فرود شبح آبی روی ماه
فائزه مهاجر
شرکت فایرفلای اسپیس، یک شرکت خصوصی مستقر در تگزاس، توانست با مأموریت شبح آبی، اولین فرود موفقیت‌آمیز خود را بر سطح ماه انجام دهد. این مأموریت بخشی از برنامه خدمات حمل‌ونقل تجاری ماه (CLPS) ناساست که با هدف توسعه اقتصاد قمری و آماده‌سازی برای مأموریت‌های انسانی آینده اجرا می‌شود. در این مطلب به ابعاد جالب این ماموریت فضایی می‌پردازیم.
جزئیات مأموریت بلو گوست 1
مأموریت بلو گوست 1 در 15 ژانویه 2025 با استفاده از موشک فالکون 9 اسپیس‌ایکس از مرکز فضایی کندی پرتاب شد. این کاوشگر شامل 10 محموله علمی و فناوری ناسا به وزن مجموع 94 کیلوگرم بود. پس از طی مسیری بیش از شش هفته، بلو گوست 1 در تاریخ 2 مارس 2025، ساعت 2:34 بامداد به وقت آمریکای مرکزی (CST) در منطقه مار کریزیوم بر سطح ماه فرود آمد. این منطقه در سمت نزدیک ماه قرار دارد و یکی از مکان‌های مدنظر برای تحقیقات علمی ناساست. مدیر برنامه بلو گوست، این فرود را بسیار دقیق خواند و خاطرنشان کرد این کاوشگر در فاصله 100 متری هدف خود فرود آمده است.
اهداف علمی مأموریت
مأموریت بلو گوست 1 برای یک دوره 14 روزه برنامه‌ریزی شده است و طی این مدت، 10 ابزار علمی نصب‌شده بر کاوشگر، داده‌های مختلفی از محیط ماه جمع‌آوری خواهند کرد. مهم‌ترین اهداف علمی این مأموریت تحلیل ترکیبات خاک ماه و بررسی نمونه‌های سطحی و ساختار مواد موجود در آن و اندازه‌گیری دمای زیرسطحی ماه است که این داده‌ها به درک بهتر شرایط حرارتی سطح ماه و چگونگی تأثیر آن بر مأموریت‌های آینده کمک می‌کند. از دیگر اهداف این ماموریت آزمایش فناوری‌های جدید است که می‌توانند در مأموریت‌های آینده برای ساخت پایگاه‌های دایمی روی ماه مورد استفاده قرار گیرند. این مأموریت بخشی از تلاش‌های ناسا در برنامه آرتمیس است که هدف نهایی آن بازگرداندن انسان به ماه و ایجاد یک حضور پایدار در این کره است.
فناوری جذاب یک شبح
بلوگوست یا شبح آبی دارای طراحی پیشرفتهای است که آن را برای حمل‌ونقل محموله‌های علمی به سطح ماه ایده‌آل می‌سازد. مهم‌ترین ویژگی‌های فناوری آن عبارتاند از:
پنل‌های خورشیدی| دو پنل جانبی و یک پنل در قسمت بالایی کاوشگر، در مجموع توان تولیدی 400 وات برای تأمین انرژی محموله‌ها و سیستم‌های کاوشگر را فراهم می‌کنند.
بدنه سبک و مقاوم| ساختار کاوشگر از 49 قطعه کامپوزیتی سبک و مقاوم تشکیل شده است که ضمن کاهش وزن، مقاومت و استحکام لازم را برای عملکرد در محیط خشن ماه فراهم می‌آورد.
در مسیر اکتشافات فضایی
موفقیت مأموریت بلو گوست 1، شرکت فایرفلای اسپیس را به یکی از بازیگران کلیدی در صنعت رو به رشد اکتشافات تجاری ماه تبدیل کرده است. این مأموریت نشان داد که همکاری‌های دولتی و خصوصی در حوزه فضا می‌تواند به پیشرفتهای قابل‌توجهی منجر شود. فایرفلای اسپیس برنامه‌هایی برای مأموریت‌های آینده دارد و قصد دارد به تلاش‌های ناسا برای تحقیقات علمی، استخراج منابع و استقرار پایگاه‌های دایمی در ماه کمک کند. این مأموریت بخشی از برنامه بزرگ‌تر استفاده از منابع ماه و ایجاد زیربنای لازم برای مأموریت‌های سرنشین‌دار آینده به ماه و فراتر از آن، از جمله مریخ، محسوب می‌شود.
