نیم قرن تنفس در هنر متعهد
صادق غفوریان
«حسین نوری»؛ احتمالا خیلی از ما قبلا او را در تلویزیون دیده ایم؛ هنرمندی که با دهان، نقاشی می کشد. اما هنر نقاشی فقط بخشی از توانمندی ها و هنر اوست. تئاتر، فیلم سازی و نویسندگی نیز در کارنامه این جانباز دوران انقلاب، نه در حد معمولی و متوسط، بلکه در سطوح جشنواره های ملی و ارائه های بین المللی جایگاهی در خور دارد. این هنرمند 71 ساله مشهدی که سال هاست در پایتخت زندگی می کند، حالا 51 سال از زندگی اش را در حال و هوای هنر انسانی و متعالی گذرانده است. او چند روزی از اردیبهشت را برای بررسی چند لوکیشن فیلم داستانی جدیدش به زادگاهش سفر کرد که برای یک گفت وگو و آشنایی بیشتر با زندگی و هنرش چند کلامی را با او همراه شدیم.
بی قراری از همان نوجوانی
از همان کودکی و نوجوانی روحیه و انگیزه های فراوانی برای حرکت و تلاش و پویایی داشت؛ قرار نبود گوشه ای بنشیند و سرش در کار خودش باشد. برای همین هم در دوران نوجوانی و جوانی و زمانی که دانش آموز بود، نگارش یک نمایش نامه طنز سیاسی علیه رژیم ستمشاهی در سال 1351، او را به دنیای دیگری رهنمون کرد. حسین نوری، به واسطه آن نمایش نامه در دستگاه طاغوت، شکنجه و برای همیشه از ناحیه دست ها و پاها و حنجره اش و برخی اعضای داخلی دچار نارسایی و از آن روز به افتخار جانبازی نایل شد. اما این مجروحیت و جانبازی هم باعث نشد او از اهدافش دور شود بلکه این بار قلم را به دهان گرفت و با آثار نقاشی، نمایش نامه ها و فیلم هایش مرزهای هنری حتی تا آن سوی دنیا را در نوردید.
دیر مغان با بازیگران شهید
سالن نمایش حوزه هنری خراسان رضوی چند سالی است، به نام این هنرمند برجسته نام گذاری شده است. استاد نوری، در کنار هنر نقاشی در حوزه نویسندگی و کارگردانی تئاتر نیز دستی بر آتش دارد. «دیر مغان» از جمله نمایش هایی است که حسین در شور و شر جوانی و زمانی که به دلیل جانبازی نمی توانست، اسلحه به دست بگیرد و در خط مقدم جبهه حضور یابد، آن را روی صحنه نمایش برد. جالب این جاست که بازیگران این نمایش یکی «محسن غفوریان» و دیگری «مصطفی قوی» از فرماندهان وقت لشکر 5نصر خراسان بودند که بعدها هر دو به شهادت رسیدند. داریوش ارجمند، آن زمان مسئول اداره هنرهای نمایش خراسان بود و بارها در خاطراتش از حسین نوری و این نمایش به نیکی یاد کرده است. نوری در این زمینه با نمایش نامه «خرقه ارغوانی» نیز توانست جایزه تئاتر فجر را از آن خود کند. البته که نمایش های «شهود»، «سیرک» و دلدار نیز به کارگردانی او در ادوار مختلف این جشنواره جوایزی دریافت کردند.
او در هنر نقاشی تا سال ۷۹ بیش از صد نمایشگاه جمعی و انفرادی در گالری ها و نگارخانه های گوناگون از موزه هنرهای معاصر تهران و گالری‌های معتبر تا شهرهای محروم مرزی برپا کرد. نوری همچنین در ساخت مستندهای ۱۶ میلی متری، ویدئویی و برنامه‌های تلویزیونی نقش نویسنده، کارگردان، تهیه‌کننده و تدوین‌گر را عهده‌دار بوده است. بیشتر این فیلم‌ها راجع به دفاع مقدس و روایت هایی از حماسه رزمندگان است.
پرواز 2برادر
در سال‌های دفاع مقدس، دو برادرش محمود و احمد در والفجر ۸ و کربلای ۵ به درجه رفیع شهادت نایل آمدند.
ازدواج با یک نابغه
یک بخش دیگر و البته پر هیجان زندگی جانباز هنرمند حسین نوری ازدواج او با همسرش نادیاست که عاشقانه او را دوست دارد. دکتر نادیا مفتونی همسر حسین این گونه روایت کرده است: «در دانشگاه صنعتی شریف فیزیک کاربردی می‌خواندم. می‌خواستم دانشمند فیزیک شوم و همه می‌گفتند که یک نابغه‌ام! من هم درس خواندن را جدی گرفته بودم. به ادبیات هم علاقه مند بودم و نمایش‌نامه می‌نوشتم. یکی از روزهای ترم سوم در نمازخانه دانشگاه، آقای نوری را دیدم که یک هنرمند بود و درباره هنر و تئاتر با او صحبت کردم. آقای نوری یک جانباز قطع نخاعی بود. شخصیت و افکارش آن‌قدر برایم جالب بود که تمام ذهنم را به خود مشغول کرد. هیچ وقت فکر نمی‌کردم برای بودن با آقای نوری بتوانم به او پیشنهاد ازدواج بدهم، دانشگاه را رها کنم، به شهرستان بروم و در خانه‌ای خشتی زندگی کنم. اما «عشق» کاری کرد که همه این‌ها را انجام دادم و حالا بیشتر از سی سال است که از زندگی مشترکمان لذت می‌برم.» نادیا مفتونی که اکنون دانشیار فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه تهران است، امروز از مفاخر حوزه فلسفه و هنر اسلامی کشور به شمار می آید که فعالیت های بین المللی او در این زمینه ها مورد توجه است.
«بازتاب» جهانی!
حسین نوری از سال ۸۰ به معرفی سبک نقاشی ابداعی‌اش تحت عنوان بازتاب در عرصه جهانی پرداخت که با موفقیت‌های پیاپی همراه شد. نمایشگاه‌های پاریس در سال ۸۳، پکن در سال ۸۴، برلین در سال ۸۶، الجزایر در سال ۸۷، بیروت در سال ۸۹ و وین و مجدد پاریس در سال ۹۰ این سبک را مورد توجه مردم، اهالی هنر و رسانه‌های جهانی قرار داد. در این نمایشگاه‌ها آثار نقاشی دکتر نادیا مفتونی در کنار تابلوهای همسرش، همسُرایی عاشقانه این زوج را در اذهان مخاطبان جهانی به نمایش گذاشته است. او اکنون در حال ساخت یک فیلم داستانی برگرفته از زیست و اندیشه های خودش است که چند بازیگر خارجی نیز در آن ایفای نقش می کنند.
استاد حسین نوری، در پایان این گفت وگو این گونه می گوید: «هنر، بازتاب ظاهر و باطن است. ظاهر و باطن، بازتاب اول و آخر هستند. وجود، هیچ نیست مگر اول و آخر و ظاهر و باطن و کارهای من بازتابی از هستی هستند.»