انتشار ویدئوی انتقادی ترامپ علیه نتانیاهو، باعث اختلافات تازهای میان این دو چهره قدیمی شد و روابطشان را تیرهتر از قبل کرده است
بنبست شراکت جنگطلبها؟
ملک زاده
دونالد ترامپ، رئیسجمهور منتخب آمریکا، در اقدامی کمسابقه، ویدئویی از جفری ساکس، استاد دانشگاه کلمبیا را در شبکه اجتماعی «تروث سوشال» منتشر کرد که در آن، بنیامین نتانیاهو به تلاش برای سوق دادن آمریکا به جنگ با ایران متهم شده است. این ویدئو، گزیدهای از سخنان ساکس در مصاحبهای با تاکر کارلسون است که در آن، وی به بررسی نقش اسرائیل و لابیهای قدرتمند حامی این کشور در شکلدهی سیاست خارجی آمریکا پرداخته است. ساکس ضمن انتقاد شدید از سیاستهای جنگطلبانه نتانیاهو، او را به پیشبرد اهدافش از طریق نفوذ در سیاستهای آمریکا متهم کرده و جنگهای عراق و سوریه را به استراتژیهای دیرینه نخستوزیر اسرائیل نسبت داده است.ساکس معتقد است که نتانیاهو از دهه ۱۹۹۰ تاکنون، برای نابودی گروههایی نظیر حماس و حزبا...، از طریق تضعیف دولتهای حامی آنان در منطقه، بهویژه ایران، تلاش کرده است. او این سیاست را عامل جنگهای بیپایان و ناپایداری خاورمیانه میداند. ترامپ نیز با بازنشر این ویدئو و عباراتی نظیر «و آن مرد (نتانیاهو) همچنان در تلاش است تا ما را وادار کند که تا امروز و این هفته با ایران بجنگیم. او حرامزاده پلید است»، نشان داده که در دوره جدید ریاستجمهوریاش، احتمالا رویکرد متفاوتی نسبت به نتانیاهو و اسرائیل اتخاذ خواهد کرد. نتانیاهو هم بلافاصله به این اقدام ترامپ واکنش نشان داد و گفت : به مراسم تحلیف ترامپ نخواهم رفت و هیچ هیئت سیاسی اعزام نمیکنیم؛ ترامپ باید از مردم اسرائیل و من عذرخواهی کند.
تناقضات ترامپ در سیاست خارجی
این اقدام ترامپ با اظهارات اخیر او در تضاد به نظر میرسد. او که پیشتر تهدید کرده بود در صورت آزاد نشدن گروگانهای غزه، خاورمیانه را «جهنمی» خواهد کرد، در عین حال از سیاستهای جنگطلبانه نتانیاهو انتقاد کرده است. این تناقض در سیاستهای ترامپ، ناظران را به تحلیل مقاصد واقعی او واداشته است. برخی معتقدند که ترامپ با این تهدیدات، در واقع در پی فشار بر همه طرفها، از جمله نتانیاهو، برای دستیابی به توافقی پیش از آغاز دوره ریاستجمهوریاش است.رابطه ترامپ و نتانیاهو در سالهای اخیر همواره فراز و فرودهایی داشته است. از یکسو، نتانیاهو در دور نخست ریاستجمهوری ترامپ، از تصمیمات وی نظیر به رسمیت شناخته شدن حاکمیت اسرائیل بر بلندیهای جولان سود برد. اما پس از تبریک نتانیاهو به بایدن در انتخابات ۲۰۲۰، روابط میان آن دو به تیرگی گرایید. اکنون نیز به نظر میرسد که ترامپ در تلاش است تا ضمن فاصلهگذاری با سیاستهای جنگطلبانه نتانیاهو، راهبردی مستقل در قبال ایران و مسائل خاورمیانه اتخاذ کند.
ریشههای اختلاف ترامپ و نتانیاهو
اختلافات ترامپ و نتانیاهو را میتوان ریشهدار و ناشی از تفاوت دیدگاههای آنها درباره نقش آمریکا در خاورمیانه دانست. نتانیاهو همواره به دنبال حمایت بیچونوچرا از سیاستهای اسرائیل و حتی درگیر کردن آمریکا در جنگهای منطقهای بوده است، در حالی که ترامپ، با وجود تهدیدات تند، نشان داده که علاقهای به ورود به جنگهای جدید ندارد. تناقضات رفتاری ترامپ در این زمینه نیز بیشتر تاکتیکی و با هدف ایجاد اهرم فشار بر بازیگران منطقهای تفسیر میشود.ترامپ و نتانیاهو هر دو سیاستمدارانی فرصتطلب و غیرقابلپیشبینی هستند. اما نشانههای موجود حاکی از آن است که تقابل منافع و اختلافات شخصی، رابطه آنها را در آینده نیز تیره خواهد کرد، به ویژه اگر ترامپ در دوره جدید ریاستجمهوری خود، سیاستهایی متفاوت از گذشته در قبال ایران و اسرائیل اتخاذ کند.