پشت پرده سفر جولانی به ابوظبی
«احمد الشرع» معروف به ابومحمد الجولانی، رئیس موقت سوریه در دوره انتقالی در چهارمین سفر خارجی خود به کشورهای عربی، به همراه اسعد الشیبانی، وزیر خارجه دولت انتقالی به امارات رفت.الجولانی که به تازگی با تصویب پرحرف و حدیث بیانیه قانون اساسی جدید سوریه، بدون برگزاری انتخابات خود را رئیس جمهور دوره انتقالی نامید، اکنون پس از اطمینان خاطر نسبی از تثبیت جایگاه قدرت داخلی تور سفرهای خارجی را در اولویت برنامه‌ها قرار داده تا بتواند علاوه بر کسب مشروعیت بین‌المللی، مشکلات عدیده حکومت تازه پا گرفته‌اش را رفع کند.
در این راستا جولانی که حساب ویژه‌ای بر روی کشورهای متمول عربی خلیج فارس باز کرده است پس از سفر چند هفته پیش به عربستان سعودی، این بار راهی دیگر کشور مهم سازمان شورای همکاری خلیج فارس شده تا این بار شانس خود را در ابوظبی امتحان کند. وی در بدو ورود به فرودگاه البطین مورد استقبال عبدا... بن زاید آل نهیان، وزیر خارجه امارات قرار گرفت و سپس برای مذاکره با محمد بن زاید آل نهیان، حاکم امارات به قصر الشاطی رفت تا نشان دهد اماراتی‌ها نیز این سفر را موقعیتی ویژه برای نزدیکی به حاکمان جدید سوریه می‌بینند. دفتر ریاست‌جمهوری سوریه در بیانیه‌ای اعلام کرد که این دیدار در چارچوب روابط دوجانبه و گفت وگوهای سیاسی میان دو کشور برگزار شد. جزئیات بیشتری درباره این دیدار منتشر نشده است. این نخستین سفر الجولانی به امارات پس از به دست گرفتن قدرت در سوریه است. او پیشتر به کشورهای اردن، مصر و قطر سفر کرده بود.
اهداف الجولانی در ابوظبی
یکی از اهداف اصلی سفرهای الجولانی به کشورهای عربی، به‌ویژه امارات، جلب حمایت‌های سیاسی و مالی است. همان طور که اشاره شد پس از دو ماه از تشکیل حکوت تحریرالشام این گروه همچنان در زمینه تقویت مشروعیت بین المللی خود موفقیت چندانی به دست نیاورده است و حتی برعکس اقدامات مکرر ناقض حقوق بشر و سرکوب‌های خونین مخالفان موجب افزایش بی‌اعتمادی به وعده دهان پرکن جولانی در این مدت شده است. با وجود حمایت های اعراب از رژیم جدید سوریه، اما بیشتر کشورهای عربی تاکنون از ورود به معادلات سیاسی سوریه خودداری کرده‌اند، زیرا این کشور همچنان با بی‌ثباتی‌های فزاینده سیاسی و امنیتی مواجه است که راه ورود بازیگران خارجی به این کشور را می‌بندد. همین سفر نیز در شرایطی اتفاق افتاده که دادستانی عمومی فرانسه علیه الجولانی و تعدادی از وزرای کابینه او به دلیل اتهامات «نسل کشی، پاک سازی قومی» و جنایات علیه بشریت، در جریان حوادث خونین موسوم به «قتل عام سواحل سوریه» که منجر به کشته شدن بیش از 1700 نفر شد.، طرح شکایت کرده است. بنابراین، با توجه به نقش موثر امارات در منطقه و جهان عرب، الجولانی قصد دارد تا با این سفرهای دیپلماتیک مشروعیت رژیم متزلزل خود را در منطقه ارتقا دهد تا دیگر اعراب هم به تدریج به سمت عادی سازی روابط با دمشق گرایش پیدا کنند. از سوی دیگر، سوریه به دلیل جنگ طولانی و تحریم های غرب، با بحران اقتصادی روبه روست و به صدها میلیارد دلار برای بازسازی این کشور نیاز دارد و به همین دلیل یکی از انتظارات حاکمیت جدید سوریه آن است که امارات و سایر شیوخ عرب در این زمینه به سوری‌ها کمک کنند. امارات یکی از کشورهای ثروتمند منطقه است که می‌تواند در زمینه‌های اقتصادی و بازسازی سوریه نقش مهمی ایفا کند. بنابراین، الجولانی امیدوار است که با کمک ابوظبی بتواند بخشی از مشکلات مالی سوریه را مرتفع و موقعیت خود را در راس هرم قدرت تقویت کند.
