اما و اگرهای انتقال پایتخت به مکران !

علیرضا تقوی نیا 

تقریبا همه مسئولان و مردم متفق القول اند که تهران مشکلات زیادی از جمله ترافیک سنگین، آلودگی هوا ، تامین آب شرب و ... دارد.اما آیا راه حل این مشکلات پاک کردن صورت مسئله و انتقال پایتخت سیاسی از این شهر است؟نگارنده در این نوشته قصد ندارد راجع به مواردی که در آن تخصصی ندارد، سخن بگوید و صرفا درخصوص الزامات امنیتی و سیاسی پایتخت خواهد نوشت.یکی از مواردی که برای طرح تعیین موقعیت پایتخت سیاسی یک کشور باید در نظر گرفته شود، پیوست های امنیتی آن است.به عبارت دیگر پایتخت یک کشور باید از لحاظ امنیتی به گونه ای باشد که کمترین تهدید داخلی و خارجی متوجه آن گردد.برای مثال اکثر کشورها پایتخت خود را در نقطه ای قرار می دهند که از تهدیدات برون مرزی دور باشد یا توسط عوارض طبیعی محافظت شود.برای مثال پایتخت ایران در قرن های گذشته به دلیل تهدیدات بارها تغییر کرد و از شهرهای نزدیک به مرز مانند تبریز و قزوین به اصفهان و شیراز و در نهایت تهران منتقل شد.تهران از لحاظ استراتژیکی موقعیت مناسبی دارد که از مرزهای دارای مشکلات امنیتی کشور مانند شرق ، غرب و جنوب دور بوده و دسترسی به آن برای دشمن به لحاظ هوایی سخت و به لحاظ زمینی ناممکن است.جا دارد این جا به یک واقعه تاریخی اشاره شود؛در جنگ جهانی دوم ارتش آلمان بیش از هزار کیلومتر در خاک شوروی پیشروی کرد اما وقتی به مسکو رسید که هم دیگر رمق و توان اولیه را نداشت و هم این که روس ها در چند ماه اول جنگ فرصت داشتند دارایی های استراتژیک و صنعتی خود را به دورترین نقطه از دسترسی ژرمن ها منتقل کنند.به تعبیر بهتر عمق استراتژیک شوروی باعث دوام و پایداری آن در برابر ارتش بسیار قدرتمند نازی ها شد و اگر برای نمونه پایتخت شوروی در کی یف واقع شده بود ، بلافاصله کار این حکومت تمام می شد ؛ به همین دلیل بود که پوتین بعد از به قدرت رسیدن رسما اعلام کرد فروپاشی شوروی بزرگ ترین فاجعه ژئوپلیتیکی قرن بیستم بود، زیرا روس ها بسیاری از سرزمین های غربی خود را از دست دادند تا جایی که برای جلوگیری از پیوستن اوکراین به ناتو مجبور شدند جنگی پرخسارت را شروع کنند(زیرا در صورت پیوستن اوکراین به ناتو ، فاصله تسلیحات پیشرفته غربی تا مسکو تنها به ۵۰۰ کیلومتر می رسید).حال مسئولان با کدام بررسی قصد دارند پایتخت کشور را به سواحل مکران انتقال دهند که اولا در نزدیکی پایگاه های آمریکایی استقرار یافته در کشورهای عربی و ناوگان آمریکا در اقیانوس هند ، دریای عمان و خلیج فارس قرار دارد و ایضا در نزدیکی مرز ناامن با پاکستان واقع شده است ؟ اگر پایتخت ایران به سواحل مکران منتقل شود، هواپیماهای کشورهای غربی بدون نیاز به سوخت گیری می توانند آن را بمباران کنند ، اما دسترسی به تهران برای آنان بسیار سخت است،بنابراین بهتر است برای حل مشکل پایتخت طرح های بهتری مورد بررسی قرار گیرد که تمرکززدایی از آن بهترین چاره است.برای نمونه چه لزومی دارد که دفاتر اصلی شرکت های نفتی و پتروشیمی شامل پایانه های نفتی ایران ، فلات قاره ، شرکت ملی نفت، شرکت نفت و گاز پارس و ... در تهران باشد ؟ مگر تهران چاه نفت دارد؟یا چرا باید حدود ۴۰ درصد صنایع ایران در پایتخت سیاسی آن باشد که هم مشکل کمبود آب را در پی خود بیاورند و هم آلودگی هوا و نیز ترافیک سنگین و متورم شدن شهر؟ به کدام علت با وجود این که قطب گردشگری کشور شهرهایی مانند اصفهان یا شیراز هستند، سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی ایران در تهران مستقر شود؟چرا مراکز اصلی علمی و آموزشی کشور باید در پایتخت واقع باشد ؟و ده ها سوال دیگر که در حوصله راقم این سطور نمی گنجد.در نهایت باید گفت در شرایط فعلی انتقال پایتخت نه صحیح بوده و نه امکان آن موجود است و قطعا می طلبد مسئولان دست اندرکار به جای طرح ادعاهایی از این قبیل ، در پی اجرایی سازی طرح هایی چون تمرکززدایی از تهران، انتقال مراکز نامربوط ، خروج صنایع سنگین از این شهر و ... باشند.خاطرنشان می شود برای عدم انتقال پایتخت ایران به مکران ، ده ها دلیل دیگر نیز می توان ذکر کرد که طرح آن به کارشناسان و متخصصان دیگر واگذار می شود.