶ سال همچنان زنده است.»
دشمن نتوانسته و نخواهند توانست پرچم مقاومت را پایین بکشد ایشان با اشاره به آمادگی میلیونها جوان ایرانی برای فدا کردن جان خود در راه دفاع از اسلام، گفتند: «مدافعان حرم نشان دادند که با وجود سرمایهگذاریها و هزینههای سنگین بدخواهان، پرچم مقاومت همچنان در اهتزاز است و دشمن نتوانسته و نخواهند توانست پرچم مقاومت را در لبنان، فلسطین، سوریه، عراق و ایران پایین بکشد.»حضرت آیتا...خامنهای، حفظ عوامل اقتدار را برای استمرار ایستادگی و اقتدار ملی هر کشوری ضروری دانستند و گفتند: مجموعه جوانان مؤمن و آماده فداکاری، مهم ترین عوامل ثبات و اقتدار یک کشورند و نباید چنین جوانانی را از صحنه خارج کرد.»رهبر انقلاب اسلامی افزودند: «البته در کشور ما این موضوع تا حد زیادی مورد توجه است اما کشورهای دیگر هم باید به آن توجه کنند؛ چراکه با خروج جوانان مؤمن و فداکار از عرصه، وضعیتی مشابه سوریه و هرج و مرج و اشغال خاک آن در حمله بیگانگانی همچون آمریکا، رژیم صهیونیستی و بعضی کشورهای متعرض دیگر، ایجاد خواهد شد.»ایشان استمرار حضور اشغالگران متجاوز در سوریه را ناممکن دانستند و گفتند: «سوریه متعلق به مردم سوریه است و متعرضان به خاک سوریه، بدون تردید روزی در مقابل قدرت جوانان غیور سوری مجبور به عقبنشینی خواهند شد.»
پایگاه های آمریکایی حتماً در زیر لگد جوانان سوری پایمال خواهد شدرهبر انقلاب با اشاره به ساخت پی در پی پایگاه های آمریکایی در سوریه، گفتند: «متجاوز باید از خاک متعلق به یک ملت خارج شود وگرنه او را اخراج میکنند؛ بنابراین پایگاه های آمریکایی هم حتماً در زیر لگد جوانان سوری پایمال خواهد شد.»حضرت آیتا... خامنهای با تاکید بر این که پیروزی نهایی از آنِ مؤمنان است، گفتند: لبنان نماد مقاومت است و اگرچه زخم خورده اما خم نشده و در نهایت پیروز خواهد شد همچنان که یمن نیز نماد مقاومت است و پیروز خواهد بود و انشاءا... دشمنان متجاوز و در رأس آن ها آمریکای طمّاع و جنایتکار مجبور خواهند شد دست از سر مردم منطقه بردارند و با ذلت از منطقه خارج شوند.»رهبر انقلاب همچنین در ابتدای بیانات خود، ماه رجب را ماه دعا، عبادت و توسل الی ا... خواندند و با اشاره به ادعیه سرشار از مضامین و مفاهیم بلند الهیِ این ماه، افزودند: «باید از فرصت رجب برای اتصال دل ها، جان ها و نیتها به دریای بیکران رحمت الهی استفاده کرد و از خداوند، همت، توان و توفیق بندگی خواست.»در این دیدار، خانواده سردار سلیمانی، جمعی از خانوادههای شهدای مدافع حرم، خانواده شهدای حادثه تروریستی گلزار شهدای کرمان در سال گذشته، خانواده شهدای مراسم تشییع پیکر حاج قاسم سلیمانی در سال ۹۸ و شماری از خانواده مجروحان و شهدای حوادث اخیر لبنان حضور داشتند.
سردار قاآنی تداوم دهنده مکتب سردار شهید سلیمانی
حاج اسماعیل بهترین بدیل حاج قاسم
جعفر یوسفی

یکی از ویژگیهای ماندگار جبهه حق، ریشهدار بودن آن در حقیقتی است که به افراد محدود نمیشود و با گذر زمان، در شریانهای تاریخ جاری باقی میماند. تاریخ نشان داده است که هرگاه فردی در این جبهه از میان رفته، جریان حق نهتنها متوقف نشده، بلکه با قدرتی تازه و جهشی نیرومندتر مسیر خود را ادامه داده است. پس از آسمانی شدن حاج قاسم سلیمانی، بسیاری در صحنه تحلیل سیاسی و رسانهای این پرسش را مطرح کردند: آیا خلائی در جبهه مقاومت ایجاد خواهد شد؟ اما پاسخ به این پرسش در عمل داده شد. مکتب سلیمانی، نه وابسته به شخص، بلکه زاییده حقیقتی است که ریشه در باورها، ارزشها و مقاومت در برابر ظلم دارد. جبهه حق، بر پایهای استوار است که با شهادت افراد، نهتنها از حرکت بازنمیایستد، بلکه جان تازهای میگیرد. مکتب حاج قاسم، نمونهای عینی از این حقیقت است. سردار قاآنی، با بهرهگیری از اصول این مکتب، اثبات کرد که جریان مقاومت فراتر از اشخاص، به ارزشها و باورهایی وابسته است که هیچگاه رنگ کهنگی نمیگیرد. مکتب حاج قاسم، یک پدیده فرهنگی است که ریشه در تاریخ مبارزات و مقاومت مردمی در برابر استعمار، استثمار و ظلم دارد. سردار قاآنی با تداوم این مسیر، نشان داده است که مکتب مقاومت، نه یک پروژه کوتاهمدت، بلکه یک فرهنگ بنیادین است که در قلب و ذهن مردم نهادینه شده است. این فرهنگ، همان تفکری است که حاج قاسم آن را در کشورهای غرب آسیا بومیسازی کرد. سردار قاآنی نیز با تقویت این تفکر در کشورهای منطقه، نشان داد که مقاومت، یک فرهنگ لاینفک از زندگی مردم غرب آسیا شده است. این فرهنگ، همان عاملی است که توانست مقاومت را از یک حرکت نظامی محدود، به یک جنبش اجتماعی و سیاسی تبدیل کند که عمق آن در بطن جوامع منطقه جای گرفته است. یکی از جلوههای برجسته مکتب حاج قاسم، پایداری گروههای مقاومت در برابر تهدیدات دشمنان است. برای مثال، گروه حماس که با کمترین امکانات در برابر رژیم صهیونیستی ایستادگی میکند، نماد عینی این فرهنگ است. حتی پس از حملات بیرحمانه و تخریب گسترده غزه، این گروه همچنان پایدار است و رژیم صهیونیستی هنوز نتوانسته اسرای خود را از چنگ حماس آزاد کند. این ایستادگی، چیزی نیست جز محصول مکتب مقاومت که حاج قاسم و پس از او سردار قاآنی، آن را تقویت و تداوم بخشیدهاند. نمونه دیگر از تاثیرات مکتب حاج قاسم در لبنان نمایان است. پس از شهادت سید حسن نصرا...