پرونده دست کیست؟
توکلی
در حالی که بازار گمانه‌زنی‌ها و شایعات درباره کم و کیف مذاکرات احتمالی تهران و واشنگتن به اوج خود رسیده است، خبرهایی ضد و نقیض از تغییر احتمالی سکاندار پرونده مذاکرات به گوش می‌رسد. طی روزهای اخیر، برخی محافل سیاسی از انتقال مسئولیت این پرونده از وزارت امور خارجه به نهادی دیگر سخن به میان آورده‌اند؛ ادعایی که با واکنش صریح سید عباس عراقچی، چهره کهنه‌کار دیپلماسی کشورمان، روبه رو شد.وزیر امور خارجه در تازه‌ترین اظهارنظر خود، ضمن تکذیب تمامی گمانه‌زنی‌های مطرح شده درباره مذاکره‌کنندگان تاکید کرد: «هیچ یک از گمانه‌زنی هایی که انجام می شود صحیح نیست اما مسلم است که مسئولیت مذاکرات احتمالی با وزارت امور خارجه و مدیریت آن با وزیر امور خارجه خواهد بود.»
عراقچی در بخش دیگری از سخنان خود، با اشاره به انتشار برخی ادعاها مبنی بر آغاز مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا، موضع صریح تهران را تکرار کرد: «پیشنهاد مذاکره مستقیم به دلایلی که مکرر گفته شده مورد پذیرش ما نیست ولی ما آمادگی مذاکرات غیرمستقیم را از طریق کشور عمان داریم.» وی با تاکید بر رویکرد صبورانه تهران، خاطرنشان کرد: «اکنون توپ در زمین آمریکاست که به پیشنهاد جمهوری اسلامی پاسخ دهد اگرچه ما عجله‌ای نداریم.»معرفی و تاکید بر نقش عمان به عنوان میانجی در مذاکرات احتمالی میان تهران و واشنگتن، موضوعی بود که سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه نیز بر آن صحه گذاشت. وی با اشاره به عدم دریافت پاسخی از سوی آمریکا درخصوص پیشنهاد مذاکره غیرمستقیم، سوابق مثبت نقش‌آفرینی عمان در پیشبرد این روند را یادآور شد: «ایران پاسخی از سوی آمریکا درخصوص مذاکره غیرمستقیم دریافت نکرده است. سوابق مشارکت سایر طرف‌ها در پیشبرد مذاکرات غیرمستقیم، روشن است. در مقاطعی این نقش را مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپا در قالب برجام انجام می‌داد، در سال‌های اخیر و پیش از آن هم، عمان این نقش را به خوبی ایفا کرده و در صورت شکل‌گیری چنین روندی، عمان یکی از نامزد‌های اصلی برای این کار خواهد بود.»
ظریف: شایعات درباره نقش من در مذاکرات، به شوخی سیزده شبیه است
در بحبوحه این گمانه‌زنی‌ها، روزنامه شرق از احتمال حضور محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه پیشین جمهوری اسلامی، در مذاکرات احتمالی میان تهران و واشنگتن خبر داده بود، موضوعی که با واکنش محمد سعید احدیان، دستیار رئیس مجلس، روبه رو شد. وی در صفحه اجتماعی ایکس، این ادعا را «خبرسازی و کذب محض» خواند و از این رسانه خواست تا با دقت بیشتری در انتشار اخبار مربوط به این حوزه عمل کند.ساعاتی بعد، محمدجواد ظریف نیز شخصاً به این موضوع واکنش نشان داد و در مصاحبه‌ای، شایعات مربوط به نقش‌آفرینی خود در روندهای جاری سیاست خارجی کشور را به «شوخی سیزده» تشبیه کرد. ظریف با تاکید بر عدم اطلاع از محتوای نامه اخیر ترامپ و پاسخ ایران به آن، گفت: «این شایعات بیشتر به شوخی سیزده شبیه است که از قبل شروع شده و هنوز ادامه دارد.»
