گزارشی درباره جای خالی نرخنامه در صنف تعمیرکاران خودرو!
پیچ و مهره شل حقوق مشتری در مکانیکی ها!
سید محمد مهدی هاشمی
شاید برای شما هم پیش‌آمده زمانی که برای خودروی‌تان مشکلی فنی پیش‌آمده آن را پیش چند مکانیک برده باشید و هرکدام علت و هزینه تعمیر را متفاوت اعلام کرده‌اند. تخصصی بودن کار تعمیر خودرو راه را برای اندک سودجویان و سوءاستفاده گران از ناآگاهی مردم بازکرده است و برخی با سوءاستفاده از این ناآگاهی ضمن تحمیل خسارت به مردم باعث ایجاد بدبینی به صنف خود نیز می‌شوند. برای بررسی همین موضوع گزارشی میدانی از صنف تعمیرکاران خودرو تهیه‌کرده‌ایم که در ادامه می آید.
یکی از صنف هایی که وقتی سروکار مشتری با آن می افتد به دنبال آشنا می گردد همین صنف تعمیرکاران خودرو است. گرچه مشخصا تخصصی بودن کار و ناآگاهی کامل مشتری و البته برخی سودجویانی که مثل هر صنف دیگری در این صنف هم ممکن است وجود داشته باشند از دلایل اصلی این موضوع هستند اما نبود نرخنامه مصوب به مدت حدود 5 سال هم مزید برعلت شده و اندکی مشکلات را افزایش داده است. برای بررسی موضوع به یکی از نقاط شهر مشهد رفتم که به عنوان کلونی تعمیرکاران خودرو در شهر شناخته می شود. زمین های روغنی، بوی بنزین و صدای چکش مهم ترین شاخصه این محله بود. وارد یک مکانیکی کوچک شدم و از مکانیک میان سال داخل مغازه که در زمان استراحت خود مشغول صحبت با یکی از همکارانش بود، درباره سوءاستفاده گرانی که موجب بدبینی به این صنف زحمتکش در بین مردم شده اند سوال کردم. مرد که آثار خستگی کار روزانه در صورتش کاملا هویدا بود با لبخندی بر روی لب، این گونه پاسخم را داد: به هرحال برخی هستند که سوءاستفاده می کنند اما همان گونه که افزایش اجاره بها هم حساب و کتاب ندارد این کار هم همین گونه شده است، همین امسال صاحب ملک من اجاره را دو برابر افزایش داد. من پارسال ۸ میلیون تومان اجاره می دادم و امسال به من گفت یا ۱۶ میلیون تومان اجاره می دهی یا یک ماه زمان داری که تخلیه کنی. وقتی من این جا دارم ماهانه ۱۶ میلیون تومان اجاره می‌دهم و خیابان امام رضا (ع) دارند ماهی ۴۰ میلیون تومان اجاره می دهند؛ از جیب که نمی‌توانیم این پول اجاره را بدهیم مجبوریم که اجرت ها را گران کنیم. نرخنامه اتحادیه هم که برای همه جای شهر یکی است.
کیفیت قطعات پایین است
از او درباره خرج تراشی برخی از تعمیرکاران هم سوال کردم که گفت: بله برخی هستند که مشکلی که با هزینه خیلی کمی حل می‌شود را برایش خرج تراشی می‌کنند تا اجرت بالاتری بگیرند. مشتری که سررشته ندارد از کجا می خواهد بفهمد؟ مثلا موردی داشته ایم که طرف ماشینش ریپ می زده و مشکل از شمع ماشین بوده است اما برده پیش یکی از همین آدم ها و به او گفته بوده که دلکو و وایر باید عوض شوند و یک فلش هم بخورد. هزینه مشکلی را که با ۲۰۰ هزارتومان حل می شده به بیش از یک میلیون تومان رسانده بود. تازه بعد اگر این ها را تعویض می‌کرد لوازم های کهنه‌اش هم که سالم بود برای تعمیرکار می ماند تا بعدها بفروشد. خب امثال همین‌ها هستند که کاسبی ما را هم خراب کرده اند و اکثر مردم هم سروکارشان به صنف ما که می افتد دنبال آشنا می‌گردند. البته در منطقه ما خیلی ها همان اجرت را هم نمی‌گیرند؛ در بالاشهر طرف یک شمع و وایر عوض می‌کند و ۵۰۰ هزار تومان پول می‌گیرد اما این جا اگر ما بگوییم ۱۰۰ هزارتومان بده مشتری ۸۰ هزار تومان می‌کشد و می رود. در حالیک ه همین نرخ مصوبش ۱۴۰ هزار تومان است. البته این را هم بگویم که کیفیت قطعات هم خیلی افت داشته و بارها شده که قطعه ای تعویض کرده ایم و بعد چند روز مشتری به علت خرابی آن برگشته است. خب ما هم که نمی توانیم از این مشتری چند بار اجرت بگیریم. در حالی که به علت کیفیت پایین قطعه مجبوریم یک کار را چندبار انجام بدهیم.