از آن جا که بحث بازسازی با مسئله تحریم‌های غرب گره خورده است، الجولانی سعی دارد از نفوذ امارات در آمریکا استفاده کند و بتواند غربی‌ها را به لغو تحریم‌ها متقاعد کند. زیرا تا زمانی که تحریم‌ها همچون «شمشیر داموکلس» بر سر سوریه قرار دارد، هر گونه گشایش اقتصادی و بازسازی به نتیجه نخواهد رسید.
علاوه‌براین، هیئت تحریرالشام از گروه‌هایی است که پیشتر به‌عنوان یک گروه تروریستی شناخته می‌شدند و وجهه خوبی در بین کشورهای عربی ندارد. لذا، سفر به امارات و دیدار با مقامات بلندپایه می‌تواند تلاشی برای تغییر تصویر این گروه در افکار عمومی منطقه‌ای و بین‌المللی باشد. این گروه قصد دارد خود را به عنوان یک نیروی سیاسی و نظامی قابل‌اعتماد معرفی کند که هم به صلح و ثبات همسایگان به ویژه در مسئله نگرانی‌ها از افزایش تروریسم پایبندی دارد و هم در مقام دولت به تعهدات دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی متعهد خواهد بود.
از آن جا که امارات و عربستان سیاست های خصمانه نسبت به گروه های اخوان المسلمین به خصوص تحریرالشام دارند، الجولانی تلاش دارد نشان دهد که تحریرالشام گرایشات افراطی و اخوانی ندارد تا شاید بتواند رضایت حکام ابوظبی را جلب کند. همچنین الجولانی این تضمین را خواهد داد که می‌تواند با گروه های مقاومت سوری که اخیرا برای رژیم جدید چالش هایی ایجاد کردند، مقابله کند و این که امارات و اعراب نباید از این بابت نگرانی داشته باشند. موضوع دیگری که الجولانی احتمالا در امارات آن را پیگیری می‌کند، بحث مقابله با سیاست های اشغالگری رژیم صهیونیستی در خاک سوریه است. با توجه به این که امارات از سال 2020 روابط خود را با رژیم صهیونیستی عادی سازی کرده و روابط حسنه‌ای با صهیونیست‌ها دارد، الجولانی می‌خواهد از مجرای ابوظبی بتواند تل‌آویو را به توقف حملات در سوریه متقاعد کند. الجولانی درصدد است تا رژیم صهیونیستی را به اجرای توافق 1974 متقاعد کند و برای رسیدن به این هدف روی حکام امارات حساب باز کرده است.
در می ۱۹۷۴ قطعنامه ۳۵۰ شورای امنیت سازمان ملل، بین اسرائیل و سوریه آتش‌بس اعلام کرد و از آن هنگام، نیروهای عملیات حافظ صلح سازمان ملل در بلندی‌های جولان حضور دارند ولی پس از سقوط دولت بشار اسد، تل‌آویو اعلام کرد که این توافقنامه دیگر اعتباری ندارد و از این پس به آن پایبند نخواهد بود. متعاقب آن ارتش اشغالگر حملات گسترده را به سوریه انجام داد و علاوه‌بر ارتفاعات جولان، مناطق دیگری را ضمیمه سرزمین های اشغالی کرد و این مسئله الجولانی و سران تحریرالشام را نگران کرده است.
امارات دنبال چیست؟
بدون شک امارات هم از دیدار با رهبران دمشق، منافعی را برای خود در نظر دارد. امارات ممکن است از گروه‌هایی مانند هیئت تحریرالشام برای مقابله با نفوذ ترکیه در سوریه استفاده کند. از این رو، دیدار با الجولانی می‌تواند به‌عنوان بخشی از تلاش‌های این کشور برای تنظیم و تعادل قدرت‌ها در سوریه باشد. امارات و دیگر کشورهای عربی از نفوذ گسترده ترکیه در سوریه تحت کنترل تحریرالشام نگران هستند و می‌خواهند با کشاندن الجولانی به سمت خود، جای پای خود را در سوریه محکم کنند.
