رهبر انقلاب در پیامی راهبردی، مختصات حوزه تمدن ساز، پیشرو و سرآمد را ترسیم کردند
هوای تازه در حوزه
حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی در پیامی به همایش «یکصدمین سال‌گشت بازتأسیس حوزه علمیه قم»، ضمن تبیین عناصر و کارکِردهای گوناگون حوزه به بیان الزامات تحقق یک «حوزه پیشرو و سرآمد» که نوآور، بالنده، به‌روز، پاسخگوی مسائل نوپدید، مهذّب، دارای روحیه پیشرفت و مجاهدت و هویت انقلابی و همچنین مستعد برای طراحی نظامات اداره جامعه است، پرداختند و تاکید کردند: مهم ترین وظیفه حوزه «بلاغ مبین» است که از برترین مصادیق آن ترسیم خطوط اصلی و فرعی تمدن نوین اسلامی و تبیین و ترویج و فرهنگسازی آن در جامعه است.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دفتر ایشان، رهبر انقلاب اسلامی در ابتدای پیام خود به بیان تاریخچه شکل‌گیری حوزه مبارک قم در میانه حوادث بزرگ و سهمگینِ طلیعه قرن چهاردهم هجری شمسی و نقش آیت‌ا... حاج شیخ عبدالکریم حائری در بنیان‌گذاری و ماندگاری و رشد حوزه پرداختند و افزودند: یکی از افتخارات حوزه علمیه قم این است که از آن خورشیدی چون حضرت روح‌ا... سر برآورد و این حوزه در کمتر از شش دهه، قدرت معنوی و وجهه مردمی خود را به آن جا رساند که توانست رژیم خائن و فاسد و فاسق پادشاهی را به دست مردم ریشه‌کن کند و پس از قرن ها، اسلام را در جایگاه حاکمیت سیاسی کشور بنشاند.
حوزه فقط جایی برای تدریس و تحصیل نیست
حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای با تاکید بر این که حوزه علمیه فقط یک مؤسسه تدریس و درس‌خوانی نیست، بلکه مجموعه‌ای از علم و تربیت و کارکردهای اجتماعی و سیاسی است به تبیین سرفصل‌هایی پرداختند که می‌تواند حوزه را به معنی واقعی «پیشرو و سرآمد» کند.
حوزه قم؛ محصول اندیشه‌ورزی هزاران عالِم دینی
ایشان در تبیین اولین سرفصل، حوزه قم را مرکزی با سرمایه سترگ علمی شیعه دانستند که محصول اندیشه‌ورزی و پژوهشگریِ هزاران عالِم دینی در دانش‌هایی همچون فقه و کلام و فلسفه و تفسیر و حدیث، در طول هزار سال است.
فقه باید پاسخگوی سوالات بی سابقه امروز باشد
رهبر انقلاب با اشاره به پدیده‌های پیچیده و پُرتعداد در زندگی انسان ها و سوال های بی‌سابقه‌ای که فقه معاصر باید آماده پاسخ به آن ها باشد، خاطرنشان کردند: امروز با تشکیل نظام سیاسی اسلام، سوال اصلی، چگونگی نگاه کلان شارع به ابعاد فردی و اجتماعی زندگی بشر و پایه‌های اصولی آن است و فتوای فقیه در هر مسئله باید نشان‌دهنده بخشی از این نگاه کلان باشد.
حوزه درباره نحوه اداره جامعه پاسخگو باشد
حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای یکی از وظایف مهم حوزه علمیه را به عنوان یک مرکز علمی ارزشمند و دارای پشتوانه علمی هزارساله، پاسخگویی به مسائل مربوط به حکمرانی اسلامی و نحوه اداره جامعه دانستند و افزودند: مسائلی همچون روابط دولت با مردم و با دولت ها و ملت های دیگر، موضوع نفی سبیل، نظام اقتصادی و پایه‌های اصولی نظام اسلامی، منشأ حاکمیت از نظر اسلام، نقش مردم در آن و موضع‌گیری در قضایای مهم و در مقابل نظام سلطه، مفهوم و محتوای عدالت و ده‌ها موضوع اساسی و بعضاً حیاتی دیگر، از جمله مسائلی هستند که باید برای آن ها پاسخ فقهی وجود داشته باشد.
