در ستایش قله های تئاتر ایران
این دوره از جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر با چند رسم خوب یعنی برگزاری مراسم تجلیل از هنرمندان پیش‌کسوت تئاتر، تقدیر از خانواده «شهید سید رضی موسوی»، جشن تولد دو هنرمند پیش‌کسوت و همچنین نام گذاری هر روز به اسم یک چهره تاثیر گذار تئاتر در روز سوم بهمن شروع شد. حالا پنج روز از شروع به کار این جشنواره گذشته و هر روز به اسم یکی از بزرگان تئاتر نام‌گذاری شده است. در این گزارش قصد داریم به معرفی کوتاه چهره هایی که چهار روز ابتدایی به نام آن ها ناگذاری شده بپردازیم استادانی مانند آتیلا پسیانی، پرویز پورحسینی، اکبر رادی و ژاله علو. در این شماره به مرور فعالیت این چهره های ماندگار می رویم و در روزهای آینده به معرفی دیگر چهره هایی که هر روز به نام یکی از آن‌ها نام گذاری شده می پردازیم.
پرده اول: مرد هزار نقش تئاتر
آتیلا پسیانی یکی از بازیگران برجسته و پرکار ایرانی بود که در طول بیش از چهار دهه فعالیت خود در بیش از ۴۰ نمایش، حدود ۸۰ فیلم و بیش از ۷۰ مجموعه تلویزیونی حضور داشت. او در سال ۱۳۳۶ در تهران به دنیا آمد و در ۱۴ مهر ۱۴۰۲ به دلیل بیماری سرطان درگذشت.
آتیلا پسیانی فرزند هنرپیشۀ برجسته، جمیله شیخی بود. پدرش را در کودکی از دست داد و با مادر در تهران ساکن شد. او بازیگری را به طور تصادفی در سن 10 سالگی تجربه کرد. این تجربه او را در کنار بزرگان هنر نمایش، محمدعلی کشاورز، پرویز پورحسینی و سعید پورصمیمی روی صحنه تئاتر برد. در ۱۱ سالگی با دیدن نمایشی به کارگردانی آربی آوانسیان به این نتیجه رسید که قطعاً در کار نمایش خواهد ماند. از ۱۶ سالگی وارد کارگاه نمایش شد و خود را تربیت‌شدۀ این تشکل تئاتری می‌دانست. در سال ۱۳۶۸ با همان الگو، گروه تئاتری خود به نام «بازی» را تأسیس کرد تا به سبک تجربه‌گرای خود نمایشنامه‌هایی از محمد چرمشیر را به صحنه ببرد.آتیلا پسیانی فارغ‌التحصیل کارگردانی و بازیگری تئاتر از دانشگاه تهران بود. او یکی از پیشگامان تئاتر تجربی در ایران بود و با آثار خود در چندین دوره جشنواره تئاتر فجر حضور داشت. پسیانی از دهه ۱۳۶۰ خورشیدی به بعد حضور فعالی در عرصه تئاتر ایران داشت و تئاتر همیشه اولویت اول او بود. به دلیل نقش آفرینی های موفق در ژانر های مختلف می توان او را «مرد هزار چهره تئاتر» نامید.
پرده دوم : ماندگار مثل پورحسینی
دومین روز از چهلمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر با یاد زنده‌یاد پرویز پورحسینی سپری شد. پورحسینی یکی از بازیگران کم نظیر تئاتر، سینما و تلویزیون ایران بود که در تاریخ ۲۰ شهریور ۱۳۲۰ در تهران به دنیا آمد. او در کودکی به دلیل شغلش در صحافی با کتاب و کتاب‌خوانی آشنا شد و علاقه‌اش به هنر و ادبیات را کشف کرد.
سال ۱۳۳۹ بازیگری را در کلاس‌های شبانه اداره هنرهای دراماتیک آغاز کرد و در سال ۱۳۴۰ در نمایش "مرد گل بدهی" به کارگردانی حمید سمندریان به ایفای نقش پرداخت. او با کارگردانان برجسته‌ای همچون پیتر بروک، بهرام بیضایی و علی حاتمی همکاری کرده و در نمایش‌های مختلفی از جمله "اودیپ"، "باغ آلبالو"، "جان نثار کالیگولا" و "اورگاست" حضور داشت.
پس از انقلاب نیز فعالیت های درخشانی را در کارنامه کاری خودش ثبت کرد. او در این فصل از فعالیتش نمایش‌های موفقی مانند "دکتر فاستوس"، "معمای ماهیار معمار" و "چراغ گاز" را به صحنه برد.
