پرونده چرمشهر روی میز مراجع قضایی
بهاره موفقی
آلودگی تصفیه خانه چرمشهر خط قرمز استانداردهای محیط زیست را پشت سر گذاشته و حالا طوری در آستانه بحران قرار گرفته که محیط زیست با عنوان تهدید علیه بهداشت عمومی نسبت به بهره بردار این تصفیه خانه اعلام جرم کرده است. تصفیه خانه ای که در بهار سال 1403 با حضور معاون رئیس جمهور وقت به بهره برداری رسید، نه تنها دردی از نجات کشف رود دوا نکرد بلکه حالا به عنوان یک آلاینده زیست محیطی شناخته شده و خروجی‌های فیزیکی و شیمیایی آن حدود 50 تا 55 برابر بیشتر از استانداردهای مجاز است. همه این ها در حالی است که با وجود اخطاریه‌های مکرر از سوی محیط زیست، مسئولان متولی این تصفیه خانه به این هشدارها بی‌توجهی کرده اند و اکنون پرونده این تخلف به مراجع قضایی ارجاع شده است.
روزنامه خراسان، 24 شهریور سال گذشته گزارشی با عنوان «آلودگی چرمشهر همچنان بلای جان کشف رود» منتشر و در آن به این موضوع اشاره کرد که میزان COD (یکی از شاخص های سنجش میزان کیفیت فاضلاب شیمیایی و صنعتی) وارد شده به این تصفیه خانه عدد بسیار بالای 10 هزار میلی گرم بر لیتر است در حالی که این میزان برای فاضلاب های شهری به طور معمول حداکثر 800 میلی گرم بر لیتر است. روزنامه خراسان در پیگیری این موضوع، در 21 مهرماه سال 1403 گزارشی با عنوان «تصفیه خانه چرمشهر در فهرست آلاینده ها!» نیز منتشر کرد که در آن معاون اداره کل محیط زیست استان درباره وضعیت آلودگی تصفیه خانه چرمشهر اظهار کرده بود: «اگر این موضوع رفع نشود، تا ۲ ماه دیگر آن را به مراجع قضایی معرفی می کنیم».
اعلام جرم محیط زیست برای بهره بردار تصفیه خانه چرمشهر
مهدی یزدانجو، معاون محیط زیست انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست استان درباره وضعیت تصفیه خانه چرمشهر به «خراسان رضوی» می گوید: درحال حاضر پرونده، حقوقی شده و به مراجع قضایی ارجاع شده است. با توجه به این که رعایت استاندارد ها برای ما مهم است، در خروجی تصفیه خانه میزان فلزات سنگین در دامنه استاندارد بود، اما در بحث خروجی های فیزیکی و شیمیایی استانداردهای ما رعایت نشده بود. بنابراین هفت فروردین ماه تصفیه خانه چرمشهر را که در اختیار بهره بردار است، به مراجع قضایی به عنوان متخلف معرفی کردیم که پرونده آن در دست اجراست.
همچنین هادی موسی پور، رئیس اداره حفاظت محیط زیست مشهد نیز در توضیح جزئیات بیشتر به «خراسان رضوی» می گوید: این تصفیه خانه تقریبا از تابستان سال گذشته راه اندازی شد. تقریبا ماهانه نمونه برداری داشتیم و در دو آیتم فیزیکی و شیمیایی و فلزات سنگین از خروجی تصفیه خانه نمونه می گرفتیم که در همه نمونه برداری های ما خروجی فیزیکی و شیمیایی تصفیه خانه غیر استاندارد و فلزات سنگین استاندارد بود. وی تصریح می کند: میزان خروجی فیزیکی و شیمیایی به طور نزولی پایین می آمد، اما هیچ گاه به حد استاندارد نرسید. در نتیجه وقتی اخطاریه های ما به نتیجه نرسید و نتوانستند اصلاح کنند، به عنوان تهدید علیه بهداشت عمومی و بی توجهی به اخطاریه های محیط زیست در هفت فروردین ماه بهره بردار تصفیه خانه را به مرجع قضایی معرفی کردیم.
فاصله حدودا 50 برابری خروجی تصفیه خانه چرمشهر با شاخص های استاندارد
موسی پور در توضیح جزئیات بیشتر درباره این که این تصفیه خانه در چه آیتم هایی غیر استاندارد بوده است؟ می گوید: بر اساس آخرین نمونه گیری ما از خروجی این تصفیه خانه در 28 بهمن ماه COD (اکسیژن مورد نیاز واکنش های شیمیایی) ، BOD (اکسیژن مورد نیار واکنش های بیوشیمیایی) و TSS (کل جامدات معلق در فاضلاب)، رنگ ، کلراید، فسفات، سولفات، چربی، آمونیوم، نیترات، نیتریت، منیزیم و کلسیم آن غیر استاندارد بوده است. وی می افزاید: برای آب های سطحی COD به میزان 100، BOD به میزان 50 ، TSS به میزان 60 و برای زمین های کشاورزی COD به میزان 200، BOD به میزان 100 و TSS به میزان 100 است. موسی پور در پاسخ به این سوال که خروجی تصفیه خانه چرمشهر با شاخص های استاندارد چه مقدار فاصله دارد؟ بیان می کند: به طور حدودی COD حدود 50 برابر، BOD حدود 40 برابر و TSS حدود 55 برابر بیشتر از میزان استاندارد است. وی در پاسخ به این سوال که نتیجه نهایی این پرونده چه زمانی مشخص می شود؟ می گوید: مراحل رسیدگی را نمی دانم چه زمانی طول می کشد. وی در پاسخ به علت غیر استاندارد بودن تصفیه خانه چرمشهر نیز می افزاید: ما در این باره معمولا وارد جزئیات تصفیه خانه نمی شویم و خروجی برای ما مهم است. بهره بردار باید بر اساس فاضلاب و حجم فاضلاب به نوعی سیستم تصفیه خانه را طراحی کند که خروجی آن، استانداردهای محیط زیست را رعایت کند. موسی پور یادآور می شود: شرکت شهرک ها باید فکری روی خروجی تصفیه خانه بکند. حالا اگر واحدی قرار است در مجموعه تصفیه خانه به آن اضافه کنند یا اصلاحاتی در آیتم های تصفیه خانه داشته باشند باید زودتر این کار را انجام بدهند چون شرکت شهرک ها برنامه دارد که خروجی تصفیه خانه را وارد محیط نکند و چرخشی کند به اول شهرک چرمشهر و مجدد در خط های دباغی ها استفاده کند. بنابراین اگر قرار است این کار را انجام دهند زودتر انجام دهند یا ایرادهای تصفیه خانه را برطرف کنند.