کتاب، کالای خیلی لوکس !
صادق غفوریان
اگر کتاب نیزهمچون سایر اقلام در سبد زندگی و نیازهای مردم در سال های قبل، جایگاه ویژه تری داشت، حالا با قیمت های روزافزون آن، این نیاز در حاشیه قرار گرفته است. برخی بررسی ها، حاکی از این است که میانگین افزایش قیمت کتاب در سه سال اخیر رقمی افزون بر 200 درصد است. گفت وگوی ما با رئیس انجمن ناشران ایران و مدیر یک انتشارات مطرح، این رقم ها را تایید می کند.
کاهش 50 درصدی فروش طی 6 ماه
بخشی از وضعیت فروش و بحران قیمت کتاب را، نادر قدیانی مدیر انتشارات قدیانی به عنوان یکی از بزرگ ترین و فعال ترین ناشران کشور در گفت وگو با خراسان این طور روایت می کند: ما به عنوان یک ناشر بزرگ، از مهرماه امسال تا امروز نسبت به 6 ماه قبل از آن 50 درصد کاهش فروش داشته ایم.قدیانی نتیجه این وضعیت را کاهش اقبال به کتاب و مطالعه می داند و می گوید: با شرایطی که پیش می رود، عملا کتاب از سبد تقاضای مردم در حال خارج شدن است و کم کم مردم باید با آن خداحافظی کنند.
افزایش 230 درصدی قیمت طی 3 سال
اما گران شدن قیمت کتاب و به نوعی تبدیل آن به یک کالای خیلی لوکس را می توان در آماری بر اساس ارقام اعلامی خانه کتاب و ادبیات ایران بررسی کرد که در میانه سال 1403 قیمت کتاب نسبت به سه سال قبل با 230 درصد گرانی همراه بوده است. فرهیختگان در این زمینه می نویسد: «قیمت کتاب هم خودش داستان دنباله‌دار ترسناکی است که هر روز ترسناک‌تر می‌شود. تنها آماری که در این سال‌ها، همیشه رو به رشد بوده، قیمت کتاب است. میانگین قیمت در مهرماه 1403، حدودا 206 هزارتومان است، در مقایسه با مهرماه 1400 که میانگین قیمت کتاب حدودا 62 هزار تومان بوده، با رشد 230 درصدی روبه‌روییم! کاغذ و زینک گران شده، هزینه چاپخانه‌ها بالا رفته، پس ناشر متاثر از این اتفاق‌ها مجبور است قیمت کتاب را افزایش دهد. اما گاهی هم شاهدیم اگر همه این ها تغییری نکند، باز کتاب گران می‌شود و این جا همان جایی است که باید گفت نظارتی بر آن نیست.»کاهش 7 درصدی نشر
در این میان کاهش نشر کتاب در آمارهای خانه کتاب و ادبیات که در سایت این خانه آمده است، نشان می دهد آمار و درصد تعداد کتاب های بهمن 1403 در مقایسه با بهمن 1402 در اغلب 12 موضوع کاهشی بوده است. برای نمونه، کودک و نوجوان با 28 درصد کاهش، کمک درسی و آموزشی 23 درصد کاهش، دین 12 درصد کاهش، تاریخ و جغرافیا 11 درصد کاهش و زبان نیز 15 درصد کاهش را تجربه کرده اند که مجموع مقایسه بهمن 1403 نسبت به بهمن 1402 با 7 درصد کاهش و افت مواجه شده است.
این هزینه های سرسام آور
نادر قدیانی مدیر انتشارات مطرح قدیانی درباره هزینه های مرتبط با تولید کتاب به خراسان می گوید: قیمت کاغذ از بهمن 1402 تا بهمن امسال حدود 40 تا 50 درصد افزایش داشت ضمن این که هزینه چاپ، صحافی، سلفون کشی و نیروی انسانی نیز به همین میزان گران تر شده بنابراین قیمت تمام شده کتاب بیشتر و گران تر می شود.کتاب در تمام دنیا حمایت دولت ها را دارد اما...
حال راهکار این وضعیت و شرایط پیش آمده اقتصادی که کتاب را همچون یک کالای لوکس، گران و از دسترس مردم خارج کرده، چیست؟ ما راهکار را از هادی ابراهیمی سنایی رئیس هیئت مدیره انجمن ناشران کتاب ایران جویا شدیم. او می گوید: کتاب و حوزه فرهنگ در تمام دنیا مورد حمایت دولت ها هستند. همیشه نیز همین گونه بوده تا این کالا در شرایط نوسان ارز و دلار، دچار التهاب و کم استقبالی مردم نشود. در حال حاضر مواد اولیه کتاب و نشر، کاغذ است که 80 درصد آن نیز وارداتی است و با نرخ ارز نوسان پیدا می کند و افزایش قیمت برای مصرف کننده کاملا طبیعی است. بنابراین وظیفه دولت است که با حمایت هایش اجازه ندهد، این کالای راهبردی از سبد استفاده مردم خارج شود.