در دومین گزارش درباره معضل آلودگی صوتی در مشهد این بار به سراغ یکی دیگر از گلایه های شهروندان رفتیم
این بوق های آرامش شکن!
زهرا کیوانلو
سلام، خداحافظی، تشکر، ناسزا، خشم! همه این ها بله اما کارکرد اصلی بوق خیر؛ بی دلیل نیست که وضعیت آلودگی صوتی در مشهد بسیار وخیم است و به استناد بررسی های کارشناسی، 15 دسی بل بیشتر از سطح استاندارد شناسایی شده است. یکی از گلایه های جدی شهروندان مشهدی نیز نشئت گرفته از همین آشفتگی است؛ یعنی آلودگی شدید صوتی در مشهد. 21 اردیبهشت ما در گزارشی با عنوان «آرامش شهر قربانی اگزوزهای گوش‌خراش!» به یکی از مصادیق بر هم خوردن آرامش شهر و افزایش شدت آلودگی صوتی در مشهد پرداختیم و حالا در دومین گزارش به سراغ یکی دیگر از گلایه های شهروندان در این زمینه رفتیم؛ بوق های آرامش شکن، مکرر و بی مورد!
«از صبح خروس خوان تا شب و حتی در وقت استراحت شبانگاهی بی وقفه باید صدای بوق های بی مورد خودروها را تحمل کنیم. ساکن بولوار وکیل آباد مشهد هستیم و صبح‌ها که از خواب بیدار می‌شوم، اولین صدایی که می‌شنوم بوق ماشین‌هاست. انگار بعضی رانندگان عادت
کرده اند بی دلیل از بوق استفاده کنند. کاش در این زمینه فرهنگ سازی کنید.» این یکی از گلایه های شهروندان درباره معضل بوق های مکرر و بی مورد در شهر است؛ این صداهای ناهنجار یکی از دلایل افزایش و شدت آلودگی صوتی در مشهد تشخیص داده شده است. طبق اعلام مرکز پایش آلاینده های زیست محیطی شهرداری مشهد، سطح استاندارد در محیط های مسکونی ۵۵ دسی بل تعریف شده است، در حالی که حدود ۷۰ دسی بل آلودگی صوتی در سطح شهر داریم، یعنی ۱۵ دسی بل بیشتر از سطح استاندارد!
وسیله ای برای هشدار یا ابزار اعصاب‌خردکن؟
آیین نامه راهنمایی و رانندگی به صراحت درباره استفاده بی جا و بی مورد از بوق تذکر داده است؛ بر اساس آیین‌نامه راهنمایی و رانندگی، بوق خودرو تنها در مواردی شامل هشدار خطر (مانند نزدیک شدن به پیچ‌های غیرقابل‌رویت یا جلوگیری از تصادف)، اخطار به عابران پیاده یا دوچرخه‌سواران در صورت بی‌توجهی آن‌ها و به طور کلی برای اعلام هشدار به خودروهای دیگر وبه عابران باید مورد استفاده قرار گیرد. همچنین در ماده 184 آیین نامه راهنمایی و رانندگی نیز تصریح شده که «استفاده از بوق‌های شیپوری و به طور کلی هر نوع وسیله آگاه سازی صوتی با صدای ناهنجار و غیرعادی در مناطق مسکونی و همچنین زدن بوق ممتد یا غیرضروری یا مکرر و یا زدن بوق در محل‌هایی که این عمل به وسیله علایم منع شده است، ممنوع است. استفاده از بوق برای مقاصدی مانند صدا زدن افراد، جلب توجه مسافر، اعلام حضور و باز کردن درب‌منزل، خداحافظی و مانند آن نیز ممنوع است.» ماده 29 قانون هوای پاک نیز در این زمینه برای متخلفان جرایم نقدی در نظر گرفته است؛ طبق این ماده قانونی «ایجاد هر گونه آلودگی صوتی توسط منابع ثابت و متحرک، ممنوع می‌باشد. در مورد منابع ثابت، مرتکب به جزای نقدی درجه هفت موضوع ماده (19) قانون مجازات اسلامی محکوم می‌شود. همچنین نیروی انتظامی مکلف است راننده وسایل نقلیه موتوری را برای بار اول ملزم به پرداخت جریمه نقدی، در صورت تکرار برای بار دوم به پرداخت دو برابر جریمه مذکور و در صورت تکرار بیش از دو بار، به پرداخت جریمه نقدی معادل 3 برابر محکوم نماید.» اما با وجود این، در خیابان‌های مشهد، بوق به ابزاری برای ابراز خشم، عجله یا حتی سلام‌کردن تبدیل شده است. رانندگان پشت ترافیک، پشت چراغ قرمز، یا حتی در کوچه‌های مسکونی مدام بوق می‌زنند، گویی فکر می‌کنند این کار ترافیک را روان‌تر می‌کند!
