شکاف در میانه بحران
فاطمه ملک زاده
سفر اخیر بنیامین نتانیاهو به آمریکا، برخلاف انتظارات تل‌آویو، نه‌تنها دستاوردی ملموس برای رژیم صهیونیستی به همراه نداشت، بلکه بحران‌های موجود میان دو طرف را نیز برجسته‌تر کرد. در حالی که روابط تل‌آویو و واشنگتن در دوران دونالد ترامپ به اوج خود رسیده بود، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در واشنگتن با میزبانانی روبه‌رو شد که دیگر همان شور و اشتیاق سابق را برای حمایت بی‌قید و شرط ندارند. آنچه بر وخامت این فضا افزوده، مجموعه‌ای از تحولات داخلی و منطقه‌ای است که حتی پشتیبانی بی‌سابقه ترامپ در گذشته نیز نتوانست آینده‌ای پایدار برای آن تضمین کند.
روزنامه «الاخبار» لبنان در تحلیل این سفر، به درستی به نکته‌ای ظریف اشاره می‌کند: هماهنگی استراتژیک که در دوران ترامپ تعمیق یافته بود، اکنون زیر فشار واقعیات میدانی و تحولات جهانی، فرسایش یافته است. سفر نتانیاهو بیشتر از آن که نمایانگر همکاری باشد، گواهی است بر فاصله فزاینده میان خواسته‌های تل‌آویو و ملاحظات فعلی واشنگتن.
ترامپ، نقشه‌های خیالی و وعده‌های بی‌سرانجام
نکته کمتر دیده‌شده اما مهم، به یادآوری طرح‌های خیالی ترامپ بازمی‌گردد. زمانی که نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی به واشنگتن دعوت شد، دونالد ترامپ با ابتکارهایی که بیش از واقع‌بینی، بوی فانتزی سیاسی می‌داد، جهان را متحیر کرد. یکی از این پروژه‌ها، تبدیل نوار غزه به مقصدی گردشگری بود؛ طرحی که نه به درد مردم فلسطین می‌خورد و نه در مسیر صلحی پایدار گام برمی‌داشت. این نقشه‌ها که کاملاً در خدمت راست افراطی اسرائیل طراحی شده بود، صرفاً به تعویق افتادن بحران انجامید، بی‌آن که پاسخ‌گوی خواسته‌های مشروع فلسطینیان باشد.
تعرفه‌های تجاری؛ ضربه‌ای از هم‌پیمان پیشین
شوک واقعی زمانی وارد شد که واشنگتن تعرفه‌های تجاری ۱۷ درصدی علیه صادرات اسرائیل اعمال کرد. این اقدام، آن‌گونه که تحلیل گران اشاره می‌کنند، برای تل‌آویو غافلگیرکننده بود. تل‌آویو گمان نمی‌کرد که شریک راهبردی دیروز، امروز به چنین ابزارهای اقتصادی متوسل شود. این تصمیم، تنها یک فشار اقتصادی ساده نیست؛ بلکه پیامی سیاسی به تل‌آویو است که آمریکا دیگر حاضر به تحمل هزینه‌های یک‌جانبه حمایت از اسرائیل نیست و اولویت‌های اقتصادی و بین‌المللی خود را بازتعریف کرده است. این تغییر رویکرد به‌ویژه در پرتو جنگ فرسایشی غزه، بر زخم‌های دیپلماتیک نتانیاهو افزوده است.
بحران داخلی؛ دشمنی از درون خانه
سفر پرحاشیه نتانیاهو به واشنگتن در شرایطی انجام شد که وی در داخل سرزمین‌های اشغالی با بحرانی عمیق دست‌به‌گریبان است. اعتراضات بی‌سابقه به اصلاحات قضایی، اختلافات شدید در ائتلاف شکننده او و نارضایتی گسترده از نحوه مدیریت جنگ غزه، نخست‌وزیر را در موقعیتی متزلزل قرار داده است. از سوی دیگر، تیرگی روابط با آنکارا به دلیل حملات اسرائیل به سوریه، بعدی دیگر از انزوای منطقه‌ای تل‌آویو را به نمایش می‌گذارد. نتانیاهو در تلاش است تا با دامن زدن به تهدیدهای خارجی، نگاه‌ها را از بحران‌های داخلی منحرف کند، اما این تاکتیک نیز به نظر می‌رسد دیگر کارآمدی گذشته را ندارد.
پایان رؤیای مصونیت برای نتانیاهو و ترامپ
در واپسین بخش این دیدار، جایی که فضای گفت‌وگوها به اوج صراحت و خودستایی رسید، ترامپ با لحنی بی‌پروا خطاب به نتانیاهو اعلام کرد: «من بهترین رئیس‌جمهوری برای اسرائیل بوده‌ام و این را دنیا باید بداند. آمریکا دیگر اجازه نخواهد داد دیگران از آن سوءاستفاده کنند؛ نه در اقتصاد، نه در مرزها و نه در خاورمیانه.» این سخنان، آشکارترین اعتراف رئیس‌جمهور پیشین آمریکا به اتحاد عمیق و بی‌چون‌وچرای واشنگتن با تل‌آویو بود؛ اتحادی که با بی‌اعتنایی مطلق به حقوق ملت‌های منطقه و به بهای دامن زدن به جنگ و آشوب، دنبال می‌شود. ترامپ با حمله به سیاست‌های مهاجرتی دولت‌های پیشین خود، بی‌پرده فاش کرد: «دیگر دوران مماشات به پایان رسیده است. ما به کشورهایی که امنیت آمریکا و اسرائیل را تهدید می‌کنند، رحم نخواهیم کرد.»
نتانیاهو که آشکارا از این حمایت کورکورانه به وجد آمده بود، با لحنی مملو از تکبر پاسخ داد: «شما تنها نیستید، ما نیز آماده‌ایم تا همه موانع را از سر راه برداریم؛ چه در غزه، چه در سوریه و چه در برابر هر کسی که سد راه ما شود.» او با بی‌پروایی از طرح‌های افراطی و غیرانسانی دفاع کرد و طرح جابه جایی اجباری فلسطینیان را «جسورانه و آینده‌نگر» خواند و وعده داد که تل‌آویو این سیاست‌ها را با حمایت آمریکا پیش خواهد برد. نتانیاهو با اظهاراتی که آشکارا تهدیدآمیز بود، مدعی شد: «ما نه‌تنها درهای غزه را خواهیم گشود، بلکه معادلات منطقه‌ای را نیز بازنویسی خواهیم کرد.»
پایان این گفت‌وگو، تصویری آشکار از سیاست‌های تجاوزکارانه و بی‌ثبات‌کننده آمریکا و رژیم صهیونیستی به نمایش گذاشت؛ ائتلافی که بدون هیچ‌گونه توجه به فجایع انسانی، در پی تثبیت سلطه خود بر منطقه است و تنها به شعله‌ور کردن آتش بحران‌های بیشتر در خاورمیانه می‌اندیشد.
سفر اخیر نتانیاهو به آمریکا، نمادی از پایان دوره‌ای است که در آن ترامپ و نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی با خیال آسوده پروژه‌های یک‌جانبه را پیش می‌بردند. واقعیت‌های میدانی اکنون آشکارا برتری یافته‌اند و نتانیاهو بیش از پیش درمی‌یابد که حتی در واشنگتن نیز دیگر مصونیتی وجود ندارد. سیاست‌های ناپخته ترامپ که روزی به‌عنوان برگ برنده به تل‌آویو عرضه شد، امروز به باری بر دوش آن بدل شده است.