از چند تعمیرکار سوال کنید
ادامه صحبت های مرد را این بار همکارش که از لباس های کار سیاه مال شده با روغنش مشخص بود که او هم مکانیک است پی گرفت و گفت: شما مجبوری ماشینت را چندین جا ببری و نشان بدهی، مخصوصا کسانی که می‌گویند ماشینت خرج زیادی دارد، مثلا ماشین آمده این جا جای دیگری که رفته بوده به او گفته بودند ماشینت واشر زده است آورده پیش من دیدم مشکل از ترموستات ماشین است. یک ترموستات برایش عوض کرده ام با ۲۰۰ هزار تومان اجرت اما برای واشر زدن موتور باید باز میشده سیلندر می‌رفته تراش کاری که حداقل ۵ میلیون تومان برای مشتری خرج داشت. بهترین کار همین است که چند جا ببری نشان بدهی یا پیش استادکاران کاربلد و قدیمی بروید. حتما هم باید بالاسر ماشین بایستید و از تعمیرکار سوال کنید که چرا این را برداشتی و چرا این را گذاشتی و از این حرف ها. چندجا هم باید ببرید ماشین را که اگر کسی ایراد الکی از خودش درآورد معلوم شود به هرحال همه که مثل هم نیستند. خب طبیعی است که ماشین را که چند جا می‌برید می‌بینید که مثلا سه نفر سه تا ایراد مختلف گفته اند پس شک می‌کنید و جای کسی می‌برید که تشخیص منطقی و درستی بدهد.
گمشده ای به نام نرخنامه!
در راه به چندین مکانیکی دیگر هم سر زدم و همه پاسخ های مشابهی به سوالاتم دادند. در همین بررسی ها نکته ای که توجهم را به خود جلب کرد این بود که برخلاف تعویض روغنی ها که عموما نرخنامه رسمی داشتند و اتفاقا در معرض دید مشتری هم نصب کرده بودند اما هیچ کدام از مکانیکی ها نرخنامه ای نداشتند و می گفتند نرخ هایی که از مشتری دریافت می کنند عرف بازار است و همان را هم معمولا مشتری کامل نمی پردازد. برای پیگیری موضوع افت کیفیت قطعات که مورد اشاره بسیاری از مکانیکی ها قرار گرفته بود به یک فروشگاه لوارم یدکی رفتم و این مسئله را با فروشنده مطرح کردم که فروشنده گفت: ببینید قطعات خیلی گران شده اند اما به نظر من در کیفیت خیلی تفاوتی نکرده اند. بلکه به علت افزایش قیمت ها تقاضای مردم برای قطعات ارزان تر بالاتر رفته و همین مسئله خرابی ها را هم افزایش داده است. البته همیشه در قطعات با کیفیت هم خرابی وجود داشته است اما به نظر من درصد موارد این گونه افزایش نداشته است. برای بررسی بیشتر موضوع به فروشگاه لوازم یدکی دیگری هم رفتم و همین موضوع را از فروشنده پرسیدم که گفت: بله کیفیت قطعات پایین آمده و قطعات خیلی هم گران شده است الان یک کمک فنر ماشین بیشتر از یک سال برای شما عمر نمی کند و همین هم چندبار گران شده است.
