فرمول جذابیت برای رمان های انقلابی
ادبیات داستانی انقلاب اسلامی، نقش مهمی در تقویت فرهنگ و هویت ملی دارد. اما اگر این آثار به سمت شعاری نویسی برود، بی تردید شاهد آسیب های فراوانی خواهیم بود. این نوع ادبیات البته از نوع حرفه ای آن می‌تواند به تقویت حس همبستگی ملی و هویت فرهنگی کمک کند. یکی از نویسندگانی که در این زمینه موفق عمل کرده، سیدمیثم موسویان است. این نویسنده جوان همدانی تا امروز آثاری مانند «شب شغال»، «بی‌نام پدر»، «مدرسه شبانه»، «فقط امام رضا بخواند» و... خلق کرده است. مجموعه داستان «شب شغال» که تازه ترین اثر اوست، به همت انتشارات به‌نشر منتشر شده است و این اثر را می‌توان جزو داستان‌های موفق با محوریت انقلاب اسلامی دانست. سید میثم موسویان همچنین آثاری مانند «دیر راهب» و «نمره صفر حساب» را در دست انتشار دارد که این دو اثر نیز به زودی به همت «انتشارات مؤسسه فرهنگی هنری خراسان » راهی بازار می شود.این نویسنده جوان همدانی تاکنون موفق به دریافت جوایزی از جمله جایزه جلال آل‌احمد، جایزه قلم زرین و... شده است. موسویان تا امروز توانسته با استفاده از تکنیک‌های متنوع و مهارت‌های نویسندگی خود، آثاری خواندنی و تأثیرگذار خلق کند. از جمله تکنیک‌های او می‌توان به شخصیت‌پردازی روان‌شناختی، تعلیق‌های جذاب و بهره‌گیری از فرهنگ و اقلیم بومی اشاره کرد. برای آشنایی با تکنیک‌های دیگر این نویسنده موفق ، با او گفت و گو کرده ایم.
دلایل موفقیت رمان «شب شغال» به عنوان تازه ترین اثر داستانی شما در چیست؟
داستان‌های معمایی باید پیرنگ قدرتمندی داشته باشد. آن گونه که منتقدان می‌گویند، این رمان به فرم اهمیت فراوانی داده و این یکی از دلایل موفقیتش بوده است. علاوه بر این، یکی از تکنیک‌های دیگر استفاده از تکنیک رؤیاپردازی، خواب و موضوعات سیال ذهن در داستان است که منتقدان از این تکنیک هم به عنوان عامل مهم موفقیت اثر یاد کرده اند. در برخی فصل‌های این کتاب، روایت خواب‌ها به خوبی در جای خودش قرار گرفته است. این تکنیک باعث شده کار به صورت چند لایه دربیاید. اگر کسی مختصری درباره یونگ، فروید و ابن‌سیرین بداند، داستان
« شب شغال» برایش جذاب‌تر می‌شود و عمیق‌تر از داستان لذت می‌برد. لایه‌های پسین و پنهان ماجرا، ایجاد پیوند با اسطوره، موضوعات روان‌شناختی و جامعه‌شناسی، توجه به اقلیم ، لهجه ، موضوعات مذهبی و عرفانی، کهن‌الگوی پیر خردمند و... از دیگر تکنیک هایی است که در این رمان از آن بهره برده ام .
به نظر شما در دنیای داستان و رمان، شخصیت‌پردازی و دیالوگ‌ها تا چه حد به باورپذیری یک اثر داستانی کمک می‌کند؟
فایده دیالوگ، در طراحی هوشمندانه آن در داستان است. گاهی دیالوگ‌ها به نحوی است که علاوه بر پیش بردن داستان، به مخاطب کمک می‌کند تا شخصیت‌ها را بیشتر بشناسد. یعنی به جای این که نویسنده بگوید شخصیت داستان کیست، همین دیالوگ‌های شخصیت‌ها، این کار را انجام می‌دهد . نکته مهم در دیالوگ نویسی برای داستان این است که دیالوگ‌ها باید لحن داشته باشند و به مخاطب در شناساندن شخصیت‌ها کمک کنند.