«بلاغ مبین»؛ مهم ترین وظیفه حوزه
ایشان در تبیین دومین سرفصل از حوزه «پیشرو و سرآمد» با تاکید بر این که حوزه نهادی برون گراست که خروجی آن در همه سطوح، در خدمت فکر و فرهنگ جامعه و انسان هاست، مهم ترین وظیفه حوزه را «بلاغ مبین» دانستند و خاطرنشان کردند: لازمه انجام این وظیفه تربیت نیروی مهذّب و کارآمد است.
رهبر انقلاب اسلامی دامنه بلاغ مبین را گستره‌ای عظیم از معارف والای توحیدی تا وظایف شخصی شرعی و از تبیین نظام اسلامی و شاکله و وظایف آن تا سبک زندگی و محیط زیست و حمایت از طبیعت و عرصه‌ها و زوایای دیگر حیات بشری دانستند و با تاکید بر این که یکی از اشکالات حوزه عدم تناسب میان آورده‌های تبلیغی آن با واقعیت‌های فکری و فرهنگی در میان مردم به ویژه جوانان است، خاطرنشان کردند: صدها مقاله و مجله و گفتارهای مجلسی و تلویزیونی و امثال آن در حوزه، در برابر سیل القائات مغالطه‌آمیز، نمی تواند وظیفه «بلاغ مبین» را چنان‌که نیاز و شایسته است، به انجام رساند.
لازمه یک پیام به روز و کارآمد چیست؟
حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای انجام صحیح وظیفه «بلاغ مبین» در حوزه را نیازمند دو عنصر کلیدیِ «تعلیم» و «تهذیب» دانستند و افزودند: رساندن پیامی که به‌روز و پُرکننده خلأ و برآورنده هدف دین باشد، حتماً نیازمند آموزش و فراگیری است و باید روش های اقناع قوی، آشنایی با شیوه گفت وگو، آگاهی از نوع تعامل با افکار عمومی و فضای رسانه‌ای و مجازی، انضباط در مواجهه با عنصر مخالف، به طلبه آموزش داده و با تمرین و ممارست، او آماده ورود به این میدان شود.
حوزه باید «مجاهد فرهنگی» تربیت کند
ایشان با تاکید بر این که موضع ایجابی و حتی تهاجمی در کار تبلیغ مهم تر از موضع دفاعی است، افزودند: برای برآورده شدن این هدف، حوزه باید «مجاهد فرهنگی» تربیت کند و در کنار تربیت چنین نیروهایی، باید تربیت نیرو جهت وظایف خاص در نظام و اداره کشور و نیز سامان دادن به درون حوزه علمیه نیز مورد توجه قرار گیرد.
شناخت و حفظ و تقویت «هویت جهادی»
رهبر انقلاب شناخت و حفظ و تقویت «هویت جهادی» حوزه را سومین سرفصل «حوزه سرآمد و پیشرو» برشمردند و با اشاره به پیام پرمحتوا و تکان دهنده امام خمینی (ره) به روحانیت در اواخر سال ۱۳۶۷ افزودند: امام راحل در آن پیام، علما را پیش‌گام در میدان جهاد و حمایت از میهن و حمایت از مظلومان معرفی و در عین حال نگرانی خود را از این که جریان تحجر و تقدس‌نمایی، حوزه علمیه را دچار وسوسه جدایی دین از سیاست و فعالیت‌های اجتماعی کند و راه درست پیشرفت را مسدود سازد، اعلام کردند.
حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای، این دغدغه امام بزرگوار را ناشی از جریان خطرناکی دانستند که دخالت حوزه در مسائل اساسی مردم و ورود در فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی و مبارزه آن با ظلم و فساد را منافی با قدسیت دین می داند و روحانیت را به صلحِ کل بودن و دوری کردن از مخاطرات ورود در سیاست سفارش می کند.
ایشان در این خصوص تاکید کردند: قدسیت دین بیش از همه‌جا در میدان های جهاد فکری و سیاسی و نظامی بُروز می کند و با فداکاری و جهاد حاملانِ معارف دین و نثار خون پاک آنان تثبیت می شود، بنابراین حوزه علمیه برای حفاظت از اعتبار معنوی و وفاداری به فلسفه وجودی‌اش هرگز نباید از مردم و جامعه و مسائل اساسی آن جدا شود و جهاد را در همه گونه‌هایش در هنگام نیاز، وظیفه قطعی خود بداند.
