از تزلزل ارتش هند تا تنهایی زلنسکی؛ مقایسه مبانی دفاعی ایران با کشورهایی که امروز درگیر جنگ شده اند
امنیت، مونتاژپذیر نیست!
جعفر یوسفی
در جهانی که بسیاری از کشورها، حتی کشورهای بزرگی مثل هند، امنیت خود را برون‌سپاری کرده‌اند و در نتیجه در بزنگاه‌های حیاتی دچار تزلزل شده‌اند، تجربه ایران در دستیابی به خودکفایی دفاعی، مصداقی درخشان از حکمرانی هوشمندانه است. در رأس این معماری استقلال‌محور، شخص آیت‌ا... خامنه‌ای به‌عنوان فرمانده کل قوا ایستاده است. رهبری که از دهه‌ها پیش، راهبرد خوداتکایی دفاعی را نه فقط به‌عنوان یک انتخاب تاکتیکی، بلکه به‌مثابه اصل بنیادین بقا و عزت ملی تعریف کرده است.
بررسی تطبیقی عملکرد کشورهای وابسته در بحران‌های نظامی اخیر، روشنگر این ادعاست. جنگ اخیر میان هند و پاکستان، صحنه‌ای بود برای نمایان شدن ناکارآمدی وابستگی امنیتی به کشورهای غربی. ارتش هند که طی دو دهه گذشته بخش اعظم تسلیحات و فناوری‌های خود را از رژیم صهیونیستی و فرانسه وارد کرده، در این درگیری نه‌تنها برتری راهبردی به دست نیاورد، بلکه با فرسایش روانی و تجهیزاتی قابل‌توجهی روبه‌رو شد. گزارش‌های میدانی نشان داد سامانه‌های پیشرفته‌ای که ده‌ها میلیارد دلار هزینه خرید و آموزش آن‌ها شده بود، در برابر تاکتیک‌های نامتقارن و فناوری‌های بومی‌شده پاکستانی‌ها که با الهام از تجربه ایرانی شکل گرفته بود، ناتوان از پاسخگویی مقتدرانه بودند.
این ناکامی هند در کنار سرنوشت ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، تصویری کامل‌تر از ماجرا ارائه می‌دهد. زلنسکی که ساختار دفاعی کشورش را تماماً به وعده‌های امنیتی غرب و تسلیحات ناتو گره زده بود، پس از مدتی با رهاشدگی دردناک و تنهایی راهبردی روبه‌رو شد. فرسایش ذخایر نظامی، تأخیر در ارسال کمک‌های دفاعی و تعلیق تصمیم‌های مهم نظامی اروپا و آمریکا، همگی نشان دادند که وابستگی به امنیت صادراتی، یک خطای مرگبار است. هنگامی که قطار سیاست‌های آمریکا و اتحادیه اروپا به مسیرهای انتخاباتی یا منافع داخلی منحرف شد، امنیت زلنسکی از ریل خارج شد.
در مقابل، ایران امروز ایستاده است. کشوری که تحت شدیدترین تحریم‌های نظامی، تکنولوژیکی و مالی قرار گرفت اما با تکیه بر اراده‌ای درون‌زا و راهبری راهبردی، به یکی از معدود بازیگران منطقه‌ای تبدیل شده که از طراحی و ساخت پهپاد، موشک‌های بالستیک، سامانه‌های دفاع هوایی، تجهیزات جنگال و سایبری، تا توسعه موتورهای سنگین دریایی و فضایی را در داخل ممکن ساخته است. اگر امروز صنایع دفاعی ایران، به‌ویژه در حوزه پهپاد، نه تنها در رقابت با رژیم صهیونیستی (با
بودجه های نامحدود آمریکایی) قرار دارد بلکه بازارهای نظامی را در قفقاز، آفریقا و حتی آمریکای لاتین تحت تأثیر قرار داده، محصول همین جهت‌گیری بلندمدت است.
نکته حائز اهمیت آن جاست که این خودکفایی صرفاً در سطح فنی باقی نمانده، بلکه به دکترین نظامی مستقلی منجر شده است که توانسته ساختارهای فرماندهی، اطلاعاتی و راهبردی کشور را نیز از الگوهای غربی بی‌نیاز سازد. در واقع، سرمایه‌گذاری ایران در توسعه فناوری‌های بومی نه تنها به افزایش توان بازدارندگی انجامیده، بلکه امکان صادرات راهبردی قدرت به متحدان منطقه‌ای را فراهم کرده است. از حشدالشعبی در عراق گرفته تا انصارا... در یمن و حزب‌ا... در لبنان. این انتقال فناوری دفاعی که برخلاف روش‌های مستشاری غرب، بر توانمندسازی مستقل استوار است، نقطه مقابل مدل‌هایی چون اوکراین است که حتی برای تعمیر تجهیزات خود نیازمند پیمانکاران ناتوست.
این روند روشن می‌سازد که حکمت رهبر انقلاب در تمرکز بر بومی‌سازی صنایع دفاعی، نه یک واکنش احساسی به تحریم یا انزوا، بلکه تصمیمی راهبردی با بنیان‌های فکری و آینده‌نگرانه بوده است.
اکنون که تجربه هند و اوکراین به‌عنوان دو مدل کاملاً متفاوت از وابستگی دفاعی، به بهای گزاف آشکار شده، فرصت مناسبی است تا نخبگان، تحلیلگران و حتی بدنه اجتماعی کشور، عمیق‌تر از گذشته قدر و معنای این استقلال دفاعی را درک کنند. در یک جمله، امنیت ملی را نمی‌توان وارد کرد، همان‌گونه که عزت را نمی‌توان اجاره داد. ایران، به برکت هدایت هوشمندانه رهبری‌اش، مسیر دشوار اما صحیحی را طی کرده است. مسیری که نه‌تنها در برابر تهدیدات خارجی مصونیت‌آفرین شده، بلکه از درون نیز اعتماد ملی به اقتدار جمهوری اسلامی را تقویت کرده است.