عصر بلوغ ماهواره های ایرانی
صادق غفوریان
ماهواره های جدید ایرانی ناوک 1، پارس 2 و نمونه ارتقایافته ماهواره پارس 1 روز گذشته با حضور رئیس جمهور رونمایی و برگ زرین دیگری از حماسه علمی دانشمندان هوافضای این سرزمین بزرگ آشکار شد.
دستاورد جدید ایران در تصویربرداری سنجشی و مخابرات
ستار هاشمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، در مراسم بزرگداشت روز فناوری فضایی، درباره این ماهواره‌ها گفت: «ماهواره ارتقایافته پارس یک ماهواره سنجشی تصویربرداری است که دقت ۱۵ متری دارد. ماهواره پارس۲ نیز ماهواره تصویربرداری سنجشی است که دقت ۴ متر در تصاویر تک‌رنگ و ۸ متر در تصاویر رنگی دارد. ماهواره ناوک برعکس ۲ ماهواره دیگر، ماهواره‌ای مخابراتی است که ماموریت دارد در مدار‌هایی با ارتفاع بالا با ایستگاه زمینی ارتباط مخابراتی سالم برقرار کند.»
در جست وجوی مدارهای بالا
وزیر ارتباطات همچنین گفت: «دولت چهاردهم اعتقاد جدی به توسعه صنعت فضایی دارد. در برنامه هفتم توسعه نیز تکلیف شده برای جایگاه خود را در مدار زیر هزار کیلومتر تثبیت کرده و به مدار بالاتر، ژئو، دسترسی پیدا کنیم.»
علم برای دفاع از وطن و عزت مردم
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور نیز در این رویداد گفت:«ما علم را نه برای تجاوز، بلکه برای دفاع و عزت مردممان و سربلندی کشورمان می‌خواهیم. آن کسانی که توانستند مرز‌های علمی را بشکنند و ما را قادر به دفاع از سرزمین‌مان کنند، خونشان از خون شهدا باارزش‌تر است؛ چون توانستند جان هزاران هزار نفر را حفظ کنند.»
3 ماهواره و این کاربردها و دستاوردها
ماهواره ناوک، ماهواره‌ای مخابراتی است که به کمک پلتفرم ماهواره‌های کلاس 20 تا 50 کیلوگرم پژوهشگاه فضایی توسعه یافته است.
هدف اصلی ماهواره ناوک آزمون عملکرد صحیح پرتابگر سیمرغ بهینه است که در آینده نزدیک پرتاب خواهد شد. پرتابگر سیمرغ بهینه، ماهواره ناوک را به مدار بیضوی کشیده تزریق خواهد کرد.
این ماهواره وزنی حدوداً 34 کیلوگرم و ابعاد 40 در 40 در 60 سانتی متر دارد. ماهواره ناوک دارای محموله دزیمتری برای اندازه‌گیری میزان تشعشعات فضایی است. ارتباط مخابراتی این ماهواره با ایستگاه‌های زمینی در باند فرکانسی S برقرار خواهد شد. ماهواره ناوک دارای سنسور مگنتومتر برای سنجش میدان مغناطیسی زمین و عمل گر‌های تورکر برای کنترل جهت‌گیری ماهواره در فضاست.
ویژگی نمونه ارتقایافته ماهواره پارس یک
نمونه ارتقایافته ماهواره پارس 1، یک ماهواره سنجشی تصویربرداری است که با استفاده از پلتفرم کلاس بین 100 تا 150 کیلوگرم ماهواره‌های سنجشی پژوهشگاه فضایی ایران توسعه یافته است.
نمونه اول این ماهواره در سال گذشته با موفقیت با پرتابگر سایوز پرتاب شد و مورد آزمون قرار گرفت. نتایج این پرتاب در بهبود نمونه دوم ماهواره پارس 1 مورد استفاده قرار گرفت و اصلاحات لازم در نمونه دوم ماهواره نسبت به نمونه اول پارس 1 انجام شده است.
نمونه دوم ماهواره پارس 1 به ارتفاع حدود 500 کیلومتری و در مدار نزدیک به زمین پرتاب خواهد شد. وزن این ماهواره کمتر از 150 کیلوگرم است و دارای سه محموله تصویربرداری Multispectral (MS)، Short-wave infrared (SWIR)،Thermal infrared (TIR) است که هر کدام از آن ها دارای طیف‌های نوری و حرارتی مختلف و به ترتیب با دقت 15 متر، 150 متر و 300 متر تصویربرداری می‌کنند. تصاویر اخذشده از طریق باند ایکس مخابراتی به زمین ارسال می‌شود.