، برخی گمان میکردند که مقاومت در لبنان تضعیف خواهد شد. اما کمکها و راهبری سردار قاآنی نهتنها این گمانهها را بیاعتبار کرد، بلکه عملیات موشکی و دفاعی علیه اسرائیل از خاک لبنان بارها نشان داد که مقاومت همچنان زنده است و اسرائیل حتی یک متر هم نتوانسته در خاک لبنان پیشروی کند. این واقعیت، نشانگر عمق راهبردی و موفقیت فرهنگ مقاومت در منطقه است. مکتب حاج قاسم و نقش سردار قاآنی، همچنین در ایجاد اتحاد میان گروههای مقاومت منطقه، نقشی بیبدیل ایفا کرده است. این اتحاد، فراتر از یک همگرایی سیاسی یا نظامی است، بلکه به یک همبستگی فرهنگی و اعتقادی بدل شده است که ریشههای عمیق در باورهای مردم دارد. سردار قاآنی، با بهرهگیری از این باورها، توانسته است جبهه مقاومت را از یک نگاه محدود به یک چشمانداز استراتژیک تبدیل کند که در آن، هر گروه و جنبش حتی اگر ارتباطش با مرکز و محور مقاومت قطع شود، خودش به عنوان بخشی از یک کل واحد به صورت هدفمند در میدان حضور داشته باشد، بنابراین، میتوان گفت که سردار قاآنی و نیروی قدس، نهتنها تداومدهنده مکتب حاج قاسم هستند، بلکه در این ماه های اخیر که سخت ترین روزهای جبهه مقاومت بوده است باز هم با استقامت مثال زدنی نگذاشتند که رژیم صهیونیستی به خواسته هایش دست یابد و حتی در قضیه لبنان مجبور به پذیرش آتش بس شد. مکتب حاج قاسم، مکتب ایثار، مقاومت و پیروزی است؛ مکتبی که در هر لحظه از تاریخ، نهتنها زنده است، بلکه با خون شهدا و جانفشانیهای فرماندهان خود، پویاتر و الهامبخشتر میشود. سردار قاآنی، با ایفای این نقش، نشان داده است که حقیقت جبهه حق، چیزی نیست که بتوان آن را محدود به فردی یا زمانی خاص کرد. این حقیقت، همچون رودخانهای جاری است که همواره مسیر خود را به سوی دریاهای آزادگی و عدالت ادامه خواهد داد. قطعا این راه بعد از قاآنی و قاآنیها ادامه خواهد داشت.
رشادتها و شخصیت سردار شهید در قاب مستند
معرفی 7 مستندی که از زوایای مختلف به شهید سردار حاج قاسم سلیمانی پرداختهاند
پس از شهادت سردار شهید حاج قاسم سلیمانی، هرچه سینمای داستانی در زمینه ساخت فیلمهایی با محوریت این سردار شهید کمکاری داشته، عرصه مستند آثار مختلفی در این زمینه تولید کرده است و هر کدام از این آثار، با تمرکز روی یک بُعد خاص از شخصیت حاج قاسم سلیمانی ساخته شدهاند. در این میان بعضی مستندها زاویه نگاه متفاوتتری داشته و سراغ روایت ناگفتهها رفتهاند. به بهانه سالگرد شهادت سردار حاج قاسم سلیمانی، در ادامه مطلب مستندهایی را معرفی کردیم که وجوه گوناگونی از شخصیت شهید سلیمانی را به تصویر کشیدهاند.آن روزمستند «آن روز» قاب متفاوتی از شخصیت حاج قاسم را به تصویر میکشد. این شهید در اولین روز فیلم برداری «۲۳ نفر» ساخته مهدی جعفری به پشتصحنه این اثر میرود. احوال پرسی و گپ و گفت با بازیگران نوجوان فیلم، خاطراتی که این شهید تعریف میکند، روایت بازیگران نوجوان از این دیدار و احساس آنها نسبت به شخصیت سردار سلیمانی، از بخشهای این مستند است. بسیاری از نوجوانانی که به «٢۳ نفر» مشهور هستند، جزو لشکر ۴۱ ثار ا... کرمان بودند که به جنگ اعزام شده بودند، فرمانده این لشکر نیز شهید سلیمانی بوده است.
آورتینمستند «آورتین» که نام از آن منطقه صعبالعبور و کوهستانی در کرمان گرفته شده است. این مستند به کارگردانی حسن وزیرزاده، به نقش شهید سلیمانی در مبارزه با اشرار در این منطقه میپردازد و اهمیت اقدامات ایشان در تامین امنیت کرمان و سیستان و بلوچستان را نشان میدهد. «آورتین» نیز به سهم خود، روایت متفاوتی از خدمات شهید سلیمانی و شخصیت او دارد.
پرواز یک و بیستاولین اثر مستند درباره شهید قاسم سلیمانی که سراغ گفتوگو با فرزندان این شهید رفت، «پرواز یک و بیست» به کارگردانی مهدی نقویان بود. تفاوت مهم این اثر با مستندهای مشابه، معرفی شخصیت شهید سلیمانی و روایت ویژگیهای شخصیتی او از زاویه نگاه فرزندان و خانواده است. «پرواز یک و بیست» ناگفتهها را مطرح میکند که برای تماشاگر تازه است.
پاییز 50 سالگییکی از مستندهای مهم با محوریت شهید سلیمانی، «پاییز پنجاه سالگی» به کارگردانی محسن اسلامزاده است. این مستند از زبان شهید محمد جمالی؛ همراه و همرزم سالیان دراز شهید سلیمانی روایت میشود و همچنین به دوران فرماندهی این شهید در منطقه جنوبشرق کشور میپردازد. «پاییز پنجاه سالگی» ضمن معرفی شهید جمالی، بر رشادتها و اقدامات مهم شهید سلیمانی نیز تمرکز دارد.

