سنگِ‌تمام ویتامین D برای سیستم ایمنی
المیرا زمانی | ر وزنامه نگار سلامت
ویتامین‌های زیادی در سیستم ایمنی بدن نقش بازی می‌کنند. ویتامین D یکی از همین عناصر حیاتی برای این سیستم است. این ویتامین که عملکردی شبیه به هورمون‌های استروئیدی دارد، بر فعالیت سلول‌های ایمنی مانند لنفوسیت‌ها و ماکروفاژها اثر می‌گذارد. همچنین نقش تنظیمی آن به‌ویژه در تعادل بین پاسخ‌های ایمنی فعال‌کننده و سرکوب‌گر اهمیت دارد، به‌طوری‌که مانع از واکنش‌های ایمنی بیش‌فعال یا ناکارآمد می‌شود. در ادامه بیشتر درباره فعالیت‌های این ویتامین حیاتی برای بدن خواهید خواند.
کنترل التهاب و کاهش خطر خودایمنی| یکی از مکانیسم‌های کلیدی ویتامین D، مهار فرایندهای التهابی است. این ویتامین با کاهش تولید سیتوکین‌های التهابی و افزایش سیتوکین‌های ضدالتهابی، از بروز و تداوم التهاب مزمن جلوگیری می‌کند. از آن‌جا که التهاب مزمن زمینه‌ساز بسیاری از بیماری‌های خودایمنی است، ویتامین D نقش پیشگیرانه مؤثری در این زمینه ایفا می‌کند.
ارتباط با بیماری‌های خودایمنی خاص| پژوهش‌های متعدد، ارتباط بین کمبود ویتامین D و افزایش احتمال ابتلا به برخی بیماری‌های خودایمنی را تایید کرده‌اند:
مولتیپل اسکلروزیس (MS): مطالعات نشان داده‌اند که زندگی در مناطق کم‌آفتاب با شیوع بالاتر MS مرتبط است؛ عاملی که می‌تواند به کاهش سطح ویتامین D نسبت داده شود.
آرتریت روماتوئید: کمبود ویتامین D در بیماران مبتلا به این بیماری رایج است و دریافت کافی این ویتامین می‌تواند به کاهش علایم و کند کردن روند پیشرفت بیماری کمک کند.
لوپوس (SLE): سطح پایین ویتامین D در مبتلایان به لوپوس اغلب مشاهده می‌شود. مطالعات حاکی از آن است که بهبود وضعیت ویتامین D ممکن است به کاهش التهاب و بهبود کیفیت زندگی این بیماران منجر شود.
مکانیسم‌های زیستی در بروز بیماری‌های خودایمنی| کمبود ویتامین D می‌تواند باعث بروز تغییرات زیستی شود که در پیدایش بیماری‌های خودایمنی نقش دارند. افزایش تولید مولکول‌های التهابی و کاهش تولید عوامل ضدالتهابی و همین‌طور اختلال در عملکرد سلول‌های ایمنی و سوق دادن آن‌ها به سمت پاسخ‌های ایمنی ناسالم یا خودتخریبی از همین موارد است.
سطح ویتامین D چطور ارزیابی می‌شود؟
تشخیص کمبود ویتامین D از طریق آزمایش خون به‌راحتی امکان‌پذیر است. در صورت کمبود، درمان شامل تجویز مکمل‌های مناسب و افزایش مصرف منابع غذایی غنی از این ویتامین مانند ماهی‌های چرب، زرده تخم‌مرغ و لبنیات غنی‌شده خواهد بود. نور خورشید نیز منبع طبیعی مهمی برای سنتز ویتامین D در پوست به شمار می‌آید.
کنترل التهاب و کاهش خطر خودایمنی| یکی از مکانیسم‌های کلیدی ویتامین D، مهار فرایندهای التهابی است. این ویتامین با کاهش تولید سیتوکین‌های التهابی و افزایش سیتوکین‌های ضدالتهابی، از بروز و تداوم التهاب مزمن جلوگیری می‌کند. از آن‌جا که التهاب مزمن زمینه‌ساز بسیاری از بیماری‌های خودایمنی است، ویتامین D نقش پیشگیرانه مؤثری در این زمینه ایفا می‌کند.
ارتباط با بیماری‌های خودایمنی خاص| پژوهش‌های متعدد، ارتباط بین کمبود ویتامین D و افزایش احتمال ابتلا به برخی بیماری‌های خودایمنی را تایید کرده‌اند:
مولتیپل اسکلروزیس (MS): مطالعات نشان داده‌اند که زندگی در مناطق کم‌آفتاب با شیوع بالاتر MS مرتبط است؛ عاملی که می‌تواند به کاهش سطح ویتامین D نسبت داده شود.
آرتریت روماتوئید: کمبود ویتامین D در بیماران مبتلا به این بیماری رایج است و دریافت کافی این ویتامین می‌تواند به کاهش علایم و کند کردن روند پیشرفت بیماری کمک کند.
لوپوس (SLE): سطح پایین ویتامین D در مبتلایان به لوپوس اغلب مشاهده می‌شود. مطالعات حاکی از آن است که بهبود وضعیت ویتامین D ممکن است به کاهش التهاب و بهبود کیفیت زندگی این بیماران منجر شود.
مکانیسم‌های زیستی در بروز بیماری‌های خودایمنی| کمبود ویتامین D می‌تواند باعث بروز تغییرات زیستی شود که در پیدایش بیماری‌های خودایمنی نقش دارند. افزایش تولید مولکول‌های التهابی و کاهش تولید عوامل ضدالتهابی و همین‌طور اختلال در عملکرد سلول‌های ایمنی و سوق دادن آن‌ها به سمت پاسخ‌های ایمنی ناسالم یا خودتخریبی از همین موارد است.
سطح ویتامین D چطور ارزیابی می‌شود؟
تشخیص کمبود ویتامین D از طریق آزمایش خون به‌راحتی امکان‌پذیر است. در صورت کمبود، درمان شامل تجویز مکمل‌های مناسب و افزایش مصرف منابع غذایی غنی از این ویتامین مانند ماهی‌های چرب، زرده تخم‌مرغ و لبنیات غنی‌شده خواهد بود. نور خورشید نیز منبع طبیعی مهمی برای سنتز ویتامین D در پوست به شمار می‌آید.