«معاویه»، مکر رسانه‌ای برای بازنمایی جهت‌دار تاریخ اسلام
در دور جدید سریال‌سازی عربی که با میدان‌داری عربستان در جریان است و «معاویه» نماد شاخص آن به شمار می‌آید، مهندسی ذهنیت عمومی مردم و ادراک‌سازی در باب تاریخ اسلام، از اهداف اصلی است. بر این اساس، با دوران تازه ای از فعالیت‌های رسانه‌ای مواجه هستیم؛ دورانی که تصویر و رسانه و نمایش و سریال را صرفا فرصتی برای فراغت و سرگرمی نمی داند، بلکه موقعیتی برای جهت‌دهی به افکار مخاطبان در نظر می‌گیرد. سرانجام پس از دوبار تعویق و توقف، سریال «معاویه» همزمان با آغاز ماه مبارک رمضان، راهی آنتن شبکه MBC عربستان سعودی شد؛ سریالی که از همان زمان تولید، حساسیت‌های مذهبی و سیاسی فراوانی را برانگیخت.
تبارتراشی با روایتی جهت‌دار از تاریخ اسلام
سریال «معاویه» با سرمایه‌گذاری 100 میلیون دلاری عربستان سعودی، در کشور تونس ساخته شد. کارگردان این اثر طارق العریان فیلم ساز فلسطینی – آمریکایی و فیلم نامه نویس آن خالد صلاح روزنامه‌نگار مصری است. بازه زمانی سریال از قتل عثمان بن عفان، خلیفه سوم تا شهادت امام حسین(ع)، دورانی حدودا 30 ساله است. در این سریال، چهره امام علی، امام حسن و امام حسین (علیهم السلام) نمایش داده شده و درامی تاریخی – مذهبی با روایتی سعودی به نمایش درآمده است.نورنیوز نوشت: تحلیل‌گران مختلف به این نکته اشاره کرده اند که «معاویه»، صرفا اثری دراماتیک و سرگرم‌کننده و سینمایی نیست؛ بلکه حرکتی جهت‌دار و هوشمند در مسیر راهبرد رسانه‌ای و سیاسی عربستان است. این کشور اکنون قصد دارد در قالب یک سریال نمایشی، تعارضات مذهبی فعلی در میان کشورهای شیعه و سنّی را به یک عقبه تاریخی متصل کند و ریشه مناقشات دینی منطقه را به صدر اسلام برساند. به این ترتیب، نوعی تبارتراشی و سابقه‌سازی برای تعارضات مذهبی صورت گرفته است. ریاض، تحت هدایت حاکمان جدید خود و چه بسا در امتداد بازسازی هویت جدید خود، این بار کوشیده است با سرمایه‌گذاری سنگین مالی روی تولید یک اثر هنری، مصرف کالای رسانه‌ای و فرهنگی کشورهای منطقه را تحت تاثیر قرار دهد و روایتی دلخواه خود از تاریخ اسلام عرضه کند.
رمضان، بهار آنتن‌های عربی
مشهور است که حلول ماه رمضان در کشورهای عربی، همزمان است با رونق رسانه‌های تصویری. هرسال با شروع ماه مبارک، شبکه‌های تلویزیونی دولتی و غیردولتی در کشورهای عربی، انبوهی از تولیدات نمایشی خود را روانه آنتن می‌کنند. گفته شده است که نزدیک به 60 درصد درآمد تبلیغاتی سالانه شبکه‌های تلویزیونی در کشورهای عربی، در ماه مبارک رمضان به دست می‌آید. به این اعتبار، ضریب مخاطبان شبکه‌های دیداری در این ماه، با جهشی چشمگیر مواجه است. همین واقعیت، سیاست‌گذاران رسانه‌ای و نیز مدیران استودیوهای تولید سریال و فیلم را ترغیب می‌کند که تدارک ویژه‌ای داشته باشند و از ظرفیت بی‌بدیل این ماه، هم برای درآمدزایی و هم برای تاثیرگذاری بر افکار عمومی بهره بگیرند.
عبور از ناسیونالیسم عربی
به چهره‌سازی مذهبی
در تولیدات تصویری کشورهای عربی، دوره‌ای را می‌توان سراغ گرفت که مفاخر و مشاهیر جهان عرب، در کانون ساخت آثار هنری قرار می‌گرفت، اکنون چند سالی است این چهره‌های ناسیونالیسم عربی، جای خود را به شخصیت‌های مذهبی تاریخ اسلام داده‌اند و بسیاری از سریال‌های تاریخی با محوریت چهره‌های عمدتا مذهبی ساخته می‌شوند. در دور جدید سریال‌سازی عربی که با میدان‌داری عربستان در جریان است و «معاویه» نماد شاخص آن به شمار می‌آید، مهندسی ذهنیت عمومی مردم و ادراک‌سازی در باب تاریخ اسلام، از اهداف اصلی است. بر این اساس، با دوران تازه ای از فعالیت‌های رسانه‌ای مواجه هستیم؛ دورانی که تصویر و رسانه و نمایش و سریال را صرفا فرصتی برای فراغت و سرگرمی نمی داند، بلکه موقعیتی برای جهت‌دهی به افکار مخاطبان در نظر می‌گیرد. در قبال چنین راهبرد حساب‌شده و پیچیده‌ای ، طراحی یک سیاست گذاری هوشمندانه در عرصه رسانه و تولیدات نمایشی، ضرورتی انکارناپذیر است. نهادهایی همچون صداوسیما که اکنون ساخت ابرپروژه‌هایی مثل سریال سلمان فارسی را در دستور کار دارند، موظف‌اند هم بر تعداد تولیدات تاریخی و مذهبی خود بیفزایند و هم در مضمون‌پردازی، به شیوه‌های هنری هوشمندانه و حساب‌شده تجهیز شوند.
خبر مرتبط
دوبله و انتشار سریال «معاویه» ممنوع شد
ساترا دوبله و هر نوع انتشار سریال «معاویه» در سکوهای صوت و تصویر فراگیر اعم از رسانه‌های ناشرمحور و کاربرمحور را ممنوع اعلام کرد.به گزارش مهر، بنابر اعلام معاونت پایش و نظارت ساترا، سریال «معاویه» محصول شبکه mbc به دلیل روایت جدیدی از زندگی معاویه و سعی در تطهیر خاندان بنی‌امیه، در تمام رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر کشور، غیرقابل انتشار است.این سریال در برخی کشورهای اسلامی مانند عراق و مصر نیز به علت تاثیر آن در ایجاد تنش و به خطر افتادن انسجام اجتماعی ممنوع شده است. بر همین اساس با توجه به مکاتبه‌ای که از سوی سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی با سکوهای دارای مجوز از این سازمان در تاریخ ۱۳ اسفند سال جاری شده است، دوبله و هر نوع انتشار این محتوا ممنوع اعلام شد.همچنین به اطلاع می‌رساند برخی رسانه‌های کاربرمحور نسبت به انتشار نسخه زبان اصلی قسمت یک و دو اقدام کرده بودند که با همکاری دادستانی کل کشور نسبت به حذف دو قسمت یاد شده از تمام رسانه‌های کاربرمحور اقدام شد.