خادم الرضامستند «خادمالرضا» هم سراغ بازنمایی وجه متفاوتی از ابعاد شخصیت شهید رفته است. این سردار یکی از خادمان حرم امام رضا (ع) بوده و به زائران امام خدمت میکرده. «خادمالرضا» تصاویر این شهید هنگام غبارروبی ضریح مطهر امام هشتم و دیگر فعالیتهای او، در مستند به نمایش درآمده است و مستند فضای تاثیرگذاری دارد. در بخشی از مستند «خادمالرضا» هم حجت الاسلام مروی تولیت آستان قدس رضوی وخادمان حرم خاطرات خود را از شهید سلیمانی روایت میکنند.
ردی از یک مردیکی از مستندهایی که از زاویه متفاوت و تازهای به زندگی و شخصیت شهید سلیمانی پرداخته، «ردی از یک مرد» به کارگردانی محسن اردستانی رستمی است. سازندگان اثر به روستای «قنات ملک» که سردار سلیمانی در آن متولد شده، رفتهاند و با ساکنان روستا درباره شهید سلیمانی گفتوگوهایی داشتهاند. بعضی اهالی روستا از کودکی شهید سلیمانی، این سردار را میشناسند و خاطرات جالبی در مستند روایت میشود. در بخشی از روایت هم به اقدامات رفاهی که حاج قاسم برای روستا انجام داده، پرداخته میشود و ویدئوهایی از افتتاح ورزشگاه، مسجد و ... در روستا یشان داده میشود. به تصویر کشیدن زندگی عادی این سردار فارغ از جایگاه نظامی از ویژگیهای متفاوت «ردی از یک مرد» است.
72 ساعتهمان طور که از نام مستند پیداست، «۷۲ ساعت» به کارگردانی مصطفی شوقی و محصول سازمان اوج، روایت نزدیکان شهید سلیمانی و فرماندهان از سه روز پایانی عمر این سردار است. افراد حاضر در مستند از اهداف مهم نظامی و سیاسی شهید سلیمانی صحبت میکنند. روایت افراد از حال و هوای این شخصیت در روزهای آخر و احساساتشان نسبت به شهید سلیمانی نیز شنیدنی است. بعضی افراد حاضر در «۷۲ ساعت»، طی سالهای اخیر به شهادت رسیدهاند.
بسته پیشنهادی خراسان به مناسبت پنجمین سالگرد شهادت سردار سلیمانی
خواندن کتاب،زیر باران گلوله
در این گزارش به معرفی 5 کتاب خواندنی که با محوریت جنبههای شخصیتی و هوشمندیهای نظامی «حاج قاسم» نوشتهشده، پرداختهایم

«ساعتهای کاری فشرده و مسئولیتهایش، بیشتر اوقات ،دیگر زمانی برای امور شخصیاش باقی نمیگذاشت؛ اما یکچیز در این میان استثنا بود: مطالعه کردن و نوشتن.دایره کتابهای انتخابیاش هم وسیع بود، از شعر فارسی و رمان خارجی تا کتابهای تاریخی و سیاسی و از خاطرهها ، شرححالها تا کتابهای نظامی».این جملات در مقدمه کتاب «از چیزی نمیترسم»، (زندگینامه خودنوشت حاج قاسم سلیمانی) به چشم میخورند.شاید برای شما هم جالب باشد بدانید خواندن رمانهای ایرانی و خارجی یکی از علاقههای این فرمانده ارشد نظامی بوده است.مدتی پیش، عکسی از حاج قاسم ، در فضای مجازی پخش شد که او را در حال مطالعه و یادداشتبرداری از یک کتاب نشان میداد. بعدها معلوم شد که کتاب مدنظر یکی از رمانهای معروف گابریل گارسیا مارکز، نویسنده برجسته ادبیات داستانی جهان بوده است. با وجود گذشت پنج سال از شهادت این نابغه میدان نظامی و زندگی، هنوز بسیاری از جنبههای شخصیتی و هوشمندیهای دفاعی او ناشناخته باقیمانده است.زندگی چندوجهی حاج قاسم سلیمانی میتواند موضوعی ایدهآل برای داستاننویسان و رماننویسان باشد. در ادامه، بانگاهی گذرا به برخی از این کتابها که با محوریت زندگی و نبرد سردار دلها نوشتهشده، میپردازیم.نامزد گلولههاکتاب «نامزد گلولهها» داستانی از زندگی حاج قاسم سلیمانی با روایتهای گیراست که از قنات ملک( روستایی در نزدیکی رابر کرمان)، آغاز می شود و در بغداد پایان مییابد. مرتضی سرهنگی، نویسنده شناختهشده ادبیات پایداری، با یک روایت ساده و خطی، این داستان را بیان میکند بهطوریکه هر خوانندهای بدون در نظر گرفتن سطح ادبیاش، میتواند آن را دنبال کند. سرهنگی درباره نثر این کتاب و اهمیت سادهنویسی در نثر داستانی به این نکته معتقد است که باید بتوانیم سادهنویسی را در ادبیات جنگ بیاوریم. البته منظور او از سادهنویسی با سطحی نویسی فرق دارد.
این نویسنده همچنین در یکی از نشستهای خبری توضیح درباره کتاب«نامزد گلولهها» اینگونه توضیح داده بود که:« این کتاب شامل ۴۸ بخش است که زندگی حاج قاسم را از کودکی در قنات ملک تا فعالیتهایش در انقلاب، جنگ و فرماندهی در نیروی قدس و مبارزه با داعش در مناطق مختلف ازجمله سوریه و عراق بازگو میکند. این کتاب سعی دارد زندگی این سردار بزرگ را به زبانی قابلفهم و جذاب به نمایش بگذارد.»
آورتینکتاب «آورتین» نوشته بهزاد دانشگر، توسط انتشارات ستارگان درخشان منتشر شده و داستان مستندی از مبارزات حاج قاسم سلیمانی در برابر اشرار است. نام کتاب برگرفته از نام منطقهای در مرز کرمان و سیستان و بلوچستان است. «آورتین» یادآور حماسه ایستادگی و مبارزه حاج قاسم در برابر اشراری است که امنیت و آرامش مردم را هدف گرفته بودند.
