چرا تیم ترامپ شروع مذاکره با ایران را «خیلی مثبت» عنوان کردند؟
مهدی جهان تیغی
استیو ویتکاف به شبکه خبری ان‌بی‌سی درباره مذاکرات غیرمستقیم خود با ایران در عمان گفت: «گفت‌وگوی بسیار مثبت و سازنده‌ای داشتیم». کاخ سفید نیز طی بیانیه‌ای مذاکرات غیرمستقیم میان مقامات ایران و آمریکا در عمان را بسیار مثبت و سازنده توصیف کرد. اما دلیل بیان این توصیف «بسیار مثبت» چیست؟1- اساساً با توجه به طرح مباحث مقدماتی اولیه در شروع مذاکرات غیرمستقیم و از آن جایی که در مرحله اول تفاهم در چارچوب اولیه دستور کار گفت وگوها بودیم، توصیف خیلی مثبت از مذاکرات اگر واقعی هم باشد، باید صرفاً مربوط به همین مرحله و تاکنون دانست. بنابراین گرچه توصیف اولیه «بسیار مثبت» گامی به جلو برای ادامه و عدم توقف مذاکرات هست ولی لزوماً این یک توصیف مطلق و قابل‌تعمیم برای مراحل بعدی مذاکرات نیست و هنوز مراحل مهم اختلافی و پیچیده مذاکرات باقی‌مانده و شرایط نشست به نشست می‌تواند متفاوت شود.2- عموماً توصیف «خیلی مثبت» از مذاکرات چند هدف دیگر را نیز می‌تواند دنبال کند. هدف اولیه آن است که طرف آمریکایی به‌نوعی با تصویرسازی با عزم، مدافع و خوش‌بین از خودش برای مذاکره و گفت وگو عملاً تلاش می‌کند که در مراحل بعد اگر به هر دلیلی خواست زیر میز مذاکره بزند، متهم به شکست کشاندن مذاکرات نشود.3- هدف دیگر که معمولاً در روند تبلیغاتی ترامپ و همکارانش در هفته‌های اخیر و حتی در چهار سال دولت اول ترامپ نیز قابل‌مشاهده بود این است که مثبت نشان‌دادن اولیه مذاکرات قبل از این نیز در قبال برخی دیگر از مذاکرات مهم تکرار شده و به‌نوعی یک مرحله تبلیغاتی با مصرف داخلی و بین‌المللی هست و از سوی دیگر هیاهو برای موفق نشان‌دادن زودهنگام سیاست‌های دولت ترامپ بوده است.4- هدف دیگری که می‌توان متصور بود این است که «بسیار مثبت» نشان‌دادن شروع مذاکرات توسط تیم سیاست خارجه دونالد ترامپ با هدف تاثیرگذاری بر محیط سیاسی و اقتصادی داخلی ایران هست. این القای بسیار مثبت‌بودن مذاکرات با هدف ایجاد خوش‌بینی کاذب و فریب افکار عمومی در ایران، شرطی‌سازی بیشتر بازار و اقتصاد ایران، تردید در محاسبات راهبردی سیاست خارجه ایران در قبال آمریکا، زمینه‌سازی برای ایجاد شوک اجتماعی و اقتصادی در ایران و همچنین مقصر نشان‌دادن مسئولان ایران در شکست‌خوردن احتمالی یا عمدی مذاکرات در آینده، می‌تواند دنبال شود. 5- قاعدتاً به برداشت‌های تیم سیاست خارجه کشور از روند مذاکرات اعتماد بسیار بیشتری وجود دارد ولی با توجه به بندهای گفته شده و سابقه بدنام دولت‌های آمریکا، عاقلانه آن هست که القای خوش‌بینی از مذاکرات توسط دولت ترامپ را همچنان با دیده تردید، با احتمال مقطعی بودن، تبلیغاتی بودن و هم با احتمال طراحی بودن نگریست و تا لحظه دریافت نتایج راست آزمایی‌های متعدد و دیدن آثار واقعی مذاکرات درباره تحریم‌ها و اقتصاد کشور صبر کرد و هوشیار بود.