5 سال بدون نرخنامه!
محمود آذرنگ، رئیس اتحادیه تولیدکنندگان وخدمات فنی خودرویی مشهد درباره وضعیت نرخنامه خدمات این صنف به «خراسان رضوی» می گوید: روال این است که نرخنامه را خود اتحادیه توسط کارشناسان و پیش‌کسوتان صنف تهیه می‌کند و به بازرسی اتاق اصناف، کمیته نرخ گذاری، انجمن حمایت و هیئت نظارت ارائه می‌کند تا آن ها هم نظر خودشان را در این باره بدهند. متاسفانه ما از سال ۹۹ نرخنامه نداشته ایم و تقریبا دوسالی هست که درگیر نرخنامه شده ایم. خوشبختانه در چند روز گذشته با بازرسی اتاق اصناف جلسه نرخ گذاری داشتیم و قول مساعد داده شده که در اسرع وقت مساعدت انجام شود تا این کار صورت بگیرد. امیدواریم که تا ۶ ماه آینده سال جاری این نرخنامه تایید شود تا ما هم از خجالت مردم و اعضا خارج شویم. مخصوصا که خدمات ما ذیل نرخ گذاری اولویت نوع یک است. ما در این مدت نرخ ها را بر اساس عرف بازار تعیین می کرده ایم. خود اتحادیه این نرخ ها را بر اساس در نظر گرفتن حقوق مصرف کننده و اعضای اتحادیه به صورت شفاهی اعلام می کرده است.آذرنگ درباره شیوه طرح شکایات مردمی می گوید: مردم می توانند از طریق بازرسی اتاق اصناف یا تماس با شماره ۱۲۴ مشکل خود را اعلام کنند. ما در سال گذشته به حدود ۱۷۰۰ پرونده رسیدگی کرده ایم علاوه بر این همین مقدار هم شکایت داشته ایم که منجر به تشکیل پرونده نشده و مسئله پیش از تشکیل پرونده با جلب رضایت ارباب رجوع حل شده است. وی ادامه می دهد: مردم باید به واحدهای دارای مجوز مراجعه کنند. همچنین هیچ واحد صنفی دوست ندارد که مشتری اش را از دست بدهد و خیلی از مشکلاتی که امروز هم ما با آن سروکار داریم کیفیت پایین لوازم یدکی است؛ خیلی وقت ها این کیفیت پایین باعث می‌شود که مشکل ایجاد شده از سمت مکانیک دیده شود.
یکی از صنف هایی که وقتی سروکار مشتری با آن می افتد به دنبال آشنا می گردد همین صنف تعمیرکاران خودرو است. گرچه مشخصا تخصصی بودن کار و ناآگاهی کامل مشتری و البته برخی سودجویانی که مثل هر صنف دیگری در این صنف هم ممکن است وجود داشته باشند از دلایل اصلی این موضوع هستند اما نبود نرخنامه مصوب به مدت حدود 5 سال هم مزید برعلت شده و اندکی مشکلات را افزایش داده است. برای بررسی موضوع به یکی از نقاط شهر مشهد رفتم که به عنوان کلونی تعمیرکاران خودرو در شهر شناخته می شود. زمین های روغنی، بوی بنزین و صدای چکش مهم ترین شاخصه این محله بود. وارد یک مکانیکی کوچک شدم و از مکانیک میان سال داخل مغازه که در زمان استراحت خود مشغول صحبت با یکی از همکارانش بود، درباره سوءاستفاده گرانی که موجب بدبینی به این صنف زحمتکش در بین مردم شده اند سوال کردم. مرد که آثار خستگی کار روزانه در صورتش کاملا هویدا بود با لبخندی بر روی لب، این گونه پاسخم را داد: به هرحال برخی هستند که سوءاستفاده می کنند اما همان گونه که افزایش اجاره بها هم حساب و کتاب ندارد این کار هم همین گونه شده است، همین امسال صاحب ملک من اجاره را دو برابر افزایش داد. من پارسال ۸ میلیون تومان اجاره می دادم و امسال به من گفت یا ۱۶ میلیون تومان اجاره می دهی یا یک ماه زمان داری که تخلیه کنی. وقتی من این جا دارم ماهانه ۱۶ میلیون تومان اجاره می‌دهم و خیابان امام رضا (ع) دارند ماهی ۴۰ میلیون تومان اجاره می دهند؛ از جیب که نمی‌توانیم این پول اجاره را بدهیم مجبوریم که اجرت ها را گران کنیم. نرخنامه اتحادیه هم که برای همه جای شهر یکی است.