نکته قابلتأملی که به باورپذیری این کتاب کمک شایان توجهی میکند سفر بهزاد دانشگر،نویسنده کتاب و مواجهه با گوشه شهر کرمان است. او برای تکمیل اطلاعات، به کرمان سفر و با همرزمان حاج قاسم مصاحبه کرد تا داستانی واقعگرایانه بنویسد. دانشگر در معرفی کتابش اشاره میکند که حاج قاسم را نباید تنها یک فرمانده نظامی به شمار آوریم که در این روستا با اشرار مقابله کرده،زیرا او همزمان با جنگ با اشرار، به عمران و آبادانی و آسیبشناسی اجتماعی نیز پرداخت . حاج قاسم با ایجاد شغل برای جلوگیری از قاچاق و جرایم در مناطق محروم اقدامات فراوانی انجام داد.
این کتاب به تصویر میکشد که چگونه حاج قاسم در مواجهه با تهدیدات امنیتی در جنوب شرق ایران، با یک جنگ نابرابر روبه رو شد، جایی که هیچ جنایتی از دسترس خارج نبود. مخاطب با خواندن این اثر با بخشی از کارها و برنامههای حاج قاسم در مقابله با اشرار در جنوب شرق کشور و میزان ناامنی مخربی که در اوایل سالهای دهه ۷۰ وجود داشت، آشنا میشود.
این مرد پایان ندارددر کتاب « این مرد پایان ندارد» که بهصورت متن و تصویر رنگی منتشر میشود، مخاطب علاوه بر برخی تصاویر منتشرنشده از فرمانده جبهه مقاومت، خاطراتی را میخواند که تعدادی از آنها برای اولین بار منتشر میشوند.
درواقع در سیر این کتاب، نگارنده تلاش کرده است که مطالب کتاب، بهگونهای سامان یابد تا خواننده، مکتب شهید «قاسم سلیمانی» را بیشتر بشناسد.
سید علی بنی لوحی نویسنده کتاب «این مرد پایان ندارد»، خودش از رزمندگان دوران دفاع مقدس است، همین موضوع و آشنایی او با میدان نبرد تاثیر فراوانی در دقت نظر او بر جملات و رفتار یک فرمانده نظامی و انعکاس اصولی آن به مخاطب دارد . شاید تعداد زیادی از نویسندگان که در فضای دفاع مقدس و یا نبردهای سوریه و ... نبودهاند بهاندازه بنی لوحی با محور اصلی داستان احساس نزدیکی نکنند. تجربه محیطی نویسنده بیتردید یکی از عاملهای مهم در بالا بردن کیفیت آثاری است که در حوزه مستندنگاری ،داستاننویسی و ... تولید میشود.
در بخشی از این کتاب آمده است آمریکاییها با زدن ماشین فرماندهی عملیات، به ما میخواستند بفهمانند که نباید جلوتر بروید، ولی حاج قاسم گوشش بدهکار نبود و کار خودش را میکرد تا تکریت را تصرف کردیم. در سوریه و در نزدیکی تنف که مقر آمریکاییها بود و هنوز هم آن جا هستند، زمانی که ما به سمت این جبهه حرکت کردیم تا عملیات را شروع کنیم، هواپیماهای آمریکایی به ما حمله کردند که چند تانک و نفربر و یک بولدوزر منهدم شد و شهید هم دادیم، ولی حاج قاسم با تغییر موضع سریع سالم ماند. آمریکاییها برای آن که در آن منطقه، داعش از موقعیت ما مطلع شود، فیلم آن را برای داعش ارسال کردند.
عمو قاسم20 داستان کودک را با روایاتی از شخصیت حاج قاسم درکتاب عمو قاسم می خوانیم و
برای نهادینهسازی پیام هر داستان، تمرینی ذیل آن طراحی شده تا مخاطب را به تفکر
برانگیزد و الگوگیری از سردار را نهادینه
کند. این کتاب به قلم محمدعلی جابری چاپ شده است.
در بخشی از این کتاب آمده است:« وقتی سردار سلیمانی نوجوان بود با پسرخالهاش احمد پولهایشان را رویهم گذاشتند و یک ساعت کوکی برای سهراب خریدند. سهراب با دیدن ساعت خیلی خوشحال شد. او همینجور ساعت را کوک میکرد و با شنیدن صدای زنگ آن لذت میبرد. قاسم با دیدن شوقوذوق برادرش گفت: «اگر هرروز آن را روی ساعت پنج کوک کنی و بلند شوی، خراب نمیشود.»
سهراب هم حرف برادر بزرگترش را قبول کرد. او هر شب ساعتش را روی ساعت پنج کوک میکرد هرروز صبح که ساعت زنگ میزد، قاسم به سهراب میگفت: «حالا که بیدار شدی، نماز صبحت را هم بخوان.»
متولد مارس«متولد مارس» جستاری در خاطرات دوستان و همرزمان شهید حاج قاسم سلیمانی به اهتمام علیاکبری مزدآبادی است. مارس را هم «روح جنگ» دانستهاند و هم «محافظ صلح». مارس نماینده همه باورهای آدمیانِ کهن بود درباره «جنگ و صلح». بسیاری از محبوبترین و نامآورترین نظامیان تاریخ، آنانی بودهاند که برای «صلح» شمشیر میزدند و حاج قاســـم ســـلیمانی، در ماه «مارس» متولد شـــد.
«متولد مارس»، خاطرات دوستان، همرزمان و نزدیکانِ شهید حاج قاسم سلیمانی است. این خاطرات از تحولات سوریه، عراق تا شهادت و همچنین درباره خلقوخوی این شهید بزرگوار است که بهصورت مصاحبه گردآوری شده است.
«متولد مارس» ابعاد پنهانی شهید سلیمانی را در مواجهه با مردم عادی و غیرنظامی بیان میکند . مردی که 40 سال تمام در معرکه جنگ، لباس رزم پوشید و مجال این را نیافت که به گفته خودش «به زراعت و صناعت میراث پدری برگردد». در تمام این سالها بذر صلح را در اقصی نقاط جهان کاشت.
