سیلی پسماند به آب و خاک
صادق غفوریان
مجلس روز گذشته با یک دستورجلسه محیط زیستی با اطلاعات، آمارها و گزارشی نگران کننده درباره پسماند، خبرساز شد که اگر از این موارد فقط برای یک مورد یعنی «دفن غیر استاندارد 90 درصد زباله ها» که رئیس مجلس از آن گفت، نگران باشیم، کافی است.
یک گزارش نگران کننده
صحن علنی پارلمان، روز گذشته با قرائت و بررسی گزارش کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست درباره وضعیت مدیریت پسماندها در کشور، وقت خود را با محیط زیست گذراند. این گزارش آن قدر با آمارهای نگران کننده آلوده بود که شیما انصاری رئیس سازمان محیط زیست، به طور جدی درخواست کرد، پیش‌نویس اصلاحیه قانون جدید مدیریت پسماند در مجلس به تصویب برسد.
پردازش زباله؛ ما 7.4، جهان 13.5 درصد
انصاری، رئیس سازمان محیط زیست به این مورد اشاره کرد که: سالانه 21 میلیون تن پسماند عادی، 150 هزار تن پسماند عفونی بیمارستانی، 35 میلیون تن پسماند صنعتی، 170میلیون تن پسماند کشاورزی، 8 میلیون تن پسماند خطرناک و ویژه و 150 میلیون تن نخاله‌های ساختمانی تولید می‌شود. میزان پردازش زباله در کشور 7.4 درصد است که متوسط جهانی آن 13.5 درصد است.
رئیس مجلس: 30سال نتوانستیم حل کنیم
قالیباف، رئیس مجلس هم با انتقاد از فرایندهای اجرایی در کشور گفت: موضوعات متعدد و پیچیده‌ای داریم که بعضاً سه دهه هست که این موضوعات را یا نتوانستیم حل کنیم و یا نخواستیم حل کنیم. موضوع پسماند یکی از این موضوعات است. روزانه 58 هزار تن تولید زباله داریم و عوارض زیست محیطی، عوارض آلودگی خاک، آلودگی آب و آلودگی هوا ریشه در حوزه پسماندها دارد.
قالیباف به این موارد اشاره کرد:
-قانون پسماند 20 سال است که تصویب شده است اما امروز چه کارنامه ای می توانیم در حوزه پسماند داشته باشیم در حالی که این بحران به صورت روزانه در حال افزایش است.
-امروزه تنها 9 درصد سرجمع بازیافت زباله داریم و 90 درصد زباله به صورت غیراستاندارد دفن می شود و شیرابه های آن مشکلات زیست محیطی را ایجاد می کند.
-موضوع اتباع بیگانه و جمع آوری زباله در ابعاد مختلف امروز در شهرهای ما به بحران تبدیل شده است.
-حداکثر طی 2 هفته باید قانون را ارائه کنم و اگر قانون ارائه شود .
-عدم مدیریت این موضوع زیبنده نیست و برایمان آزاردهنده است؛ محیط زیست، آب، سلامت ساکنین، دریا و مسافران استان های شمالی در خطر است و در حال حاضر با معضل زباله در مسیر رودخانه هراز و همچنین دپوی زباله ها در رشت و در تمامی مناطق کشور به جز اصفهان مواجه هستیم، ما این مسائل را می بینیم و مطرح می کنیم اما هیچ اقدامی درباره آن ها انجام نمی شود.
دفن 70 درصد زباله ها بدون پردازش
اما بخشی دیگر از ابعاد این روز محیط زیستی مجلس به آمارهای معاون وزیر کشور گذشت:
- سرانه تولید پسماند در محدوده شهری کشور برای هر نفر 762 گرم و برای روستایی عددی معادل 481 گرم است، یعنی روزی ۵۵ هزار تن زباله تولید می‌کنیم که عدد قابل توجهی است.
