برگ های برنده قطر در شام
صابر گل عنبری
سوریه در 72 ساعت گذشته شاهد رویدادهای مهمی بود؛ نخست این که احمدالشرع (جولانی) به عنوان رئیس جمهور این کشور منصوب شد. تا چند ماه قبل کسی تصور نمی‌کرد که روزی رهبر هیئت تحریر الشام و مخالفان بر مسند ریاست جمهوری سوریه تکیه زند. دنیای سیاست همین است؛ دنیای اتفاقات غیرمنتظره اما امکان پذیر؛ به این معنا که غیرممکنی وجود ندارد و نباید به سیاست و پدیده‌های آن به عنوان امری حیثیتی نگریست. الشرع در اولین سخنرانی خود در این کسوت از تشکیل کمیته‌ای برای تعیین اعضای مجلسی کوچک در دوره انتقالی به جای پارلمان و انتشار اعلامیه قانون اساسی برای این دوره در روزهای آینده خبر داد. رویداد دوم نیز سفر امیر قطر به سوریه پسااسد به عنوان عالی‌ترین مقام خارجی بود که در فرودگاه مورد استقبال گرم و بدرقه الشرع قرار گرفت. قطر نقشی اصلی در حمایت از مخالفان سوریه در 15 سال گذشته داشت و ادامه حیات و پا گرفتن حکومت آن‌ها در ادلب بدون حمایت‌های آن میسر نبود؛ تا جایی که گفته می‌شود در «نرمالیزه کردن» جولانی بیشتر از ترکیه نقش داشت و در حالی که تمرکز آنکارا بر حمایت از «ارتش ملی سوری» بود، دوحه بر روی تحریر الشام کار می‌کرد. در سال‌های اخیر هم با وجود تغییر موضع خیلی از کشورهای عربی و در راس آن‌ها عربستان و امارات، اما قطر همچنان بر موضع خود علیه نظام اسد و حمایت از مخالفانش پافشاری کرد. سفر شیخ تمیم از یک طرف نشانگر عزم قطر برای حمایت همه جانبه از متحد سوری خود و فربه‌تر شدن موقعیت منطقه‌ای آن به ویژه در مقابل رقیب اماراتی و از دیگر سو برونداد گذار ترافیک دیپلماتیک خارجی به سوریه به مرحله سفر رهبران کشورهاست. اما سفر امیر قطر پس از انتصاب الشرع به ریاست جمهوری سوریه و پیام‌های تبریک متوالی رهبران عربستان، اردن، ترکیه و کشورهای دیگر منعکس‌کننده سه تحول نیز هست؛ نخست این که نظام جدید سوریه از فیلتر «مشروعیت و مقبولیت» منطقه‌ای و بین‌المللی عبور کرده است. با این حال ناگفته نماند که هر چند تماس‌ها و دیدارهایی هم میان دمشق و ابوظبی شکل گرفته است؛ اما امارات همچنان نسبت به تحولات سوریه ناخرسند به نظر می‌رسد. دوم این که سوریه با حمایت منطقه‌ای و بین‌المللی با چراغ سبز آمریکا در جهت ثبات سیاسی و امنیتی به رغم برخی درگیری‌ها و تنش‌ها حرکت می‌کند. اما دو اتفاق پیشگفته می‌تواند کاتالیزور اتفاق سومی نیز در آینده باشد و آن هم این که رفع تحریم‌ها یا دستکم تعلیق و کاهش جدی آن‌ها از سوی آمریکا و اروپا به احتمال زیاد در آینده نه چندان دور رخ می‌دهد و همین هم به معنای شروع به کار بازسازی سوریه خواهد بود.