سلیمانی، الگوی تولید سرمایه اجتماعی
الگوی عملکردی حاج قاسم سلیمانی در تولید و گسترش »سرمایه اجتماعی« برگرفته از باورهای عاشقانه او به مردم بود. او به امر ولی که فرمود: »جبهه انقالب را گسترش دهید، یارگیری کنید؛ حذف نکنید« باور داشت و از این جهت یک »دختر کم حجاب« را فرزند خودش می دانست... آیا روش سلیمانی، یک الگو نیست؟
صادق غفوریان

اگر برای موضوعی همچون حاج قاسم و «سرمایه اجتماعی» می خواستیم یک چکیده مقاله یا مقدمه یا شبه بیانیه ای بنویسیم، قطعا محتوا و حرفی بهتر از این نمی یافتیم که تمام بن مایه و اصالت مفهومی و اجرایی «سرمایه اجتماعی» را تبیین کند؛ این جملات حاج قاسم:«من اصلا قبول ندارم در بین بچه حزب اللهی ها بگیم این آدم با اون شکل و قیافه است...! همان دختر کم حجاب، دختر منه، دختر ما و شماست؛ نه دختر خاص من و شما اما جامعه ماست. فقط رابطه حزب اللهی با حزب اللهی معنا نداره، رابطه حزب اللهی با کسی که دینش ضعیف تره موضوعیت داره. جامعه ما خانواده ماست، این ها مردم ما هستند باید راه افتاد و رفت بین مردم و جذب کرد.»
به باورهایی همچون باورهای سلیمانی نیازمندیممحبوبیت، مقبولیت و محبت و عشق ورزی یک جامعه و مردمان فراتر از مرزهای این جامعه به شخصیتی همچون سلیمانی را نمی توان امری اتفاقی و واقعیتی کوچک برشمرد. مرام، رفتار، عملکرد و باورهای او بود که امروز به مثابه یک «مکتب» پیش روی ما قرار گرفته است. اگر امروز بسیاری از افراد، صاحبان تریبون و مدعیان فهم اجتماعی و دینی، با روش و مسلک شان بر طبل اختلاف و تنفر می کوبند، شخصیتی همچون قاسم سلیمانی با تمام وجود و تک تک سلول هایش باور کرده بود که روش درست جذب حداکثری، با طعنه و بدگویی و عیب سازی و ایرادگیری محقق نمی شود. سلیمانی با همین باور بود که فریاد زد: «من و آدمای خودم، من و رفقای خودم، من و مریدای خودم؛ این بی حجاب اون باحجاب، این این جوریه اون این جوریه، این چپه اون راسته، این اصلاح طلبه، اون اصولگراست، (با این منطق) چه کسی رو می خواید حفظ کنید؟!»
سلیمانی دریافته بود برای این که به امر ولی، لبیک بگوید که خواسته است: «جبهه انقلاب را گسترش دهید، یارگیری کنید؛ حذف نکنید؛ صِرف اختلاف سلیقه و اختلاف نظر درباره فلان مسئله موجب طرد نشود...» باید روش، گفتار و باورهایش را تغییر دهد.
نکته قابل تامل در موضوع «سرمایه اجتماعی» برگرفته از منش سلیمانی که فراگیری و توجه به سلایق گوناگون همراه محبت و عشق ورزی از جمله ویژگی های آن است، امروز مورد توجه بسیاری از پژوهشگران قرار گرفته و تاکنون پژوهش های متعددی در این باره به رشته تحریر در آمده است.
ویژگی هایی برای الگو شدناما ویژگی های فکری، اندیشه ای و عملی سلیمانی در موضوع سرمایه اجتماعی چیست که توانست یک جامعه را با خود همراه کند؛ جامعه ای که پس از شهادت او، تمام قد به احترامش به پا خاست. در این باره، مهدی فضائلی فعال حوزه فرهنگی و رسانه چنین می گوید: «سه ویژگی یا مولفه «ارتباط»، «اعتماد» و «اقناع» را باید از مهم ترین ویژگی های سردار سلیمانی در تولید«سرمایه اجتماعی» دانست، سه مولفهای که رهبر حکیم انقلاب اسلامی به بیان های مختلف و مکرر به دولتمردان و کارگزاران کشور در همه سطوح و همچنین نهاد روحانیت و ائمه جمعه توصیه کرده اند و آن ها با درس گرفتن از مکتب سردار سلیمانی و توجه بیشتر به این سه مولفه میتوانند برای خود و نظام، سرمایه اجتماعی بسازند و مطمئن باشند در صورت تعلل یا توفیق نیافتن در هرکدام از این سه ویژگی، این سرمایه را از دست خواهند داد.»
به مردم عشق میورزیددر بررسی زیست فردی و اجتماعی سلیمانی، نمی توان ویژگی های شاخص او در مردم داری و جلب اعتماد اجتماعی را نادیده انگاشت بلکه این موارد از مهم ترین اصول رفتاری و اندیشه ای اوست. مردمداری به معنای خدمت گزار و غمخوار مردم بودن، خوشاخلاقی، عفو و گذشت، بخشش و محبت، تواضع و خاکساری، حوصله و تحمل، تفقد و رسیدگی ازجمله فضایل اخلاقی معاشرت در جامعه است که درواقع، رمز و راز زندگی اجتماعی است و برای شخص مردمدار پایگاه مردمی و برخورداری از رأفت، رحمت، مودّت و حمایت مردم را در پی خواهد داشت. قالیباف، یار دیرین او چنین می گوید: «مردم در منظر شهید سلیمانی از احترام خاصی برخوردار بودند لذا به مردم عشق میورزید و به آنان باور داشت .»
وحدتگرایی و جذب حداکثریبی شک، تولید سرمایه اجتماعی با الگوی سلیمانی، حوزه وسیعی از روش ها، اندیشه ها و عملکردها را شامل می شود. علی اصغر نصیری استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه شاهرود در مقاله پژوهشی «سیرۀ شهید سلیمانی در افزایش سرمایۀ اجتماعی با تاکید بر عنصر اعتماد» می گوید: «از مهمترین ویژگیهای شهید سلیمانی، وحدتگرایی و جذب حداکثری در راستای حفظ وحدت است... به اعتقاد او باید به جامعه به مثابۀ خانواده خود توجه و همۀ افراد را در داخل خانواده جذب کرد. از دیدگاه سلیمانی یکی از راههای تحقق وحدت در جامعه، وحدت حول محور اصول است. وحدت حول محور دشمن مشترک ازجملۀ آن اصول است؛ زیرا شناخت دشمن امری سیاسی نیست بلکه امری حقیقی و امکانپذیر است. وحدتگرایی و حفظ انسجام اجتماعی ازجملۀ عوامل مهمی است که سبب ایجاد عنصر اعتماد اجتماعی و افزایش آن در جامعه میشود و در مقابل، به وجود آمدن تفرقه و اختلاف در جامعه سبب سلب اعتماد اجتماعی نسبت به مسئولان میگردد.»
