خمیازه یک طرح همسان‌‌سازی است!
دیدن یا شنیدن خمیازه دیگران می‌تواند باعث شود خودتان هم خمیازه بکشید. این پدیده فقط به انسان‌ها محدود نمی‌شود و برخی حیوانات نیز خمیازه واگیردار را تجربه می‌کنند. اما چرا خمیازه تا این حد مُسری است؟
نورونهای آینه‌ای و سرایت خمیازه
محققان علت اصلی چنین اتفاقی را «نورونهای آینه‌ای» در مغز می‌دانند که ممکن است نقش مهمی در این موضوع ایفا کنند. این نورون‌ها هستند که وقتی جانداران عملی را انجام می‌دهند یا مشاهده می‌کنند که دیگری همان عمل را انجام می‌دهد، تحریک می‌شوند و وقتی کسی را در حال خمیازه کشیدن می‌بینید، آن نورون‌ها فعال می‌شوند. این سازوکار عصبی می‌تواند توضیح دهد که چرا خمیازه به راحتی در گروه‌های اجتماعی پخش می‌شود. در همین حال تحقیقات نشان داده‌اند که انسان‌ها و حیوانات بیشتر در واکنش به خمیازه افراد آشنا خمیازه می‌کشند تا افراد غریبه یا ناشناس.
خمیازه هشدار می‌دهد؟!
یکی از فرضیه‌ها این است که خمیازه واگیردار در روند تکامل پدید آمده تا توانایی تشخیص خطر را در سطح گروه تقویت کند.یافته‌های یک مطالعه که پیشتر در نشریه علمی روان‌شناسی تکاملی منتشر شد، نشان می‌داد که خمیازه به خنک شدن مغز کمک می‌کند. این اثر خنک‌کننده، هوشیاری و کارایی ذهنی فرد را افزایش می‌دهد و اگر خمیازه در میان اعضای یک گروه گسترش یابد، این می‌تواند سطح هوشیاری کلی گروه را افزایش دهد. مطالعات جدیدتر نیز نشان داده‌اند که مشاهده خمیازه دیگران می‌تواند توانایی افراد را در تشخیص خطر افزایش دهد.
دلیل سرایت خمیازه چیست؟
فرضیه دیگری نیز در این خصوص مطرح است که می‌گوید خمیازه واگیردار برای همزمان‌سازی فعالیت‌های گروهی تکامل یافته است. از آن‌جا که خمیازه معمولا بخشی از چرخه‌های طبیعی شبانه‌روزی است و انتقال بین حالت‌های فعالیت را نشان می‌دهد، گسترش آن در گروه ممکن است به هماهنگی رفتاری و زمانی میان اعضا کمک کند. البته در مطالعات انجام‌شده، حدود ۴۰ تا ۶۰ درصد از افراد با دیدن خمیازه دیگران خودشان نیز خمیازه می‌کشند. این در حالی است که افراد دارای امتیاز‌های بالا در ویژگی‌های روان‌پریش‌گونه (مثل خودمحوری، بی‌احساسی و سوءاستفاده از دیگران)، کمتر تحت‌تأثیر خمیازه مُسری قرار می‌گیرند. در نهایت، خمیازه واگیردار کمتر مربوط به خستگی است و بیشتر به اتصالات اجتماعی مربوط می‌شود. این نوعی همزمان‌سازی بی‌سروصدا در مغز ما با اطرافیان و حتی حیوانات خانگی‌مان است.
نورونهای آینه‌ای و سرایت خمیازه
محققان علت اصلی چنین اتفاقی را «نورونهای آینه‌ای» در مغز می‌دانند که ممکن است نقش مهمی در این موضوع ایفا کنند. این نورون‌ها هستند که وقتی جانداران عملی را انجام می‌دهند یا مشاهده می‌کنند که دیگری همان عمل را انجام می‌دهد، تحریک می‌شوند و وقتی کسی را در حال خمیازه کشیدن می‌بینید، آن نورون‌ها فعال می‌شوند. این سازوکار عصبی می‌تواند توضیح دهد که چرا خمیازه به راحتی در گروه‌های اجتماعی پخش می‌شود. در همین حال تحقیقات نشان داده‌اند که انسان‌ها و حیوانات بیشتر در واکنش به خمیازه افراد آشنا خمیازه می‌کشند تا افراد غریبه یا ناشناس.
خمیازه هشدار می‌دهد؟!
یکی از فرضیه‌ها این است که خمیازه واگیردار در روند تکامل پدید آمده تا توانایی تشخیص خطر را در سطح گروه تقویت کند.یافته‌های یک مطالعه که پیشتر در نشریه علمی روان‌شناسی تکاملی منتشر شد، نشان می‌داد که خمیازه به خنک شدن مغز کمک می‌کند. این اثر خنک‌کننده، هوشیاری و کارایی ذهنی فرد را افزایش می‌دهد و اگر خمیازه در میان اعضای یک گروه گسترش یابد، این می‌تواند سطح هوشیاری کلی گروه را افزایش دهد. مطالعات جدیدتر نیز نشان داده‌اند که مشاهده خمیازه دیگران می‌تواند توانایی افراد را در تشخیص خطر افزایش دهد.
دلیل سرایت خمیازه چیست؟
فرضیه دیگری نیز در این خصوص مطرح است که می‌گوید خمیازه واگیردار برای همزمان‌سازی فعالیت‌های گروهی تکامل یافته است. از آن‌جا که خمیازه معمولا بخشی از چرخه‌های طبیعی شبانه‌روزی است و انتقال بین حالت‌های فعالیت را نشان می‌دهد، گسترش آن در گروه ممکن است به هماهنگی رفتاری و زمانی میان اعضا کمک کند. البته در مطالعات انجام‌شده، حدود ۴۰ تا ۶۰ درصد از افراد با دیدن خمیازه دیگران خودشان نیز خمیازه می‌کشند. این در حالی است که افراد دارای امتیاز‌های بالا در ویژگی‌های روان‌پریش‌گونه (مثل خودمحوری، بی‌احساسی و سوءاستفاده از دیگران)، کمتر تحت‌تأثیر خمیازه مُسری قرار می‌گیرند. در نهایت، خمیازه واگیردار کمتر مربوط به خستگی است و بیشتر به اتصالات اجتماعی مربوط می‌شود. این نوعی همزمان‌سازی بی‌سروصدا در مغز ما با اطرافیان و حتی حیوانات خانگی‌مان است.