نمونه‌های مشابه پیش از مأموریت بلو گوست 1
پیش از فرود موفقیت‌آمیز بلو گوست 1 در سال 2025، چندین مأموریت مشابه از سوی شرکت‌های خصوصی و سازمان‌های فضایی مختلف انجام شده است. بعضی از مهم‌ترین نمونه‌های مشابه شامل مأموریت‌های موفق و همچنین مأموریت‌هایی است که به دلایل فنی با شکست مواجه شدند.
1 مأموریت پریگرین1 که ناموفق بود و توسط شرکت استروبوتیک تکنولوژی آمریکا انجام شد. پرتاب 8 ژانویه 2024 با موشک ولکان سنتور که اولین پرتاب این موشک بود و هدف آن ارسال محموله‌های علمی ناسا به سطح ماه بود. مأموریت به دلیل نقص فنی در سیستم پیشران با شکست مواجه شد و فرود روی ماه انجام نشد. پریگرین 1 اولین کاوشگر تجاری بود که تحت برنامه CLPS ناسا به ماه فرستاده شد، اما پس از پرتاب، به دلیل نشت سوخت و مشکلات در تأمین توان، نتوانست به مقصد برسد و در نهایت در جو زمین سوخت.
2 مأموریت اودیسه IM-1که توسط شرکت اینتویتیو ماشینز آمریکا انجام شد. پرتاب 15 فوریه 2024 با موشک فالکون 9 و هدف آن تحویل محموله‌های علمی ناسا به منطقه قطب جنوب ماه بود. فرود موفقیت‌آمیز بود اما کاوشگر به دلیل مشکلات ارتباطی و تامین نیرو تنها چند روز فعال بود. این مأموریت اولین فرود موفقیت‌آمیز یک شرکت خصوصی آمریکایی بر ماه پس از دهه 1970 بود. با این حال، مشکلاتی در هنگام فرود باعث شد کاوشگر در موقعیتی ناپایدار قرار بگیرد و ارتباط آن زودتر از حد انتظار از دست برود.
3 مأموریت چانگ‌ای 4 که توسط آژانس فضایی چین انجام شد. پرتاب 7 دسامبر 2018 با موشک لانگ مارچ 3 بی و هدف آن فرود در نیمه پنهان ماه و اجرای تحقیقات علمی بود. فرود موفقیت‌آمیز در 3 ژانویه 2019 و فعالیت پایدار تا امروز نتیجه این پرتاب بود. چانگ‌ای 4 اولین فضاپیمایی بود که توانست در نیمه پنهان ماه فرود بیاید. این مأموریت همراه با یک ماه‌نورد به نام یوتو-2 (Yutu-2) انجام شد که همچنان به فعالیت‌های علمی خود ادامه می‌دهد.
4 مأموریت چانگ‌ای 5 که توسط آژانس فضایی چین انجام شد. پرتاب 23 نوامبر 2020 انجام شد و هدف آن جمع‌آوری نمونه از سطح ماه و بازگرداندن آن به زمین بود فرود موفقیت‌آمیز، جمع‌آوری 1.7 کیلوگرم از خاک و سنگ‌های ماه و بازگشت به زمین در 17 دسامبر 2020 دستاورد این پرتاب بود. چانگ‌ای 5 اولین مأموریت موفق بازگرداندن نمونه از ماه پس از لونا 24 شوروی در سال 1976 بود و نمونه‌های جمع‌آوری‌شده را برای تحقیقات علمی به زمین فرستاد.
5 مأموریت چاندریان3 که توسط آژانس فضایی هند انجام شد. پرتاب در 14 جولای 2023 با موشک LVM3انجام شد. هدف آن فرود در قطب جنوب ماه بود. این فرود موفقیت‌آمیز در 23 آگوست 2023 و با هدف انجام تحقیقات علمی محقق شد. این مأموریت هند را به چهارمین کشوری تبدیل کرد که با موفقیت بر سطح ماه فرود آمده است. کاوشگر و ماه‌نورد ویکرام و پراگیان به مدت دو هفته روی سطح ماه به تحقیقات علمی پرداختند.