میراث شهیدسلیمانی برای بازار صادرات ایران
تحقق وعده صادق حاج قاسم، تنها برکات نظامی و امنیتی نداشت بلکه کشور عراق را که هم اینک دومین مقصد صادراتی کشورمان است نیز عملاً برای تجارت خارجی کشور حفظ کرد
محمد حقگو

در سالگرد سردار رشید اسلام، حاج قاسم سلیمانی، عمده نگاه ها به حق، معطوف به کار بزرگی است که وی با شکست داعش در عراق و سوریه به امت اسلام انجام داد. با این حال، دستاوردهای این پیروزی اقتصاد کشورمان را نیز بی نصیب نگذاشت به طوری که عراق را که در سال های اخیر یکی از مقاصد اصلی صادراتی کشور بوده و هم اینک دومین کشور واردکننده از ایران است، حفظ کرد. همچنین اظهارات کارشناسان نشان می دهد که حاج قاسم بر توسعه ارتباطات ایران با کشورهای اسلامی منطقه از سطوح نظامی به دیگر حوزه ها از جمله اقتصادی تاکید داشت و در این زمینه می توان از مصادیقی همچون پیگیری ورود کالاهای اساسی به کشور نام برد.به گزارش خراسان، زائران عتبات که از مرز خسروی خارج می شوند، در مسیر خود، تابلوهای شهر خانقین را که فاصله چندانی با مرز ندارد،به چشم دیده اند. با این حال، بد نیست بدانیم که در سال هایی نه چندان دور، داعش به نزدیکی های این منطقه نیز رسیده بود و ساکنان این منطقه هنوز ترس ناشی از این موضوع و نیز سروصدای درگیری ها با داعش در این منطقه را در ذهن دارند.
این یک نمونه است و در دهه 90 گروهک تروریستی داعش می رفت تا علاوه بر سوریه، بر بخش های عمده ای از عراق نیز مسلط شود و در صورتی که محور مقاومت در آن زمان با تلاش های منطقه ای سردار سلیمانی سرو شکل خوبی نمی یافت، می رفت تا کشورمان را نیز به طور مستقیم تهدید کند.
با این حال حتی تسلط بر عراق نیز ضمن این که از ابعاد مختلف، مصیبت بزرگی بود، می توانست منجر به شکل گیری یک بن بست اقتصادی برای کشورمان نیز شود که به برکت مجاهدت های صورت گرفته، راهی به واقعیت نیافت.
عراق دومین مقصد صادرات غیرنفتی ایرانعراق سال هاست که یکی از مقاصد اصلی صادرات کالاهای ایرانی به خصوص محصولات صنایع فولاد، پتروشیمی و غذایی به شمار می رود. تازه ترین آمارهای گمرک نشان می دهد که این کشور در 8 ماهه امسال، دومین مقصد کالاهای ایرانی بوده و در این بازه زمانی 8.3 میلیارد دلار کالا از ایران وارد کرده است. این در حالی است که کشور چین تنها 1.6 میلیارد دلار بیشتر از عراق، از ایران کالاهای غیرنفتی وارد کرده است. همچنین بعد از عراق، امارات و ترکیه با فاصله قرار گرفته اند. به این ترتیب می توان گفت عملیات آزادسازی عراق با محوریت حاج قاسم، غیر از این که ایران را از یک بن بست شدید ژئوپلیتیکی رهایی داد، این کشور را که به عنوان یکی از اصلی ترین شرکای صادراتی کشور است،حفظ کرد.
سردار سلیمانی تنظیم کننده رابطه ایران و عراقاظهارات مسئولان مختلف نشان می دهد که سردار سلیمانی، در قالب تنظیم کننده کلی روابط ایران و عراق، به سامان دهی تعاملات اقتصادی بین دو کشور نیز توجه داشته است. خبرگزاری میزان در این زمینه یک سال بعد از شهادت سردار، در گفت وگو با برخی از این اشخاص، به بیان خدمات سردار سلیمانی در جبهه دور زدن تحریم ها، رفع موانع صادراتی ایران به عراق و همچنین پیگیری واردات کالاهای اساسی از این کشور پرداخته است.
آن طور که حمید حسینی دبیرکل پیشین اتاق مشترک ایران و عراق گفته است مسئولیت پرونده کشورهای منطقه برعهده سردار شهید سلیمانی بود و در روابط با کشورهای همسایه به خصوص در بحث عراق هر اتفاقی که افتاده، نتیجه تلاش و برنامه ریزی شهید سلیمانی است.
حسینی اظهار کرده است: سردار شهید سلیمانی با نگاه امنیتی و سیاسی که داشت به این نتیجه رسیده بود که برای گسترش روابط، نمیتوان بر پایه سیاست تکیه کرد و باید روابط اقتصادی را هر چه بیشتر پایدارتر کرد. وی با اشاره به تلاشهای آمریکاییها برای برهم زدن روابط ایران و عراق میگوید با این حال فروش انرژی ما در بحث برق و گاز به عراق متوقف نشد و خود عراقیها هم حاضر به مذاکره با آمریکاییها برای قطع روابط اقتصادی با ایران نشدند.
ایجاد ستاد توسعه روابط اقتصادی ایران و عراق یکی از اقدامات مهم سردار سلیمانی بود که روابط ایران و عراق را متحول کرد و در آن ستاد، همه مسائل اقتصادی دو کشور مورد حل و فصل قرار میگرفت.
راه اندازی بازارچههای مرزی در ۱۸ نقطه از مرز نیز از دیگر اقدامات سردار شهید سلیمانی بود و با توجه به این که این بازارچهها در خاک ایران راه اندازی شده بود نیازی به مجوز از مراجع حکومتی عراق نداشت و تجار عراقی به راحتی میتوانستند با ورود به بازارچهها به خرید و فروش کالا بپردازند.
پیگیری واردات کالاهای اساسی از عراقمحمدرضا پورابراهیمی رئیس وقت کمیسیون اقتصادی مجلس در ایام سالگرد حاج قاسم در سال 1399 با اشاره به یک جلسه خصوصی با سردار سلیمانی، گفته است: در آن جلسه گفتم که ما از یک طرف از برخی کشورها طلبکار هستیم و از سوی دیگر نیازمند کالای اساسی. در آن جلسه بنده نظر سردار را در این زمینه جویا شدم و سردار در آن جلسه از دولت گلایهمند بود و البته گفتند که وزیر جهاد کشاورزی وقت - آقای حجتی- تمام تلاش خود را داشته اما ردههای پایین تر همکاری نکردند و نمونه بارز این مسئله این بود که حاج قاسم به ما گفت که ما پیگیر تامین کالای اساسی از سوی کشور عراق به کشور هستیم تا به نیازهای کشور کمک شود.