-زباله‌ها در کشور توسط ۴۲ واحد پردازش می‌شود. این عدد ۳۰ درصد از کل ۵۵ هزار تن است که متاسفانه ۷۰ درصد زباله‌های کشور بدون پردازش دفن می‌شود. از تکنیک‌های مختلف مورد نیاز بحث تولید کود کمپوست، زباله‌سازی یا بحث زباله سوزی و یا مصرف در نیروگاه‌های سیمان است که در کشورهای دیگر اجرا می‌شود و در کشور ما نیز موجود است.
یک راهکار
معاون وزیر کشور گفت: در کشور 88 کارخانه سیمان داریم در شرایطی که امروز با مشکل ناترازی انرژی روبه رو هستیم. در کشورهای دیگر که سوخت رایگان ندارند مانند کشور ما و گاز تقریبا به قیمت رایگان در اختیار کارخانه‌ها قرار می‌گیرد زباله‌ها را خریداری می کنند و به عنوان سوخت استفاده می‌شود. در کشور 48 کارخانه سیمان موجود است که قابلیت زباله سوزی خشک برای آن ها وجود دارد، این 48 کارخانه قابلیت مصرف 55 درصد از 55 هزار تن تولید زباله را دارند، بنابراین انتظار می‌رود در این جلسه با یک برنامه سه ماهه تاکید و اجبار داشته باشیم که بخشی از سوخت مصرفی این 48 کارخانه سوخت از سوخت زباله باشد و با این کار هم مشکل ناترازی در سوخت گاز مرتفع و هم مشکل زباله 50 درصد کشور حل و فصل می‌شود.
نظارت نیست
سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس نیز درباره گزارش پسماند گفت: متاسفانه هیچ نظارتی در اجرای قانون مدیریت پسماندها نبوده و برای اولین بار است که مجلس این گزارش را قرائت می‌کند. او گفت: در هر صورت از سازمان بازرسی کل کشور و دیوان محاسبات درخواست دارم که هرچه زودتر به این موضوع ورود دقیق داشته باشند.
گفت‌وگو
3 آسیب خطرناک دفن غیراستاندارد زبالهدفن غیراستاندارد 90 درصد زباله ها در کشور، ما را برآن داشت درباره تبعات این فاجعه به سراغ رضا نقوی، دکترای مهندسی محیط زیست گرایش مواد جامد، برویم. او برایمان این طور گفت: هر مرکز دفن پسماند و زباله سه خروجی متفاوت می تواند دارا باشد:
1- این که زمین و خاک را از بین می بریم و چون ما فرایند «بازکنی» زمین را نداریم، این تخریب خیلی جدی تر و سریع تر صورت می گیرد.
2-شیرابه ای که از پسماند در زمین نفوذ می کند، ضمن آلودگی خاک و گیاهان، باعث نفوذ به سیستم آب های زیرزمینی می شود که طبیعتا آلودگی آب را به همراه دارد.
3-تولید گاز متان نیز، دیگر آسیب مراکز دفن است. گاز متان از منابع آلوده کننده هوا و سلامت و مهم تر این که این گاز، از جدی ترین آسیب زننده ها به لایه ازن است.
از دکتر نقوی درباره علل ناتوانی در مدیریت پسماند می پرسم که پاسخ می دهد: در حال حاضر ما توان انجام کار و مدیریت پسماند را دارا هستیم و در چند شهر نیز با توان فنی مهندسی بومی، توانسته ایم مراکز استاندارد ایجاد کنیم. اما دلایل مختلف از جمله موارد بودجه ای و انتصاب افراد غیرمتخصص و توانمند در مسئولیت ها باعث شده که نتوانیم امر مدیریت پسماند را عملیاتی کنیم. نقوی دو راهکار عمده مدیریت پسماند را در دو موضوع پیشنهاد می دهد؛ کنترل درست خروجی گاز متان و شیرابه در مراکز قدیمی دفن و ایجاد مراکز جدید به روش مهندسی بهداشتی.