3 متر کمتر از استاندارد
صادق غفوریان
سرانه آموزشی از مباحث راهبردی در عدالت آموزشی است که اکنون در کشور به میزان 5.45 متر مربع است؛ در حالی که بنابر بررسی ها، سرانه فضای آموزشی مطلوب در استاندارد جهانی 8.4 متر مربع به ازای هر دانش آموز اعلام می‌شود.
افزایش 10 سانتی متری در یک سال
اوایل سال 1403 وزیر وقت آموزش و پرورش سرانه آموزشی در کشور را 5.35 متر مربع اعلام کرده بود که اینک رئیس سازمان نوسازی مدارس کشور این میزان را 5.45 متر مربع خوانده است. در عین حال این سرانه و به عبارت دیگر، چتر عدالت آموزشی تا وضعیت مطلوب و استاندارد، فاصله ای طولانی دارد.
کمبود 100 هزار کلاس درس
کمبود مدارس در ایران به‌ویژه در مناطق محروم و حاشیه‌نشین، معضل بزرگی است. بر اساس گزارش‌های وزارت آموزش و پرورش، کشور با کمبود بیش از 100 هزار کلاس درس مواجه است. این کمبودها در شهرهای بزرگ، به دلیل افزایش جمعیت دانش‌آموزان، و در روستاها و مناطق دورافتاده، به علت ضعف زیرساخت‌ها و سرمایه‌گذاری ناکافی، به وضوح دیده می‌شود. مسئولان آموزش و پرورش بارها دلیل تراکم بالا و شلوغی کلاس های درس را کمبود فضای آموزشی اعلام کرده اند.
انتظار سند تحول 8.4 مترمربع
همه این چالش ها در شرایطی است که سند تحول بنیادین آموزش و پرورش مصوب سال 1390، میزان مطلوب این سند را 8.4 مترمربع به ازای هر دانش آموزش تعریف کرده و البته برنامه هفتم توسعه نیز که پایان 1407، پایان این برنامه و موعد تحقق برنامه تلقی می شود، انتظار 6.1 مترمربع به ازای هر دانش آموز را مطالبه کرده است.
نیازمند 14 میلیون مترمربع فضا تا استاندارد
اما در شرایطی که کمبود منابع مالی، مهم ترین دلیل وضعیت موجود برشمرده می شود، برای رسیدن به شرایط مطلوب، به چه میزان فضای جدید نیازمندیم؟ در این رابطه،طاهری معاون فنی و اجرایی سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس، می‌گوید: «در برنامه هفتم توسعه هدف‌گذاری شده است تا سرانه فضای آموزشی در کشور از میزان موجود به 6.1 مترمربع برسد. برای دستیابی به این هدف، با در نظر گرفتن تعداد دانش‌آموزان مدارس دولتی، نیازمند ساخت 14 میلیون مترمربع فضای آموزشی هستیم».
او در دی ماه گذشته گفته است: در کشور 117 هزار مدرسه وجود دارد که شامل 97,800 مدرسه دولتی و 18,800 مدرسه غیردولتی می‌شود. تعداد کل دانش‌آموزان 16 میلیون و 400 هزار نفر است که از این میان، 14 میلیون نفر در مدارس دولتی و 2.4 میلیون نفر در مدارس غیردولتی تحصیل می‌کنند. طبق پیش‌بینی‌ها، تا پایان برنامه هفتم توسعه، جمعیت دانش‌آموزی کشور حدود 450 هزار نفر افزایش خواهد یافت. او معتقد است که توزیع سرانه آموزشی در کشور متوازن نیست، مناطقی وجود دارد که به‌دلیل رشد طبیعی جمعیت و مهاجرت، نیاز بیشتری به مدارس دارند.این مدارس فرسوده
در کنار آمارهای کمبود فضای آموزشی، آمارهای نگران کننده ای نیز درباره فرسودگی بخشی از فضاهای موجود وجود دارد که البته از صحت و سقم آن مطلع نیستیم. 6 فروردین، یعنی روزهای گذشته، نوروزی از نمایندگان مجلس گفته است: ۷۰ درصد مدارس کشور نیاز به نوسازی دارد و باید خیران پای‌کار بیایند و به این مسئله کمک کنند. در همین حال روز گذشته، رئیس سازمان نوسازی، تجهیز و توسعه مدارس کشور اعلام کرد: حدود ۱۹ درصد از کل مدارس کشور نیاز به مقاوم سازی، تخریب و بازسازی دارند که از این تعداد ۱۳ درصد نیازمند مقاوم سازی و ۶ درصد نیازمند تخریب و بازسازی هستند.
کیفیت آموزشی در کلاس های شلوغ؟
طبق گفته معاون آموزش ابتدایی وزیر آموزش و پرورش، در مصوبه ۸۸۶ شورای عالی آموزش و پرورش با صراحت اعلام شده که تراکم مطلوب در دوره ابتدایی ۲۰ و حداکثر تراکم ۲۶ نفر باید باشد و در هیچ شرایطی یک کلاس نباید با بیش از ۲۶ دانش‌آموز برگزار شود. در زمان حاضر به دلیل کمبودی که در کمیت معلمان نسبت به تراکم وجود دارد، بیش از ۵۰ درصد کلاس‌های درس در دوره ابتدایی تراکم بالای ۲۶ نفر دارند. این مسئول، این را هم تاکید کرده است، تراکم کلاس درس وقتی از حد استاندارد بالاتر باشد، باعث کاهش فرصت‌های یادگیری می‌شود و بی‌عدالتی در زمان آموزش اتفاق می‌افتد که همین موضوع کار معلم را هم دشوارتر می‌کند.