وی تصریح کرد: حتی سردار یک تیم را در عراق تعیین کرده بود و به بنده اطلاع میدادند که این تیم میکوشد تا برخی هماهنگیها انجام شود.
این نماینده ادوار مجلس ادامه داد: همچنین در بخش فروش نفت یکی از ظرفیتهای مهمی که سردار سلیمانی داشت و به کمک دولت آورد، همین ظرفیت ارتباطات منطقهای با کشورهای منطقه از جمله عراق، ترکیه و سوریه بود. تشکیل کمیتهای از سوی سردار سلیمانی در زمینه حوزه نفت، صادرات نفت و همچنین تامین کالاهای اساسی و اقلام مورد نیاز در زمینه حوزه کشاورزی از جمله اقدامات اقتصادی شهید برشمرده میشود.پورابراهیمی اظهار کرد: همچنین سرمایهگذاری در بخش معادن با سایر کشورها از جمله اقدامات اقتصادی بود که سردار طرح آن را آماده کرده بود و میگفت این ظرفیت آماده است و باید همکاری در زمینههای دیپلماسی اقتصادی را پیگیری کنیم.
کمک حاج قاسم به حل مسائل تحریمی محمد صالح جوکار رئیس وقت کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور در مجلس در سال 1399 نیز با اشاره به نقش سردار سلیمانی در تسهیل امور اقتصادی گفته است: حاج قاسم در میان قبایل و شخصیتهای سیاسی و مذهبی عراق جایگاه بالایی داشت و از این ویژگی خود در راستای حل برخی مسائل تحریمی کشور استفاده کرد تا برخی از مشکلات اقتصادی کشور حل و فصل شود.
این نماینده مجلس گفت: حاجقاسم همچنین در تامین کالاهای اساسی پیرو ارتباطاتی که با برخی کشورهای مختلف داشت، توانست تحریمها را دور بزند و برخی امکان اقتصادی را برای مردم فراهم کند.به گزارش خراسان، هم اینک، در پنجمین سالگرد سردار دل ها و در شرایطی که منطقه غرب آسیا به شدت از تهاجم محور اسرائیلی-غربی آسیب دیده است، اهمیت وجود سردار سلیمانی در نجات سوریه و زنده نگه داشتن کریدور شرق به غرب ایران که دسترسی به آب های مدیترانه را میسر می کرد نیز بیش از پیش به چشم می آید.
نقش سردارشهید سلیمانی در اتحاد گروههای مقاومت فلسطین چه بود؟
قدس؛آرمان مرد میدان
سهیل کثیری نژاد

از ویژگیهای بارز شهید سپهبد حاج قاسم سلیمانی شخصیت چندساحتی و نگاه عمیق وآیندهنگر اوست؛ چیزی که از«قاسم سلیمانی» یک فرمانده بینظیر نظامی میسازد که درعین حال، کاریک دیپلمات موفق وهمزمان یک رسانه نیز هست.
سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی، بهعنوان فرماندهی که برای مدت 2دهه با هستههای مقاومت در منطقه سروکار داشت بیش ازهرفرمانده دیگری در این جغرافیا ضرورت اتحاد گروههای مقاومت را درک کرده بود. ظرفیتهای کوچکی که گاهی در برخی مناطق تمرکز داشتند، میتوانستند دست به دست هم داده و با ایجاد یک جبهه قویتر، به میزان قابل ملاحظهای توان دشمن را به خود مشغول ساخته و آن را تحلیل یا به طور کامل از بین ببرند.البته تلاش برای اتحاد گروههای مقاومت، بهویژه درفلسطین ابتکار شهید سلیمانی نبود، اما آنچه که تلاشهای این شهید عزیز را برجسته میکند میزان موفقیت ایشان در برقراری اتحاد بین همین گروهها بود.تا پیش از این منشورملی فلسطین که منجر به ایجاد سازمان آزادی بخش فلسطین در اواسط دهه1340 شمسی شد، مهمترین تلاش فلسطینیها برای ایجاد اتحاد بین گروههای فلسطینی بود که البته به هدف خود، یعنی آزادی سرزمین فلسطین از اشغال رژیم صهیونیستی نرسید.در ادامه جریانات اسلامگرای مقاومت فلسطینی هم از دهه 1380 گام درمسیر اتحاد نهادند. در سال 1385 جمعی از فرماندهان ارشد گروههای فلسطینی که در اسارت رژیم صهیونیستی بودند، در زندان گرد هم آمدند و با امضای یک بیانیه مشترک، اعلام کردند اتاق عملیات مشترک درست میکنند. با این حال آنچه در عمل اتفاق افتاد، تنها ایجاد هماهنگی بین گردانهای عزالدین قسام از جنبش فتح و گروهانهای قدس از جنبش جهاد اسلامی بود. علیرغم همه تلاشهایی که گروههای فلسطینی برای وحدت بین خودشان انجام دادند، هیچ گاه اتحاد عملیاتی بین آن ها شکل نگرفت.
نیروی قدس سپاه که سالها برای مقابله با فتنه داعش درمنطقه حضورمستقیم مستشاری داشت، تجربه خوبی از هماهنگی بین گروههای مختلف مقاومت کسب کرده بود که از گوشه و کنار جغرافیای مقاومت گرد هم آمده بودند. تلاش برای ایجاد اتحاد عملیاتی بین گروههای فلسطینی با تأکید و هدایت مستقیم سردار شهید سلیمانی از همان مقطع اوج گرفت.در مرداد 1397 دوازده بازوی نظامی مقاومت فلسطینی با یکدیگر متحد و یک جبهه نظامی واحد را در مقابل رژیم صهیونیستی شکل دادند. هویت جدید مقاومت با نام «اتاق مشترک گروههای مقاومت فلسطینی» شکل گرفت که اعضای آن عبارتند از: گردانهای عزالدین قسام (شاخه نظامی جنبش حماس)، گروهانهای قدس (شاخه نظامی جنبش جهاد اسلامی)، تیپ نضال عامودی، سپاه توفان، جوخههای شهید ایمن جوده و گردانهای عبدالقادر الحسینی (شاخههای نظامی جنبش فتح)، تیپهای ناصر صلاحالدین (شاخه نظامی کمیتههای مردمی مقاومت)، گردانهای مقاومت وطنی (شاخه نظامی جبهه دمکراتیک آزادی فلسطین)، گردانهای ابوعلی مصطفی و گردانهای جهاد جبرییل (شاخههای نظامی جبهه مردمی آزادی فلسطین) گردانهای انصار(شاخه نظامی جنبش احرار) و گردانهای مجاهدین (شاخه نظامی جنبش مجاهدین).