در تعداد زیادی از آثار شما جغرافیای اقلیمی و فرهنگی نقش بسزایی دارد. درباره اهمیت این تکنیک در داستان‌نویسی بگویید.
این دو اصل در عطر و رنگ بخشیدن به داستان‌ها دارای اهمیت فراوانی است. وقتی داستان اقلیمی و بومی می نویسیم، توصیف نقشی بسزا دارد. من در یکی از داستان‌هایم که به سراغ اقلیم رفته‌ام، از عناصری مثل غار استفاده کرده ام . این نماد اشاره غیرمستقیمی است که ذهن مخاطب را به سمت و سویی می‌برد که متوجه شود قرار است داستانی درباره مردمی کوهپایه‌نشین بخواند و ذهن مخاطب برای تصویرسازی های بعدی آماده‌تر می‌شود. در این مسیر جانمایی و منعکس کردن خصوصیات زمانی و مکانی اهمیت فراوانی دارد. اما بخش بسیار مهم دیگر این ماجرا انتقال فرهنگ و بوم محل زندگی شخصیت‌هاست که این اتفاق به مدد دیالوگ‌ها اتفاق می‌افتد.
شما دو مجموعه داستان نوجوان «دیر راهب» و «نمره صفر حساب» را نیز با همکاری انتشارات مؤسسه فرهنگی هنری خراسان در دست چاپ دارید. لطفاً مختصری درباره این دو اثر بگویید.
این آثار دو کتاب داستان نوجوان انقلاب است. «نمره صفر حساب» یکی از خصوصیاتش این است که شخصیت سازی براساس برخی اصول روان‌شناسی است. این شخصیت ها هر کدام بر اساس یک اصل روان‌شناسی دست به خلق روایت‌هایی می‌زنند. این کتاب را می‌توان اثری بینامتنی میان ادبیات و روان‌شناسی دانست. در این کتاب به سراغ موضوعی رفته‌ام که کمتر تا امروز به آن پرداخته شده و در تاریخ ادبیات داستانی ما تا حدودی مظلوم مانده است؛ آن موضوع مهم کشتار ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ است. من سعی کرده‌ام در هر اثری که نوشته‌ام به این موضوع اشاره کنم . در این رمان نوجوان هم این موضوع منعکس شده است.
در مجموعه داستان «دیر راهب» هم که مجموعه داستانی به‌هم پیوسته است ، فضای پیش از انقلاب را روایت کرده ام. هر فصل برای خودش اتفاقات داستانی دارد که علاوه بر روایت بخشی از تاریخ کشورمان، لذت‌های غیرمنتظره‌ای را به مخاطب منتقل می‌کند.
مخاطبان شما در این دو اثر مثل تعدادی از آثار شما نوآوری در نثر و فرم را شاهد خواهند بود؟
با توجه به این که این دو اثر برای گروه سنی نوجوان نوشته شده است، من سعی کرده‌ام در این دو اثر سادگی و روانی در نثر و دوری از پیچیدگی‌های فرمی را درنظر داشته باشم و به جای آن، تکنیک‌های دیگری از جمله تولید هیجان را جایگزین کنم که مخاطب نوجوان در خواندن اثر دچار دلزدگی نشود. زبان در این دو اثر خاص و مخصوص من است اما از فرم و نثر سخت خبری نیست.
و سخن پایانی شما چیست؟
ما نویسندگان اگر امروز به جایی رسیده‌ایم، حاصل زحمات استادانی است که برای نویسنده شدن ما تلاش کرده‌اند. بنده هم در پایان این مصاحبه از استادم دکتر محمدرضا فریدونی تشکر می‌کنم که در این مسیر به گردن من حق دارد و تمام آثاری که من نوشته‌ام وامدار راهنمایی‌های این استاد بزرگوار است.