تقصیرات مغفول والدین در تنبیه دانش‌آموزان توسط معلم
دکتر ساحل گرامی | روان‌شناس
طی سال‌های گذشته هر چند ماه یکبار خبری از اعمال خشونت توسط معلم‌ها بر روی دانش‌آموزان به گوش می‌رسد. این موضوع برای چند وقت تبدیل به یک سوژه داغ خبری می‌شود و پس از آن همانند هر سوژه دیگری به فراموشی سپرده می‌شود، غافل از این‌که چه آسیب‌هایی به دانش‌آموزان می‌رسد که ممکن است سال‌ها تبدیل به بدترین خاطرات آن شخص شود. به تازگی، تصاویری از ضرب‌وشتم و شکنجه دانش‌آموزان توسط معلم به علت گم‌شدن شارژر تلفن همراهش در شبکه‌های اجتماعی پربازدید شد. معلم یک دبستان در روستای کرجو سنندج به علت گم شدن شارژر موبایلش، دانش‌آموزان را در کلاس حبس کرد و مورد ضرب‌وشتم قرار داد که در پی آن، یکی از دانش‌آموزان به شدت زخمی و در بیمارستان بستری شد. اما این بار می‌خواهیم از یک زاویه متفاوت‌تر هم به ماجراهای تلخ و پرآسیب نگاه کنیم.
ضرورت آموزش معلم‌ها برای برخورد با سرکشی دانش‌آموزان
هیچ شکی در این نیست که سلامت‌روان کادر آموزشی باید در صدر اولویت‌های آموزش و پرورش کشور قرار گیرد و هر ساله پایش‌های منظم سلامت‌روان توسط روانشناسهای ماهر اتفاق بیفتد تا کمتر شاهد چنین صحنه‌هایی باشیم. چرا که داشتن صبر و حوصله در مواجهه با دانش آموزان بدیهی‌ترین خصوصیات یک معلم است به ویژه در سال‌های نوجوانی به دلیل شکل‌گیری شخصیت و بحران‌های بلوغ، شاهد پرچالش‌ترین سال‌های زندگی دانش‌آموزان در خانه و مدرسه هستیم. در نتیجه آموزش‌های کافی برای معلمان و کادر مدرسه برای مدیریت رفتارهای نافرمان و سرکشی دانش‌آموزان ضروری است.
استراتژی اشتباه و طرفداری همیشگی از معلم‌ها
متاسفانه استراتژی برخورد اولیای مدرسه با ناسازگاری‌های معلم و دانش‌آموز تنها نادیده گرفتن یا جانبداری از معلمان بوده، در نتیجه این مسئله بعضا باعث پیشروی رفتارهای تند معلم شده و در انتها به خشونت‌های آشکار می‌انجامد. در حالی که موقعیت‌های پرچالش در مدارس باید فرصتی برای تمرین مذاکره و حل مسئله شود. شنیدن صحبت‌های هر دوطرف، ریشه‌یابی مشکل و در نتیجه رسیدن به یک راه‌حل معقول باعث رفع چالش و کمتر شدن ریسک خشونت در موقعیت‌های آتی است. در صورتی که نادیده گرفتن و جانبداری ناعادلانه از کادر مدرسه تنها باعث انباشته شدن خشم در دانش‌آموز می‌شود و او با ساختن تیم در کلاس به صورت مستقل اقدام به تلافی از معلم می‌کند.
ضرورت تاکید والدین به دانش‌آموزان برای رعایت قوانین مدرسه
مسئله مهم دیگر که این روزها کمتر شاهد آن هستیم، تاکید والدین به رعایت قوانین مدرسه و احترام به اولیای مدارس است. متاسفانه در سال‌های اخیر کم‌کاری زیادی در این زمینه صورت گرفته است و با بیشتر شدن مدارس غیردولتی، خانواده‌ها و دانش‌آموزان به دلیل پرداخت هزینه بیشتر به مدرسه، خود را محق می‌دانند تا کادر مدرسه را زیرسوال ببرند و احترام کافی به آن‌ها نگذارند. همین مسئله، قاطعیت و اقتدار معلم در کلاس را زیر سوال می‌برد و دانش آموزان خود را مجاز می‌دانند تا به راحتی نافرمانی کنند یا سر به سر معلم بگذارند و او را بازیچه قرار دهند.