کیفیت قطعات پایین است
از او درباره خرج تراشی برخی از تعمیرکاران هم سوال کردم که گفت: بله برخی هستند که مشکلی که با هزینه خیلی کمی حل می‌شود را برایش خرج تراشی می‌کنند تا اجرت بالاتری بگیرند. مشتری که سررشته ندارد از کجا می خواهد بفهمد؟ مثلا موردی داشته ایم که طرف ماشینش ریپ می زده و مشکل از شمع ماشین بوده است اما برده پیش یکی از همین آدم ها و به او گفته بوده که دلکو و وایر باید عوض شوند و یک فلش هم بخورد. هزینه مشکلی را که با ۲۰۰ هزارتومان حل می شده به بیش از یک میلیون تومان رسانده بود. تازه بعد اگر این ها را تعویض می‌کرد لوازم های کهنه‌اش هم که سالم بود برای تعمیرکار می ماند تا بعدها بفروشد. خب امثال همین‌ها هستند که کاسبی ما را هم خراب کرده اند و اکثر مردم هم سروکارشان به صنف ما که می افتد دنبال آشنا می‌گردند. البته در منطقه ما خیلی ها همان اجرت را هم نمی‌گیرند؛ در بالاشهر طرف یک شمع و وایر عوض می‌کند و ۵۰۰ هزار تومان پول می‌گیرد اما این جا اگر ما بگوییم ۱۰۰ هزارتومان بده مشتری ۸۰ هزار تومان می‌کشد و می رود. در حالیک ه همین نرخ مصوبش ۱۴۰ هزار تومان است. البته این را هم بگویم که کیفیت قطعات هم خیلی افت داشته و بارها شده که قطعه ای تعویض کرده ایم و بعد چند روز مشتری به علت خرابی آن برگشته است. خب ما هم که نمی توانیم از این مشتری چند بار اجرت بگیریم. در حالی که به علت کیفیت پایین قطعه مجبوریم یک کار را چندبار انجام بدهیم.
از چند تعمیرکار سوال کنید
ادامه صحبت های مرد را این بار همکارش که از لباس های کار سیاه مال شده با روغنش مشخص بود که او هم مکانیک است پی گرفت و گفت: شما مجبوری ماشینت را چندین جا ببری و نشان بدهی، مخصوصا کسانی که می‌گویند ماشینت خرج زیادی دارد، مثلا ماشین آمده این جا جای دیگری که رفته بوده به او گفته بودند ماشینت واشر زده است آورده پیش من دیدم مشکل از ترموستات ماشین است. یک ترموستات برایش عوض کرده ام با ۲۰۰ هزار تومان اجرت اما برای واشر زدن موتور باید باز میشده سیلندر می‌رفته تراش کاری که حداقل ۵ میلیون تومان برای مشتری خرج داشت. بهترین کار همین است که چند جا ببری نشان بدهی یا پیش استادکاران کاربلد و قدیمی بروید. حتما هم باید بالاسر ماشین بایستید و از تعمیرکار سوال کنید که چرا این را برداشتی و چرا این را گذاشتی و از این حرف ها. چندجا هم باید ببرید ماشین را که اگر کسی ایراد الکی از خودش درآورد معلوم شود به هرحال همه که مثل هم نیستند. خب طبیعی است که ماشین را که چند جا می‌برید می‌بینید که مثلا سه نفر سه تا ایراد مختلف گفته اند پس شک می‌کنید و جای کسی می‌برید که تشخیص منطقی و درستی بدهد.
گمشده ای به نام نرخنامه!
