سرودهای فاخر، در سراشیبی فراموشی
محمد بهبودی نیا
سرود از دیرباز یکی از ابزارهای مهم در بیان احساسات جمعی و انتقال پیام‌های فرهنگی بوده است. در کشور ما نیز، نخستین سرودها بیشتر در قالب مارش‌های نظامی و موسیقی‌های تشریفاتی شکل گرفتند که با گذر زمان به ابزاری برای تقویت هویت ملی و بازتاب ارزش‌های اجتماعی تبدیل شدند. امروزه سرود، نقشی کلیدی در مراسم ملی، مدارس و جشنواره‌های فرهنگی دارد و همچنان تأثیرگذار است. به‌تازگی سیزدهمین جشنواره ملی سرود رضوی، یکی از معتبرترین جشنواره‌های سرود کشور، برگزار شد. این رویداد بستری برای نمایش استعدادهای موسیقایی و ارتقای کیفیت سرود در کشور فراهم کرده است. سیدجواد هاشمی که در ذهن بسیاری از ما بیشتر به‌عنوان بازیگر سینما و تلویزیون شناخته می‌شود، در این جشنواره به‌عنوان داور حضور داشت. او علاوه بر بازیگری، در حوزه موسیقی نیز فعالیت دارد و تاکنون در برنامه‌های مختلف مرتبط با سرود، همواره به‌عنوان داور نقش مهمی ایفا کرده است. با توجه به اهمیت بالای هنر سرود در میان دیگر هنرها و همچنین ضرورت تغییر رویکرد در تولید سرودهای اجتماعی ،آیینی و به ویژه سرودهای رضوی در ایام مربوط به دهه کرامت با این هنرمند گفت‌وگو کرده‌ایم.
شما در هفته‌های گذشته داور جشنواره سرود رضوی بودید. لطفاً ابتدا مختصری از حال‌وهوای این جشنواره و بایدها و نبایدهایی که سرودهای این حوزه باید رعایت کنند، بگویید.
حال و هوای این جشنواره مانند بسیاری از جشنواره‌ها برای من لذت‌بخش بود. جشنواره‌ها به‌عنوان جریان‌های پیوسته در حفظ و تداوم سرود، چه ازنظر کمی و چه کیفی، نباید متوقف شوند، بلکه باید بیش‌ازپیش درزمینه‌های مختلف تقویت شوند. یکی از این موارد که باید با تمرکز بیشتری ادامه یابد همین جشنواره‌هایی است که با محوریت امام رضا(ع) و دیگر بزرگان دینی ما برگزار می شود. البته بیان این نکته مهم است که در جشنواره‌های سرود مرتبط با موضوع بزرگان دینی، به‌ویژه امام رضا(ع)، ضروری است که همزمان با مدح و توصیف ایشان به سیره، رفتار و سنت رضوی نیز پرداخته شود. با این رویکرد در زمینه سیره امام هشتم(ع) و خصلت‌های نیکوی ایشان تا سالیان سال می‌توان سرودهای فاخر و دوست‌داشتنی تولید کرد.
حالا اگر بخواهیم به‌صورت کلی درباره هنر سرود صحبت کنیم، به نظر شما مهم‌ترین چالش درزمینه سرودهایی که امروز تولید می‌شود، چیست؟
مهم‌ترین چالش، نبود سرودهایی با محتوای مناسب، متفاوت و متنوع است. امروز بسیاری از سرودها یا انقلابی هستند یا درباره دفاع مقدس، درحالی‌که علاوه بر این‌ها باید به ساخت سرودهایی فکر کرد که شامل موضوعات روز و موردعلاقه نسل جوان و نوجوان باشند. سرودهایی با ملودی‌های امروزی که بتوانند تحولی تازه در این حوزه ایجاد کنند.
ازنظر شما دلایل اهمیت سرود چیست؟
سرود، برخلاف برخی دیگر از شاخه‌های موسیقی، یک فعالیت گروهی است نه فردی. در این هنر، تعداد بیشتری از فعالان حوزه موسیقی در قالب یک گروه، مشارکت دارند، به‌ویژه در بین نوجوانان و جوانان. این ویژگی باعث ایجاد ارتباطات جمعی و آموزش‌وپرورش در سطح گسترده می‌شود؛ بنابراین، سرود از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و می‌تواند در کنار انواع موسیقی ها جایگاهی برجسته داشته باشد، به‌شرط آن که به‌صورت فراگیر و با موضوعات متنوع و متفاوت ساخته شود.
آقای هاشمی، به طور مشخص دیدگاهتان درباره سرودهای امروزی چیست و آیا این آثار توانسته اند با مخاطب و جامعه ارتباط برقرار کنند؟
امروز باید روی ملودی‌هایی کار شود که موردپسند عموم مردم باشند. در سال‌های اخیر، سرودها بیشتر به سمت تحلیل‌های فنی سوق یافته‌اند، درحالی‌که این روند ممکن است موردپسند و توجه مردم عادی نباشد. ماهیت سرود ایجاب می‌کند که در کنار ساخت ملودی‌ها و تنظیم‌های جذاب و حرفه‌ای امروزی، همسو با ذائقه عمومی حرکت کنیم. متأسفانه، در وضعیت فعلی، سرودها با تحولات موسیقایی هماهنگ نشده‌اند و خود نوجوانان و جوانانی که این آثار را اجرا می‌کنند، ارتباط قوی با این آثار برقرار نمی‌کنند، چه برسد به این که همسن‌وسال‌هایشان این سرودها را دوست داشته باشند.