همچنین، امارات به ویژه به لحاظ امنیتی می‌خواهد مطمئن شود که سوریه تحت کنترل تحریرالشام به تهدیدی برای کشورهای همسایه تبدیل نخواهد شد. از سوی دیگر، در صورتی که شرایط سوریه اقتضا کند و صلح و امنیت به این کشور برگردد، امارات نیم نگاهی هم برای سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های این کشور دارد تا از فرصت های اقتصادی به نفع خود بهره‌برداری کند.
چشم انداز مبهم دیپلماسی الجولانی
هر چند الجولانی با سفرهای منطقه‌ای دنبال کسب مشروعیت و تقویت جایگاه خود است اما تجربه چند ماهه نشان داده که این دیدارها دردی از مشکلات سوریه را دوا نخواهد کرد.
تاکنون اعراب و جامعه بین‌المللی، رژیم تحریرالشام را به رسمیت نشناخته‌اند و ورود سوریه به معادلات جهانی با مشکل جدی مواجه است و شاید برای رسیدن به این هدف، سال ها انتظار بکشند، همان سناریوی مشابهی که برای حکومت طالبان پیش آمده و به رغم نشست‌های منطقه‌ای چهار سال است که کسب مشروعیت خارجی برای رهبران طالبان به رویا تبدیل شده است.
درباره رفع تحریم ها هم فعلا روزنه امیدی وجود ندارد که الجولانی بتواند بر مشکلاتش غلبه کند. آمریکا با این که ظاهرا از رژیم الجولانی حمایت کرده اما در عمل نشان داده که دنبال تامین منافع اسرائیل است و تا زمانی که تهدیدات تحریرالشام علیه سرزمین های اشغالی از میان نرفته باشد، واشنگتن هم اقدامی برای کمک به تحریرالشام انجام نخواهد داد. همان طور که برخی منابع هفته گذشته گفتند که ایالات متحده وضعیت هیئت نمایندگی سوریه را از «هیئت یک کشور عضو سازمان ملل» به «هیئت دولت به رسمیت شناخته نشده در سوریه» تغییر داده ، اقدامی که نشان دهنده عدم به رسمیت شناختن دولت انتقالی سوریه از سوی واشنگتن است. از سوی دیگر، آمریکا کماکان از گروه‌های کُرد سوری حمایت می‌کند و مادامی که وضعیت کردها در سوریه تثبیت نشود و تحریرالشام به آن ها وضعیت خودمختاری اعطا نکند، بعید است که واشنگتن تن به سازش با تحریرالشام بدهد. لذا، تلاش های دیپلماتیک الجولانی برای لغو تحریم ها در کوتاه مدت راه به جایی نخواهد برد. مسئله بازسازی با کمک اعراب نیز همچنان در وضعیت بلاتکلیفی به سر می‌برد و اعراب حاضر نیستند فعلا بی‌گدار به آب بزنند، زیرا سرمایه گذاران خارجی تا زمانی که سوریه به ثبات نرسد و امنیت در این کشور برقرار نشود، وارد عمل نخواهند شد. در بحث میانجیگری امارات بین سوریه و رژیم صهیونیستی هم چشم‌انداز روشنی وجود ندارد. چراکه دولت بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر صهیونیستی اهداف مشخصی را برای خود تعریف کرده که اماراتی‌ها هم نمی‌توانند این رژیم را به توقف حملات در سوریه و عقب‌نشینی از مناطق اشغالی متقاعد کنند.
رژیم صهیونیستی از زمان تاسیس جعلی خود همواره دنبال اجرای پروژه «نیل تا فرات» بوده و تحولات سوریه بهترین فرصت برای عملی کردن بخشی از این نقشه شوم به شمار می‌رود. بنابراین، دید و بازدیدهای الجولانی از کشورهای منطقه، فقط به گرفتن عکس یادگاری ختم خواهد شد و دل بستن به کسب مشروعیت و دریافت کمک های مالی از این سفرها امید واهی است.