در راه به چندین مکانیکی دیگر هم سر زدم و همه پاسخ های مشابهی به سوالاتم دادند. در همین بررسی ها نکته ای که توجهم را به خود جلب کرد این بود که برخلاف تعویض روغنی ها که عموما نرخنامه رسمی داشتند و اتفاقا در معرض دید مشتری هم نصب کرده بودند اما هیچ کدام از مکانیکی ها نرخنامه ای نداشتند و می گفتند نرخ هایی که از مشتری دریافت می کنند عرف بازار است و همان را هم معمولا مشتری کامل نمی پردازد. برای پیگیری موضوع افت کیفیت قطعات که مورد اشاره بسیاری از مکانیکی ها قرار گرفته بود به یک فروشگاه لوارم یدکی رفتم و این مسئله را با فروشنده مطرح کردم که فروشنده گفت: ببینید قطعات خیلی گران شده اند اما به نظر من در کیفیت خیلی تفاوتی نکرده اند. بلکه به علت افزایش قیمت ها تقاضای مردم برای قطعات ارزان تر بالاتر رفته و همین مسئله خرابی ها را هم افزایش داده است. البته همیشه در قطعات با کیفیت هم خرابی وجود داشته است اما به نظر من درصد موارد این گونه افزایش نداشته است. برای بررسی بیشتر موضوع به فروشگاه لوازم یدکی دیگری هم رفتم و همین موضوع را از فروشنده پرسیدم که گفت: بله کیفیت قطعات پایین آمده و قطعات خیلی هم گران شده است الان یک کمک فنر ماشین بیشتر از یک سال برای شما عمر نمی کند و همین هم چندبار گران شده است.
5 سال بدون نرخنامه!
محمود آذرنگ، رئیس اتحادیه تولیدکنندگان وخدمات فنی خودرویی مشهد درباره وضعیت نرخنامه خدمات این صنف به «خراسان رضوی» می گوید: روال این است که نرخنامه را خود اتحادیه توسط کارشناسان و پیش‌کسوتان صنف تهیه می‌کند و به بازرسی اتاق اصناف، کمیته نرخ گذاری، انجمن حمایت و هیئت نظارت ارائه می‌کند تا آن ها هم نظر خودشان را در این باره بدهند. متاسفانه ما از سال ۹۹ نرخنامه نداشته ایم و تقریبا دوسالی هست که درگیر نرخنامه شده ایم. خوشبختانه در چند روز گذشته با بازرسی اتاق اصناف جلسه نرخ گذاری داشتیم و قول مساعد داده شده که در اسرع وقت مساعدت انجام شود تا این کار صورت بگیرد. امیدواریم که تا ۶ ماه آینده سال جاری این نرخنامه تایید شود تا ما هم از خجالت مردم و اعضا خارج شویم. مخصوصا که خدمات ما ذیل نرخ گذاری اولویت نوع یک است. ما در این مدت نرخ ها را بر اساس عرف بازار تعیین می کرده ایم. خود اتحادیه این نرخ ها را بر اساس در نظر گرفتن حقوق مصرف کننده و اعضای اتحادیه به صورت شفاهی اعلام می کرده است.آذرنگ درباره شیوه طرح شکایات مردمی می گوید: مردم می توانند از طریق بازرسی اتاق اصناف یا تماس با شماره ۱۲۴ مشکل خود را اعلام کنند. ما در سال گذشته به حدود ۱۷۰۰ پرونده رسیدگی کرده ایم علاوه بر این همین مقدار هم شکایت داشته ایم که منجر به تشکیل پرونده نشده و مسئله پیش از تشکیل پرونده با جلب رضایت ارباب رجوع حل شده است. وی ادامه می دهد: مردم باید به واحدهای دارای مجوز مراجعه کنند. همچنین هیچ واحد صنفی دوست ندارد که مشتری اش را از دست بدهد و خیلی از مشکلاتی که امروز هم ما با آن سروکار داریم کیفیت پایین لوازم یدکی است؛ خیلی وقت ها این کیفیت پایین باعث می‌شود که مشکل ایجاد شده از سمت مکانیک دیده شود.