برگزاری نشست سه جانبه ایران، روسیه و چین در مسکو
همزمان با داغ شدن بازار شایعات درباره مذاکرات احتمالی با آمریکا، خبر برگزاری نشست سه‌جانبه کارشناسی میان ایران، روسیه و چین در مسکو، توجهات را به سوی پرونده هسته‌ای و تحولات مرتبط با برجام معطوف کرد. این نشست که امروز برگزار می‌شود، با توجه به نزدیک شدن به دهمین سالگرد توافق برجام و احتمال مانع‌تراشی‌های آتی از سوی غرب، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.به این ترتیب، در حالی که توپ مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا همچنان در زمین واشنگتن قرار دارد و گمانه‌زنی‌ها درباره ترکیب تیم مذاکره‌کننده احتمالی در تهران ادامه دارد، برگزاری نشست سه‌جانبه با متحدان شرقی، نشان از تنوع بخشی به رویکردهای دیپلماتیک ایران در مواجهه با چالش‌های پیش رو دارد. حال باید منتظر ماند و دید که آیا پالس‌های ارسالی از تهران، پاسخی از سوی کاخ سفید به همراه خواهد داشت و پرونده پر فراز و نشیب هسته‌ای ایران در چه مسیری گام برخواهد داشت.
فراخبر
سیاست «تأمل استراتژیک»
جعفر یوسفی
موضع‌گیری ایران و به‌ویژه سخنان اخیر سید عباس عراقچی، نشان از یک راهبرد دقیق، منطقی و حساب‌شده دارد آنچه ابتدا به‌عنوان یک رویداد دیپلماتیک توجه‌ها را به خود جلب کرد، ارسال نامه آمریکا به ایران از طریق امارات بود. اما نکته حائز اهمیت، واکنش سنجیده و به‌دور از شتاب ایران بود که از همان ابتدا پیام روشنی را به طرف مقابل مخابره کرد: ایران در تنگنای زمانی قرار ندارد و هیچ عجله‌ای برای پاسخ‌گویی به درخواست‌های آمریکا ندارد. این رفتار، نشان‌دهنده سیاست «تأمل استراتژیک» است که در سیاست خارجی ایران مورد توجه قرار گرفته است. سید عباس عراقچی در تازه‌ترین اظهارات خود، با قاطعیت اعلام کرد که پیشنهاد مذاکره مستقیم با آمریکا از سوی ایران رد شده است. این تصمیم، برخلاف آنچه ممکن است برخی از تحلیل‌گران تعبیر کنند، نه از روی لجاجت، بلکه بر اساس تجربه تلخ از بدعهدی‌های مکرر آمریکا اتخاذ شده است. تجربه نشان داده است که آمریکا همواره از مذاکره مستقیم به‌عنوان ابزاری تبلیغاتی بهره‌برداری کرده و پس از آن، بدون پایبندی به توافقات، به نقض تعهدات پرداخته است. بنابراین، این سیاست اصولی ایران که بر مبنای منطق عقلانی و پیشگیری از بهره‌برداری رسانه‌ای دشمن است، در واقع حرکتی هوشمندانه تلقی می‌شود. نکته قابل‌توجه دیگر در سخنان عراقچی، تعیین کانال مذاکره غیرمستقیم از سوی ایران بود. ایران به صراحت اعلام کرد که مذاکره از طریق امارات که از سوی آمریکا پیشنهاد شده بود، پذیرفته نیست و به‌جای آن عمان را به‌عنوان کشور واسط مطرح کرد. این تغییر رویکرد نه تنها نشانگر حفظ موضع قدرت ایران است، بلکه حاکی از سیاست «تعیین مسیر دیپلماسی» توسط تهران است. در واقع، ایران به آمریکا این پیام را منتقل کرد که نه تنها در انتخاب نوع مذاکره مستقل است، بلکه حتی در تعیین واسطه نیز حق انتخاب دارد. این رویکرد چندلایه و هوشمندانه ایران در قبال پیشنهاد مذاکرات آمریکا نشان‌دهنده درک عمیق تهران از بازی دیپلماتیک است. تاکید بر مذاکره غیرمستقیم از طریق کشوری که خود تعیین می‌کند، نشانه‌ای از آن است که ایران به‌خوبی دریافته است که در بازی قدرت، حفظ استقلال در هر مرحله از فرایند مذاکره اهمیتی استراتژیک دارد. به‌طور خلاصه، موضع‌گیری عراقچی پیامی قاطعانه به آمریکا بود: ایران آماده گفت‌وگوست، اما نه به هر قیمت و نه به هر شیوه‌ای. این دیپلماسی فعال و مقتدرانه، جایگاه ایران را در معادلات بین‌المللی بیش از پیش تثبیت خواهد کرد.