قوانین مدرسه را زیر سوال نبرید
طبیعتا معلم‌ها در دفعات اول صبوری میکنند ولی به تدریج دچار خشم و عدم کنترل رفتار می‌شوند. در این جاست که کنترل بجا و به موقع کادر مدرسه می‌تواند چاره‌ساز شود و جلوی رفتارهای ناگهانی گرفته شود. در نتیجه بهتر است در بستر خانواده‌ها از همان سال‌های اولیه مدرسه، بر رعایت قوانین توسط دانش آموز تاکید شود و در حضور کودک از زیر سوال بردن کادر مدرسه و قوانین موجود خودداری شود؛ چرا که بچه‌ها برای حضور موثر و کارآمد در اجتماع ناچار به پذیرش یکسری قوانین مشخص هستند و سرکشی و زیر سوال بردن قوانین تنها آن‌ها را دچار دردسر می‌کند و در طولانی مدت باعث افت عملکرد در آن‌ها می‌شود.
ضرورت آموزش معلم‌ها برای برخورد با سرکشی دانش‌آموزان
هیچ شکی در این نیست که سلامت‌روان کادر آموزشی باید در صدر اولویت‌های آموزش و پرورش کشور قرار گیرد و هر ساله پایش‌های منظم سلامت‌روان توسط روانشناسهای ماهر اتفاق بیفتد تا کمتر شاهد چنین صحنه‌هایی باشیم. چرا که داشتن صبر و حوصله در مواجهه با دانش آموزان بدیهی‌ترین خصوصیات یک معلم است به ویژه در سال‌های نوجوانی به دلیل شکل‌گیری شخصیت و بحران‌های بلوغ، شاهد پرچالش‌ترین سال‌های زندگی دانش‌آموزان در خانه و مدرسه هستیم. در نتیجه آموزش‌های کافی برای معلمان و کادر مدرسه برای مدیریت رفتارهای نافرمان و سرکشی دانش‌آموزان ضروری است.
استراتژی اشتباه و طرفداری همیشگی از معلم‌ها
متاسفانه استراتژی برخورد اولیای مدرسه با ناسازگاری‌های معلم و دانش‌آموز تنها نادیده گرفتن یا جانبداری از معلمان بوده، در نتیجه این مسئله بعضا باعث پیشروی رفتارهای تند معلم شده و در انتها به خشونت‌های آشکار می‌انجامد. در حالی که موقعیت‌های پرچالش در مدارس باید فرصتی برای تمرین مذاکره و حل مسئله شود. شنیدن صحبت‌های هر دوطرف، ریشه‌یابی مشکل و در نتیجه رسیدن به یک راه‌حل معقول باعث رفع چالش و کمتر شدن ریسک خشونت در موقعیت‌های آتی است. در صورتی که نادیده گرفتن و جانبداری ناعادلانه از کادر مدرسه تنها باعث انباشته شدن خشم در دانش‌آموز می‌شود و او با ساختن تیم در کلاس به صورت مستقل اقدام به تلافی از معلم می‌کند.
ضرورت تاکید والدین به دانش‌آموزان برای رعایت قوانین مدرسه
مسئله مهم دیگر که این روزها کمتر شاهد آن هستیم، تاکید والدین به رعایت قوانین مدرسه و احترام به اولیای مدارس است. متاسفانه در سال‌های اخیر کم‌کاری زیادی در این زمینه صورت گرفته است و با بیشتر شدن مدارس غیردولتی، خانواده‌ها و دانش‌آموزان به دلیل پرداخت هزینه بیشتر به مدرسه، خود را محق می‌دانند تا کادر مدرسه را زیرسوال ببرند و احترام کافی به آن‌ها نگذارند. همین مسئله، قاطعیت و اقتدار معلم در کلاس را زیر سوال می‌برد و دانش آموزان خود را مجاز می‌دانند تا به راحتی نافرمانی کنند یا سر به سر معلم بگذارند و او را بازیچه قرار دهند.
قوانین مدرسه را زیر سوال نبرید
طبیعتا معلم‌ها در دفعات اول صبوری میکنند ولی به تدریج دچار خشم و عدم کنترل رفتار می‌شوند. در این جاست که کنترل بجا و به موقع کادر مدرسه می‌تواند چاره‌ساز شود و جلوی رفتارهای ناگهانی گرفته شود. در نتیجه بهتر است در بستر خانواده‌ها از همان سال‌های اولیه مدرسه، بر رعایت قوانین توسط دانش آموز تاکید شود و در حضور کودک از زیر سوال بردن کادر مدرسه و قوانین موجود خودداری شود؛ چرا که بچه‌ها برای حضور موثر و کارآمد در اجتماع ناچار به پذیرش یکسری قوانین مشخص هستند و سرکشی و زیر سوال بردن قوانین تنها آن‌ها را دچار دردسر می‌کند و در طولانی مدت باعث افت عملکرد در آن‌ها می‌شود.