نشان اتاق عملیات مشترک گروههای مقاومت فلسطینی حاوی عناصر بصری پرچم فلسطین، سلاح و دستان مقاومی که آن را گرفته است، نقشه فلسطین و چفیه فلسطینی بود؛ عناصری که مورد اتفاق کلیه گروههای عضو اتاق مشترک بود.
این وحدت میدانی محدود به جغرافیای فلسطین هم نمیشد. شهید سلیمانی تلاش میکرد گروههای فلسطینی با دیگر گروههای مقاومت هم ارتباط نزدیکتری پیدا کنند و یکپارچگی عملیاتی «از نهر تا بحر» هم فراتر برود. هماهنگی عملیاتی بین گروههای مقاومت درلبنان و فلسطین میتوانست آوردههای گرانقیمتی برای مقاومت داشته باشد که هیچ چیز دیگری نمیتوانست جای آن را بگیرد. با همین نگاه بود که روابط بین گروههای فلسطینی با حزبا... لبنان استحکام بیشتری پیدا کرد و درفاصله سالهای 1397 تا 1402 شاهد جلسات متعددی درعالیترین سطوح، بین رهبران حزبا... لبنان، جنبش حماس و جنبش جهاد اسلامی فلسطین بودیم.اولین بروز میدانی اتاق مشترک گروههای مقاومت فلسطینی برگزاری رشتهرزمایشهای «ستون استوار» (الرکن الشدید) در نوار غزه بود. مهمترین ویژگی این رزمایش، عملیات مشترک کلیه گروههای عضو اتاق مشترک در کنار هم و با هماهنگی فرماندهی و عملیاتی بود که در آن ها سناریوهای مختلف پدافندی و آفندی از قبیل پرتاب انبوه موشک، تهاجم به نیروهای زرهی، اجرای کمین برای خودروهای نظامی، اسیرگیری، عملیات پهپادی، رهگیری و شلیک موشکهای زمین-هوا، نفوذ آبخاکی وسرپلگیری در ساحل و درنهایت انجام عملیات درعمق دریا توسط نیروهای غواص تمرین شد. وحدت گروههای فلسطینی زمینهساز فعالیت اصولیتر گروههای مقاومت برای باز کردن جبهههای جدید در پیش روی رژیم صهیونیستی شد. جنبش جهاد اسلامی از میان فلسطینیهای آواره در لبنان یک گردان نظامی به نام «گردان شهید محمود مجذوب» درست کرد که عمدتاً در اردوگاههای آوارگان فلسطینی زندگی میکردند و با پشت سر گذاشتن آموزشهای مناسب، در هماهنگی با حزبا... لبنان و نیروهای فجر (شاخه نظامی جماعت اسلامی لبنان) در زمان مناسب از جبهه لبنان علیه اسرائیل عمل کنند. مشابه همین روال درسوریه هم طی شد که منجر به شکلگیری «گردان شهید علی اسود» شد.با شروع عملیات طوفانالاقصی، هماهنگی کامل بین گروههای دوازدهگانه عضو اتاق مشترک بهصورت کامل بروز کرد. عملیاتی که مقاومت فلسطین در غزه دستکم 4 سال برای آن برنامهریزی و هماهنگی کرده بود، در صبح روز 15 مهر بهصورت یکپارچه از همه نقاط غزه علیه سرزمینهای اشغالی شروع شد. از همان اولین ساعات حمله، هر 12 گروه عضو اتاق مشترک بهصورت یکپارچه در هجوم زمینی و عملیات موشکی مشارکت داشتند. همچنین در مقابله با تهاجم زمینی ارتش اسرائیل به مناطق مختلف نوار غزه در طول 15 ماه گذشته، تمام گروههای فلسطینی، هر کدام به اندازه توان و ظرفیت خود، حضور داشتند.

در مذاکرات برای آتشبس هم وحدت گروههای مقاومت فلسطینی بهصورت کامل بروز کرد. در حملات غافلگیرانه نیروهای مقاومت در روز 15 مهر 1402، بیش از 250 نفر به اسارت کلیه نیروهای مقاومت فلسطینی درآمدند که عمده آن ها در اختیار گردانهای عزالدین قسام بودند، اما دیگر گروهها نظیر گروهانهای قدس و گردانهای مجاهدین هم برخی از این اسرا را در اختیار دارند.
در طول 15ماه گذشته، هر گروه فلسطینی بهصورت جداگانه اسرای خود را نگهداری کرده و اقدامات لازم برای عدم شناسایی محل نگهداری آن ها را انجام میدهد، اما این گروهها با هماهنگی کامل عمل کرده و در مواقع لزوم به یکدیگر، برای جابه جایی پنهانی یا تقسیم و تجمیع اسرا کمک میکنند. ضمناً مذاکره به واسطه میانجیها با طرف مقابل، توسط هیئتی از نمایندگان جنبش حماس انجام میشود اما تصمیمگیری درباره مذاکره دراتاق مشترک انجام شده و این تصمیمات از سوی همه گروههای عضو اتاق مشترک، اجرا میشود. اگر این هماهنگی کامل، که ایده شهید سلیمانی برای شکوفایی مقاومت فلسطین بود، اجرا نمیشد بدون شک کار اسرائیلیها را برای آزاد کردن اسرای خود هموارتر میکرد.در پایان باید اشاره کرد تلاشهای شهید سلیمانی برای ایجاد وحدت، تنها محدود به فلسطین نبود و در دیگر پهنههای مقاومت نظیر عراق هم نتیجه داد. از ابتدای جنگ طوفانالاقصی، گروههای مقاومت درعراق در حمایت از فلسطین دست به اقدام نظامی زدند که این عملیاتها همگی در قالب یک گروه با عنوان «مقاومت اسلامی عراق» اجرا میشد.
عملیات طوفانالاقصی بستری برای عملیاتی شدن ایده شهید سلیمانی، که اتحاد گروههای مقاومت بود، فراهم کرد که در عراق هم عینیت یافت.