3 سال در انتظار معجزه!
ملک زاده
سه سال از آغاز جنگ اوکراین می‌گذرد؛ درگیری‌ای که از همان ابتدا فراتر از یک نبرد منطقه‌ای بود و قدرت‌های جهانی در آن نقشی کلیدی ایفا کردند. حال، با بازگشت ترامپ به کاخ سفید، تغییر رویکرد آمریکا بار دیگر این جنگ را به سرخط اخبار بازگردانده است. دولت ترامپ هفته گذشته تلاش برای پایان جنگ را تشدید کرد و در اقدامی جنجالی، بدون حضور نمایندگان اوکراین، مذاکراتی را با روسیه آغاز نمود. این اقدام، که با واکنش بهت‌زده متحدان اروپایی آمریکا همراه شد، نشان‌دهنده تغییر در سیاست واشنگتن و کاهش حمایت بی‌قید و شرط از کی‌یف است.
تصرفات ارضی روسیه و روند جنگ
بر اساس تحلیل مؤسسه مطالعات جنگ، روسیه اکنون حدود ۱۸ درصد از خاک اوکراین را در کنترل خود دارد. این میزان شامل مناطقی است که پس از سال ۲۰۱۴ تصرف شده‌اند. در ماه‌های اخیر، نیروهای روسی در شرق اوکراین، به‌ویژه در غرب دونتسک، پیشروی داشته‌اند و شهرهایی نظیر کوراخوفه و سلیدووه را تصرف کرده‌اند. بااین‌حال، در زمستان، سرعت پیشروی‌های روسیه کاهش یافته و گزارش‌ها حاکی از آن است که اولویت‌های تهاجمی این کشور در حال تغییر است.
تهدید به قطع کمک‌های مالی و تسلیحاتی به اوکراین
از زمان آغاز جنگ، ایالات متحده بزرگ‌ترین حامی مالی اوکراین بوده و نزدیک به ۹۵ میلیارد دلار کمک در قالب حمایت نظامی، بشردوستانه و مالی ارائه داده است. اما ترامپ که از منتقدان سرسخت کمک‌های خارجی به اوکراین محسوب می‌شود، تهدید کرده که در قبال این کمک‌ها، آمریکا باید منابع معدنی کمیاب اوکراین را تصاحب کند. این موضع، نگرانی‌هایی جدی در میان مقام‌های اوکراینی و اروپایی ایجاد کرده است. در همین حال، آژانس توسعه بین‌المللی ایالات متحده (USAID) که یکی از مجاری اصلی کمک‌های مالی به اوکراین بود، فعالیت خود را متوقف کرده و همین موضوع فشار بیشتری بر اقتصاد جنگ‌زده اوکراین وارد آورده است.
آمار تلفات و وضعیت انسانی جنگ
جنگ اوکراین تاکنون موجب آوارگی میلیون‌ها نفر شده است. بر اساس گزارش آژانس پناهندگان سازمان ملل، تا پایان سال ۲۰۲۴ بیش از ۶.۳ میلیون اوکراینی در اروپا پناه گرفته‌اند و حدود ۱.۲ میلیون نفر نیز به روسیه گریخته‌اند. از لحاظ تلفات انسانی، آمارها متناقض است. ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، در آخرین اظهارنظر رسمی خود تعداد کشته‌های نظامی اوکراین را ۴۳هزار نفر اعلام کرده، در حالی که منابع غربی تخمین‌های بسیار بالاتری ارائه داده‌اند. از سوی دیگر، مسکو آمار دقیقی از تلفات خود ارائه نداده است؛ همچنین سازمان ملل اعلام کرده که تاکنون بیش از ۱۲ هزار و ۵۰۰ غیرنظامی، از جمله ۶۵۰ کودک، جان خود را از دست داده‌اند، اما احتمال داده می‌شود که این آمار به دلیل محدودیت‌های اطلاعاتی کمتر از میزان واقعی باشد.
چشم‌انداز آینده جنگ
با ورود به چهارمین سال جنگ، سرنوشت این درگیری همچنان مبهم است. از یک سو، روسیه با تصرف بخش‌های جدیدی از شرق اوکراین، موقعیت خود را تقویت کرده است و از سوی دیگر، تغییر رویکرد آمریکا به‌ویژه در صورت کاهش کمک‌های نظامی می‌تواند فشار مضاعفی بر کی‌یف وارد کند. در چنین شرایطی، احتمال مذاکرات صلح بیش از گذشته مطرح شده است؛ اما این مذاکرات با توجه به مواضع سرسختانه طرفین، به‌ویژه درباره سرنوشت مناطق اشغالی، با چالش‌های زیادی روبه‌رو خواهد بود. با وجود تغییرات جدید در سیاست آمریکا، اروپا و اوکراین همچنان به دنبال راهی برای ادامه تقابل هستند. در حالی که زلنسکی و دیگر مقام‌های غربی سعی دارند حمایت‌های بین‌المللی را حفظ کنند، پوتین نیز در تلاش است تا موقعیت روسیه را در میدان نبرد تثبیت کند. آنچه مسلم است، جنگی که در ابتدا به‌عنوان یک عملیات نظامی محدود آغاز شد، اکنون به یک درگیری فرسایشی و طولانی‌مدت تبدیل شده که هنوز چشم‌اندازی روشن برای پایان آن وجود ندارد. به‌‌طورکلی صلح در اوکراین می‌تواند تغییرات مهمی در نظم بین‌الملل ایجاد کند، اما این تغییرات به شرایط صلح، میزان تعهد طرفین و واکنش سایر بازیگران جهانی بستگی دارد. اروپا احتمالاً نقشی مستقل‌تر در امنیت و اقتصاد جهانی ایفا خواهد کرد، روسیه به بازتعریف استراتژی‌های خود نیاز خواهد داشت و ایالات متحده ممکن است بر چالش‌های جدیدی مانند رقابت با چین متمرکز شود.