خرگوش، ببر، خروس و حتی مار! شاید تو هم هر سال چشمت به شمع یا المانهای یک حیوان کنار بقیه چیزمیزهایی که برای سفره هفتسین میفروشند، افتاده باشد. مثلا میگویند سال 1404 سال مار است! به بقیه سالها هم که نگاه کنی میبینی هر سال به اسم یک حیوان است و این هی تکرار میشود. میدانی قضیه ورود حیوانات به تقویم چیست؟ بیا تا با هم به دنبال جواب سوال برویم.

تقویمی که مغولها با خود آوردند
با این که سالهاست از تقویم 12 حیوان کنار تقویم خودمان استفاده میکنیم این تقویم ریشه ایرانی ندارد. تقویم 12حیوانی از موش شروع میشود و یک دوره 12ساله را تشکیل میدهد. قدیمیترین اسنادی هم که درباره این تقویم نوشته است کتاب قانون مسعودی است که دانشمند ایرانی ابوریحان بیرونی آن را نوشته. ابوریحان، در کتابش این تقویم را ترکی میداند. بعضی منابع دیگر هم این تقویم را کار ترکها و مغولها میدانند. البته مردم ترکیه خودشان از تقویم دیگری استفاده میکنند! اما پای این تقویم چطور به کشور ما باز شده است؟ خیلیها میگویند سروکله این تقویم از زمان حمله مغول به ایران و تشکیل سلسلههای ایلخانی پیدا شد. چون قبل از آن مردم از صورتهای فلکی در آسمان برای تقویم استفاده میکردند.
سال گاو با خودش برکت میآورد؟
یواشیواش که تقویم 12حیوانی در کشور دستبهدست شد خردهفرهنگهایی هم در باور مردم به وجود آمد که البته حقیقت ندارند. مثلا یکی از سوالهای پرتکرار بین مردم در روزهای آخر سال این است که «سال بعدی سال چه حیوانی است؟» یا اگر سال بعدی سال نهنگ باشد میگویند عجیب سال پربرکتی قرار است داشته باشیم. سال گربه را سال حیله و فریب میدانند یا مثلا میگویند سال موش با خودش قحطی میآورد! وقتی سال گاو وارد میشود، میگویند با خودش فراوانی میآورده و خیلی داستانهای دیگر. طبق این تقویم سال 1404 سال مار است و میگویند این سال برای مردم قدرت و هوش و تغییر است.
حیوان سالت را بگو طالعت را بگویم!
تقویمی که از آن گفتیم از سال موش شروع میشود و همینطور با سال گاو، پلنگ(یا ببر)، خرگوش (یا گربه)، نهنگ (یا اژدها)، مار، اسب، گوسفند (یا بز)، میمون، خروس، سگ و خوک (یا اژدها) به پایان میرسد. ترکمنها داستانی دارند که در آن توضیح میدهد چرا موش شروع کننده این دوره 12ساله است. میگویند :«روزی تمام حیوانات به پیشواز سال جدید میروند. شتر که به قد و بالای خود مغرور شده بود گفت: «حتما پیش از همه سال جدید را خواهم دید.» اما موش کوچک با زرنگی تمام روی سر شتر جهیده و پیش از همه، سال جدید را میبیند. شتر که مات و مبهوت مانده بود، از تمامی ۱۲ حیوان دوره که موفق به مشاهده سال جدید شده بودند، عقب میماند و بدین ترتیب غرور شتر باعث میشود که جایی بین حیوانات نداشته باشد. اینطور میشود که موش شروعکننده این دوره میشود.» یکی از چیزهای دیگری که درباره این سالها میگویند این است که هر فردی در آن سال به دنیا میآید تحت تاثیر ویژگیهای همان سال است و برای آن کلی داستان ساختهاند. مثلا میگویند هرکسی در سال مار به دنیا بیاید بسیار باهوش و زیرک است. حس طالعبینیهایی بر اساس آن ساختهاند اما بهتر است هیچوقت به آنها دل خوش نکنید، چون ممکن است شما را از واقعیت و چیزی که هستید دور کنند و سرتان کلاه برود!