ایران در باشگاه صاحبان سکوی هوش مصنوعی
صادق غفوریان
ایران گامی بلند در توسعه فناوری‌های بومی هوش مصنوعی برداشت؛ سکوی ملی هوش مصنوعی با تلاش ۱۰۰ محقق ایرانی و حمایت معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رئیس جمهور روز گذشته رونمایی شد. این پلتفرم که با مشارکت دانشجویان، پژوهشگران پسادکترا و توسعه‌دهندگان دانشگاهی طراحی شده، قرار است بستر جدیدی برای تحقیقات، کسب‌وکارهای دانش‌بنیان و زیرساخت‌های پردازشی در کشور فراهم کند.
اما در همین ابتدا، درباره اهمیت این پروژه باید تصریح کرد که هوش مصنوعی به عنوان یکی از کلیدی‌ترین حوزه‌ها در تحول دیجیتال و صنایع پیشرفته، نقش بسزایی در تقویت اقتصاد دانش‌بنیان و توانمندی‌های امنیتی کشورها ایفا می‌کند. سکوی ملی هوش مصنوعی ایران می‌تواند به کاهش وابستگی به پلتفرم‌های خارجی و ارتقای توانمندی‌های داخلی کمک کند.
درباره کاربردهای این سکو بیشتر بدانیم
مجتبی علیزاده دستیار معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رئیس جمهور درباره کاربردهای این سکو، به مهر گفته است: در نسخه اولیه، تمرکز اصلی بر روی کاربردهای پزشکی و تشخیص بیماری‌هاست. این دمو با استفاده از داده‌های ساختاریافته و مبتنی بر استانداردهای علمی معتبر، قادر به ارائه راهکارهای تحلیلی و پیشنهادهای هوشمند درمانی است. روند توسعه این پلتفرم شامل گسترش به حوزه‌هایی نظیر خدمات مالی، مدیریت زنجیره تأمین و حمل‌ونقل هوشمند خواهد بود. این امر در قالب یک برنامه توسعه تدریجی و بر اساس شاخص‌های عملکردی تعریف‌شده، عملیاتی خواهد شد.
تحقق یک رویا
اما معاون علمی رئیس جمهور روز گذشته در مراسم رونمایی از نسخه اولیه این سکو، آن را تحقق یک رویا نامید و مراحل تکمیل و بهره برداری آن را توضیح داد: «۱۱ مهر برنامه ملی هوش مصنوعی تحویل داده شد و امروز در ۲۵ اسفند، با تلاش پژوهشگران ایرانی این رؤیا تحقق یافته است. در سه ماهه اول سال ۱۴۰۴ تست و بهینه‌سازی این محصول آغاز خواهد شد. در سه ماهه دوم، افراد خبره دانشگاهی و شرکت‌های دانش‌بنیان، دسترسی محدودی خواهند داشت تا تست‌های تکمیلی آن انجام شود. در شهریور ماه، نسخه آزمایشی آن در دست عموم قرار می‌گیرد و در اسفند ۱۴۰۴ نسخه نهایی و تکمیلی در اختیار همه قرار خواهد گرفت. این سکو یک موجود زنده است و باید مرتب به‌روزرسانی شود.»
او تاکید کرد: هوش مصنوعی عرصه رقابت و جنگ فناوری و نماد واقعی قدرت ملی تکنولوژی است. جنگ قرن، جنگ تراشه‌ها و الگوریتم‌هاست.
فعالیت 36 شرکت در توسعه سکوی هوش مصنوعی
بی شک مسیر وصول به قله در حوزه هوش مصنوعی تدریجی است، آن چه اکنون در کشور پیش روی ماست، فعالیت و همراهی 36 شرکت دانش بنیان در این مسیر است و این مدل فقط گامی فناورانه نیست، بلکه آغازگر عصر جدیدی است که اتکای کشور به مدل‌های خارجی را کاهش می‌دهد. سکوی ملی هوش مصنوعی، بستر رشد هوش مصنوعی در تمام صنایع کشور خواهد شد.
چالش نبود سرمایه گذار
اما این حوزه نیز همچون سایر موارد توسعه فناوری در کشور با چالش هایی همراه است که حسین اسدی، مدیر مرکز پردازش سریع و نماینده دانشگاه صنعتی شریف در پروژه سکوی ملی متن باز هوش مصنوعی روز گذشته این طور روایت کرد: «ما در شاخص‌های هوش مصنوعی در مقایسه با کشورهای منطقه، وضعیت خوبی نداریم. درصد مقالات پژوهشی کاهشی بوده و شرکت‌های فعال در حوزه هوش مصنوعی حدود ۳ تا ۴ درصد رشد پیدا کرده‌اند، در حالی که در همه دنیا بالای ۲۰ درصد بوده است.»
به گفته او دلیل عمده عقب ماندن ایران در این حوزه، سرمایه‌گذاری نکردن و وجود نداشتن سکو بوده و این موضوع باعث شده است دانشگاه با حمایت معاونت علمی، به دنبال ایجاد زیست‌بوم هوش مصنوعی در کشور بیفتد.
ایجاد بازاری به میزان 40 هزار میلیارد
اسدی ادامه داد: «بدون سکو، شرکت‌های دانش‌بنیان مجبور هستند در صفر تا صد یک پروژه درگیر شوند و این موضوع باعث می‌شود تعداد شرکت‌هایی که این کار را انجام می‌دهند، محدود باشد. یک بازار ۲ همتی در کشور وجود دارد. تمرکز دانشگاه در این چند وقت روی توسعه سکوی هوش مصنوعی متن باز بوده است. بالای سکو، ما استودیو را خواهیم داشت. نهایتاً بالای سکو، کسب‌وکارها شکل می‌گیرند.» بر اساس پیش‌بینی اسدی، بعد از احداث این زیست‌بوم، یک بازار ۴۰ همتی در این حوزه شکل خواهد گرفت. او اضافه کرد: «نقش شرکت‌های دانش‌بنیان در توسعه سکو و استودیوی تخصصی است و می‌توانند از سکو به‌صورت API مستقیم گرفته و توسعه پیدا کنند. شرکت‌هایی که می‌خواهند با دانش کم کار را انجام دهند هم مبتنی بر استودیو، می‌توانند یک پنل کاربر پسند ارائه دهند. همه کارهایی که انجام شده، مبتنی بر استانداردهای متن‌باز بوده است. ماژول‌های متن‌باز، اجازه توسعه و اداره خدمت را داشتند. در تاریخ دانشگاه چنین پروژه‌ای نبوده که در آن ۸ مرکز با هم، کار کنند.»