مشارکت در تولید و تبیین نظامات اداره جامعه
رهبر انقلاب مشارکت در تولید و تبیین نظامات اداره جامعه را چهارمین سرفصل از «حوزه پیشرو و سرآمد» برشمردند و خاطرنشان کردند: این خلأ را حوزه باید پُر کند و این در شمار وظایف حتمی حوزه علمیه است و امروز نمی توان فقاهت را همچون ناآگاهان، غرق شدن در احکام فردی و عبادی دانست، زیرا «فقهِ امت‌ساز»، محدود به احکام عبادی و وظایف فردی نیست.
ضرورت آشنایی حوزه با یافته‌های روز جهان
حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای آشنایی حوزه با یافته‌های روز جهان و همچنین همکاری با دانشگاه را از ضروریات طراحی و تنظیم نظامات اجتماعی برشمردند.
تکلیف حوزه در نوآوری های تمدنی
ایشان، پنجمین سرفصل «حوزه پیشرو و سرآمد» را نوآوری های تمدنی در چارچوب پیام جهانی اسلام دانستند و تاکید کردند: برجسته ترین انتظار از حوزه علمیه زمینه سازی برای «استقرار تمدن اسلامی» است، تمدنی که در آن، علم و فناوری و منابع انسانی و منابع طبیعی و همه توانایی‌ها و همه پیشرفت های بشری و حکومت و سیاست و نیروی نظامی و هر آنچه در اختیار بشر است، در خدمت عدالت اجتماعی و رفاه عمومی و کاستن از فواصل طبقاتی و افزودن بر پرورش معنوی و ارتقای علمی و شناخت روزافزون طبیعت و استحکام ایمان به کار می رود.
رهبر انقلاب، تمدن اسلامی را نقطه مقابل تمدن کج‌نهاد مادی کنونی خواندند و تاکید کردند: این تمدنِ باطل بر اساس سنت حتمی آفرینش رفتنی است و وظیفه ما کمک به ابطال این باطل و تدارک تمدن جایگزین در نظر و عمل است و حوزه علمیه در این بخش وظیفه‌ای خطیر بر دوش دارد که در درجه اول، ترسیم خطوط اصلی و فرعی تمدن نوین اسلامی و سپس تبیین و ترویج و فرهنگسازی آن در جامعه است و این از جمله برترین مصادیق «بلاغ مبین» است.
ویژگی های امروز حوزه قم
حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای با تاکید بر توجه به دو عنصر زمان و مکان در اجتهاد و مراقبت از این که نوفهمی تبدیل به ناخالص سازی شریعت نشود، درباره شرایط امروز حوزه علمیه قم خاطرنشان کردند: حضور هزاران مدرس و مؤلف و محقق و نویسنده و گوینده و متفکر در معارف اسلامی و انتشار مجلات علمی و تحقیقی و نگارش مقالات تخصصی و عمومی، تعداد بالای طلاب و فضلای صاحب فکر،حضور فعال در همه میدان های انقلاب و حتی در میدان نظامی، گشودن راه به عرصه تبلیغات جهانی و تربیت هزاران طالب علم از ملت های گوناگون، توجه فقهای تازه‌نفَس به مباحث مبتلا‌به معاصر، اقبال فضلای جوان به دقت در نکات معرفتیِ متون معتبر اسلامی به ویژه کلام‌ا... مجید و ابتکار مهمِ تشکیل حوزه‌های علمیه بانوان، همه نشان می دهد حوزه قم مجموعه‌ای زنده و پویاست.
ایشان بخش پایانی پیام خود را به توصیه‌هایی برای تحقق حوزه «پیشرو و سرآمد» اختصاص دادند. از جمله توصیه هایی که رهبر انقلاب در این بخش به آن ها اشاره کردند، عبارت اند از:
«لزوم به روز بودن حوزه»، «اهمیت دادن به تربیت نیرو در همه بخش ها»، «افزایش رابطه حوزویان با مردم»، «مقابله مدبرانه مدیران حوزه با القائات مغرضانه‌ای که طلاب جوان را از آینده ناامید می کند»، «نگاه همراه با خوش بینی به نسل جوان و تعامل با آن ها»، «تدوین دروس حوزه بر مبنای فقه روشن‌بین و پاسخگو و به‌روز همراه با فلسفه روشن و دارای امتداد اجتماعی و دانش کلام رسا و استوار و دارای قدرت اقناع» و «تقویت روحیه زهد، تقوا، قناعت، استغنا از غیر خدا، توکل، پیشرفت و آمادگی برای مجاهدت».