پرویز پورحسینی با ورود به دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران در سال ۱۳۴۸ و دانش‌آموختگی در سال ۱۳۵۴، همکاری خود را با کارگاه نمایش آغاز کرد. او در نمایش‌هایی مانند "شهر ما" و "نظاره مرگ" نیز حضور داشت.
این چهره ماندگار تئاتر، سینماوتلویزیون در ۷ آذر ۱۳۹۹ بر اثر بیماری کرونا درگذشت و پیکرش در قطعه هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپرده شد.
پرده سوم : چخوف ایران
اکبر رادی (۱۰ مهر ۱۳۱۸ پیرسرا، رشت – ۵ دی ۱۳۸۶ تهران) را به عنوان "چخوف نمایشنامه‌نویسی ایران" می‌شناسند، و این لقب به دلیل شباهت‌های زیادی است که سبک و آثار او با آنتون چخوف، نمایشنامه‌نویس برجسته روس، دارد. رادی با بهره‌گیری از رئالیسم انتقادی و پرداختن به مسائل اجتماعی و انسانی، توانسته است مانند چخوف، به بازتاب دقیق و عمیق وضعیت جامعه و افراد در آثار خود بپردازد.
رادی از سال‌های نوجوانی به نوشتن پرداخت و در سال ۱۳۳۸ با داستان "باران" جایزه نخست مسابقه داستان‌نویسی مجله اطلاعات جوانان را کسب کرد. اولین نمایشنامه‌اش "از دست رفته" و سپس "روزنه آبی" را در سال ۱۳۴۱ به چاپ رساند. آشنایی با شاهین سرکیسیان و جلال آل احمد مسیر حرفه‌ای رادی را تغییر داد و باعث شد تا او به یکی از نویسندگان برجسته تئاتر تبدیل شود.
پس از انقلاب، اکبر رادی به فعالیت‌های هنری و ادبی خود ادامه داد. او در آثاری مانند "ملودی شهر بارانی" و "جناب کنت"، به موضوعاتی مانند تاریخ معاصر و تحولات اجتماعی پرداخته است.
از ویژگی‌های آثار رادی می‌توان به شخصیت‌پردازی دقیق و موشکافانه، پرداختن به مسائل اجتماعی و انسانی و نقد وضعیت روشنفکری و اجتماعی ایران اشاره کرد. او با بررسی مسائل جامعه و شناخت دقیق از حقایق پیرامونش، توانست به صورتی مستقل و خلاقانه، دردها و دریافت‌های خود از جامعه را به تصویر بکشد.
او با استفاده از سبک ویژه خود توانست نام خود را در تاریخ تئاتر ایران جاودانه کند. اکبر رادی با تعهد و درک قوی نسبت به زبان و فرهنگ مردمانش، جلوه‌ای از ایران معاصر را به صحنه تئاتر آورد و به همین دلیل به عنوان "چخوف نمایشنامه‌نویسی ایران" شناخته می‌شود.
پرده چهارم : مهربانوی تئاتر
ژاله علو (۱ فروردین ۱۳۰۶ – ۳ دی ۱۴۰۳) یکی از پیش کسوتان عرصه بازیگری، دوبله و گویندگی در ایران بود که با صدای ماندگار و آثار برجسته‌اش در رادیو، تلویزیون و سینما، به یکی از چهره‌های کم نظیر هنر ایران تبدیل شد.
پس از انقلاب ۱۳۵۷، ژاله علو به فعالیت‌های هنری خود ادامه داد و در زمینه‌های مختلف از جمله تئاتر، سینما و تلویزیون حضور فعال داشت. یکی از مهم‌ترین آثار او در این دوره، بازی در مجموعه تلویزیونی "امیرکبیر" بود که نقش مهمی در تثبیت جایگاه او به عنوان یکی از بازیگران برجسته تلویزیون داشت. علاوه بر این، او در مجموعه‌های دیگری مانند "مختارنامه" نیز ایفای نقش کرد.
در عرصه تئاتر، ژاله علو پس از انقلاب نیز به فعالیت‌های خود ادامه داد و در نمایش‌های مختلفی حضور یافت. او با توانمندی‌های خاص خود در عرصه بازیگری، توانست در تئاتر نیز جایگاه ویژه‌ای پیدا کند. تئاتر همیشه یکی از عرصه‌های مهم فعالیت هنری ژاله علو بود و او در این زمینه نیز به طور جدی فعالیت کرد.
ژاله علو در ۳ دی ۱۴۰۳ در ۹۷ سالگی درگذشت و نام او برای همیشه در تاریخ هنر ایران ماندگار شد. او با فعالیت‌های هنری گسترده‌اش توانست جایگاه ویژه‌ای در عرصه‌های مختلف هنر ایران پیدا کند و به یکی از چهره‌های ماندگار این سرزمین تبدیل شود.