این ماهواره دارای سیستم تعیین موقعیت و کنترل وضعیت سه‌محوره با دقت بهتر از نیم درجه است. انرژی این ماهواره از طریق سلول‌های خورشیدی گالیم آرسناید تامین می‌شود که بر روی پانل‌های بازشونده قرار دارند. ذخیره انرژی در باتری انجام و از طریق مبدل‌های مختلف در بین اجزای ماهواره توزیع می‌شود.
این ماهواره از طریق سیستم پیشران گاز سرد امکان اصلاح مداری و تصحیح نقطه تزریق را دارد. این ماهواره همچنین دارای یک محموله ثانویه به‌نام دزیمتر است که وظیفه اندازه‌گیری میزان یون تجمعی تشعشعات را بر عهده دارد. سازه ماهواره به شکل مکعبی و از صفحات لانه‌زنبوری ساخته شده که حداکثر مقاومت در برابر ارتعاشات لحظه پرتاب را داراست. جهت افزایش قابلیت اطمینان ماهواره، بیشتر بخش‌های ماهواره دارای قطعات جایگزین بوده و در برابر رخداد خطا مقاوم است.
ویژگی‌های ماهواره پارس 2
ماهواره پارس 2 با وزن 150 کیلوگرم، مجهز به دو محموله تصویربرداری با دو نوع سنجنده متفاوت خطی با قدرت تفکیک 3 متر رنگی و سنجنده دو‌بعدی با قدرت تفکیک 4 متر تک‌رنگ و 8 متر چندطیفی است که با ترکیب تصاویر به دست آمده از محموله‌ها و تکنیک‌های نرم‌افزاری به قدرت تفکیک بهتر از 2.5 متر خواهد رسید.
هر دو محموله به‌صورت کاملاً بومی در داخل کشور طراحی و ساخته شده‌اند. این ماهواره همچنین مجهز به پیشرانه بوده و امکان اصلاح مشخصه‌های مداری جهت حصول شرایط بهینه تصویربرداری را خواهد داشت. ماهواره پارس 2 قادر به برآورده‌سازی طیف متنوعی از کاربردها در بخش‌های مختلف محیط زیست، جنگل‌داری، حوادث غیرمترقبه و مدیریت شهری خواهد بود.
گفت‌وگو
از ناوک 40 کیلویی تا پیشرفته ترین ماهواره سنجشی ایران
ما برای کسب اطلاعات بیشتر، با دکتر سید محمدنوید قریشی عضو هیئت علمی پژوهشگاه فضایی ایران همکلام شدیم. قریشی گفت: روز گذشته و در روز فناوری فضایی با حضور رئیس جمهور محترم از سه ماهواره جدید ایرانی به نام‌های ناوک، پارس ۲ و نمونه دوم پارس یک رونمایی شد. ناوک، ماهواره ای مخابراتی است که برای برقراری ارتباطات پایدار در مدارهای بالا طراحی شده و می‌تواند نقش مهمی در توسعه فناوری فضایی کشور ایفا کند. این ماهواره با وزن حدود ۴۰ کیلوگرم طراحی و ساخته شده و قادر است ارتباطات مطمئن با ایستگاه‌های زمینی را برقرار کند و ان شاءا... به زودی شاهد پرتاب این ماهواره خواهیم بود.عضو انجمن فضایی ایران درباره دیگر ماهواره های رونمایی شده گفت: ماهواره پارس ۲ که پیشرفته ترین ماهواره سنجشی کشور به شمار می آید یک ماهواره سنجشی با وزن ۱۵۰ کیلوگرم است که می‌تواند تصاویر با دقت بالا تهیه کند و در کاربردهای مختلفی از جمله پایش منابع طبیعی، مدیریت بحران و کشاورزی هوشمند مورد استفاده قرار گیرد. همچنین، نمونه دوم ماهواره پارس یک با بهبودهایی در قابلیت‌های تصویربرداری رونمایی شد. این ماهواره نیز بر اساس درس آموخته های حاصل شده از ماهواره پارس یک بهینه سازی شده است و برای ماموریت‌های سنجش از دور توسعه یافته و می‌تواند به افزایش توانایی‌های فضایی ایران در حوزه تصویربرداری کاربردی کمک کند.