پیامدهای آلودگی صوتی بر سلامت
روان شهروندان
در ادامه و در گفت و گو با یک کارشناس حوزه روانشناسی و جامعه شناسی به بررسی دلایل بی توجهی شهروندان به قوانین در این حوزه، راهکارهای اصلاح رفتاری و البته پیامدهای افزایش آلودگی صوتی و تاثیر آن بر سلامت روان شهروندان پرداختیم. اسحاقی در گفت وگو با «خراسان رضوی» می گوید: استفاده بدون دلیل و بی رویه از بوق خودرو در شهرها نه‌تنها نشان‌دهنده بی‌توجهی به قوانین راهنمایی و رانندگی است، بلکه بیانگر نوعی بی‌حرمتی به حقوق دیگران و آرامش عمومی است. این رفتار می‌تواند ریشه در عوامل فردی، فرهنگی و اجتماعی داشته باشد و پیامدهای منفی قابل‌توجهی بر سلامت روان شهروندان و نظم اجتماعی بگذارد. وی می افزاید: از جمله دلایل بی توجهی برخی به قوانین و البته رعایت حقوق دیگران در این زمینه می توان به مواردی همچون بی‌صبری و پرخاشگری برخی رانندگان، فرهنگ رانندگی ناسالم، ناآگاهی از پیامدهای این رفتار و البته ضعف در اجرای قوانین و نظارت بر اجرای آن اشاره کرد. این کارشناس حوزه روانشناسی و جامعه شناسی در ادامه به تأثیرات آلودگی صوتی ناشی از بوق خودروها بر سلامت روان شهروندان می پردازد و می گوید: افزایش استرس و اضطراب، کاهش تمرکز و اختلال در خواب، تحریک‌پذیری و پرخاشگری، کاهش احساس امنیت و آرامش و تشدید ناهنجاری های رفتاری ناشی از پرخاشگری ها از جمله پیامدهایی است که به دلیل تشدید آلودگی صوتی در مناطق مسکونی، شهروندان را گرفتار می کند.
راهکار چیست؟
وی در پاسخ به این سوال که چه اقداماتی را برای کاهش این معضل توصیه می کنید، اظهار می کند: آموزش و فرهنگ‌سازی یک گام اصلی و اساسی است، همین کاری که شما می کنید خود یک راهکار اصلی است که رسانه در حوزه فرهنگ سازی پیشقدم شود، علاوه بر این می توان با برگزاری کمپین‌های عمومی برای آگاه‌سازی مردم از تأثیرات منفی آلودگی صوتی و تشویق به رانندگی قانونمند، تا حدود زیادی این معضل را کاهش داد. وی از تقویت قوانین و جریمه‌های مؤثر به عنوان یکی دیگر از راهکارها یاد می کند و می افزاید: اعمال جریمه‌های سنگین برای استفاده غیرضروری از بوق در بلندمدت بر کاهش این رفتار در رانندگان تاثیرگذار خواهد بود، همچنین برنامه ریزی برای کاهش ترافیک با توسعه حمل‌ونقل عمومی و کاهش استفاده از خودروهای شخصی و ترویج مدارا و احترام متقابل و تقویت ارزش‌های اجتماعی مانند صبر، همدلی و احترام به حقوق دیگران در رانندگی از جمله اقداماتی است که می تواند در این زمینه تاثیرگذار باشد.