افسانه‌های کورتیزولی؛ فرهنگ غلط با برچسب سلامت
در ترندهای اخیر دنیای سلامت و تندرستی، عباراتی مانند «شکم کورتیزولی» و «چهره کورتیزولی» به‌سرعت در فضای مجازی پخش شده‌اند و وعده می‌دهند اگر سطح هورمون استرس‌تان را کاهش دهید، به بدنی آرام‌تر، لاغرتر و چهره‌ای درخشان‌تر خواهید رسید. جمله‌هایی مثل «مشکل شما چربی شکم نیست، مشکل شما کورتیزول است» مخاطبان را به چالش‌های 30روزه‌ای دعوت می‌کنند که قرار است دور کمر را کاهش دهند و صورت را باریک‌تر کنند. اما واقعیت همین است؟
کورتیزول؛ آچار فرانسه بدن
روش پیشنهادی چالش‌های کاهش کورتیزول معمولا حمام یخ، حذف کافئین یا مصرف مکمل‌های مد روز است؛ اما واقعیت این است که کورتیزول نمی‌تواند به این سرعت چنین تغییرات ظاهری شدیدی ایجاد کند. کورتیزول که به عنوان «هورمون استرس» شناخته می‌شود، از طریق غدد فوق‌کلیوی در پاسخ به استرس ترشح می‌شود؛ از استرس‌های روزمره مانند ترافیک و فشار کاری گرفته تا تغییرات بزرگ زندگی مثل بیماری یا طلاق و مشکلات مالی. این هورمون نقش مهمی در واکنش «جنگ یا گریز» بدن دارد، انرژی را بسیج و فشار خون و قند خون را تنظیم می‌کند، التهاب را کاهش می‌دهد و چرخه خواب و بیداری را کنترل می‌کند. میزان آن در صبح به اوج می‌رسد تا ما را بیدار کند، سپس در طول روز کاهش می‌یابد.
چربی شکمی زیر سر کورتیزول است؟
افزایش مداوم کورتیزول می‌تواند بر اشتها، خواب، تمایل به غذاهای پرکالری و نحوه ذخیره چربی در بدن تأثیر بگذارد، عواملی که ممکن است به افزایش وزن، به‌ویژه در ناحیه شکم منجر شوند. چربی شکمی دو نوع است: چربی زیرپوستی (درست زیر پوست) و چربی احشایی که اندام‌های داخلی را احاطه کرده است. اگرچه هر دو در اثر استرس مزمن افزایش می‌یابند، اما چربی احشایی بیشتر با بیماری‌های قلبی و مقاومت به انسولین مرتبط است. بسیاری از راهکارهای فوری که برای کاهش این چربی‌ها تبلیغ می‌شوند، از معجون‌های گیاهی گرفته تا حمام‌های سرد و منع مصرف قهوه قبل از صبحانه، شواهد علمی اندکی دارند.
پس چربی شکمی را چطور آب کنیم؟
در برابر همه تبلیغات ترند و غیرعلمی، روش‌های مؤثر و مبتنی بر شواهد برای کاهش کورتیزول و ارتقای سلامت ذهن و بدن وجود دارد؛ مانند تمرین ذهن‌آگاهی و تکنیک‌های تنظیم احساسات. این روش‌ها سیستم عصبی پاراسمپاتیک را فعال می‌کنند. فعال شدن این سیستم ضربان قلب را کاهش می‌دهد، فشار خون را پایین می‌آورد و کورتیزول را کم می‌کند. همچنین می‌توانند اضطراب، کیفیت خواب و التهاب را بهبود بخشند. اما باز هم این روش‌ها، ابزارهای کاهش وزن سریع نیستند. ایده این که استرس به‌تنهایی مسئول پف‌کردگی صورت یا چربی شکم باشد، یک ساده‌سازی مفرط از فرایندهای پیچیده فیزیولوژیکی است. بسیاری از عوامل بر چگونگی و محل ذخیره چربی در بدن تأثیر می‌گذارند، از جنسیت و ژنتیک گرفته تا هورمون‌ها (مانند انسولین و استروژن)، رژیم غذایی، ورزش، سن و تفاوت‌های فردی در بدن.
کورتیزول؛ آچار فرانسه بدن
روش پیشنهادی چالش‌های کاهش کورتیزول معمولا حمام یخ، حذف کافئین یا مصرف مکمل‌های مد روز است؛ اما واقعیت این است که کورتیزول نمی‌تواند به این سرعت چنین تغییرات ظاهری شدیدی ایجاد کند. کورتیزول که به عنوان «هورمون استرس» شناخته می‌شود، از طریق غدد فوق‌کلیوی در پاسخ به استرس ترشح می‌شود؛ از استرس‌های روزمره مانند ترافیک و فشار کاری گرفته تا تغییرات بزرگ زندگی مثل بیماری یا طلاق و مشکلات مالی. این هورمون نقش مهمی در واکنش «جنگ یا گریز» بدن دارد، انرژی را بسیج و فشار خون و قند خون را تنظیم می‌کند، التهاب را کاهش می‌دهد و چرخه خواب و بیداری را کنترل می‌کند. میزان آن در صبح به اوج می‌رسد تا ما را بیدار کند، سپس در طول روز کاهش می‌یابد.
چربی شکمی زیر سر کورتیزول است؟
افزایش مداوم کورتیزول می‌تواند بر اشتها، خواب، تمایل به غذاهای پرکالری و نحوه ذخیره چربی در بدن تأثیر بگذارد، عواملی که ممکن است به افزایش وزن، به‌ویژه در ناحیه شکم منجر شوند. چربی شکمی دو نوع است: چربی زیرپوستی (درست زیر پوست) و چربی احشایی که اندام‌های داخلی را احاطه کرده است. اگرچه هر دو در اثر استرس مزمن افزایش می‌یابند، اما چربی احشایی بیشتر با بیماری‌های قلبی و مقاومت به انسولین مرتبط است. بسیاری از راهکارهای فوری که برای کاهش این چربی‌ها تبلیغ می‌شوند، از معجون‌های گیاهی گرفته تا حمام‌های سرد و منع مصرف قهوه قبل از صبحانه، شواهد علمی اندکی دارند.
پس چربی شکمی را چطور آب کنیم؟
در برابر همه تبلیغات ترند و غیرعلمی، روش‌های مؤثر و مبتنی بر شواهد برای کاهش کورتیزول و ارتقای سلامت ذهن و بدن وجود دارد؛ مانند تمرین ذهن‌آگاهی و تکنیک‌های تنظیم احساسات. این روش‌ها سیستم عصبی پاراسمپاتیک را فعال می‌کنند. فعال شدن این سیستم ضربان قلب را کاهش می‌دهد، فشار خون را پایین می‌آورد و کورتیزول را کم می‌کند. همچنین می‌توانند اضطراب، کیفیت خواب و التهاب را بهبود بخشند. اما باز هم این روش‌ها، ابزارهای کاهش وزن سریع نیستند. ایده این که استرس به‌تنهایی مسئول پف‌کردگی صورت یا چربی شکم باشد، یک ساده‌سازی مفرط از فرایندهای پیچیده فیزیولوژیکی است. بسیاری از عوامل بر چگونگی و محل ذخیره چربی در بدن تأثیر می‌گذارند، از جنسیت و ژنتیک گرفته تا هورمون‌ها (مانند انسولین و استروژن)، رژیم غذایی، ورزش، سن و تفاوت‌های فردی در بدن.