هدف رئیس جمهور آمریکا از سخنرانی تند علیه ایران در خاک عربستان چه بود؟
پشت پرده خزعبلات ترامپ
جعفر یوسفی
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا بار دیگر در خاورمیانه با نیش‌کلامی حساب‌شده علیه ایران ظاهر شد. او در نشست مشترک سرمایه‌گذاری عربستان و آمریکا در ریاض، ایران را با شدیدترین عبارات هدف حمله قرار داد. اقدامی که بیش از آن که از موضع دیپلماتیک نشئت گرفته باشد، نشانگر رویکرد تجاری–تبلیغاتی او به سیاست خارجی بود. اما هدف این هجمه، تنها تهران نبود؛ ترامپ می‌کوشید همزمان در چهار جبهه بدرخشد: تأثیرگذاری بر افکار عمومی عربی، فشار روانی بر تیم مذاکره کننده ایرانی، بازاریابی برای تحریم‌های جدید و نمایش قدرت برای مردم دنیا.
مهندسی افکار عمومی با خلیج فارس
چند روز پیش از سخنرانی، تیم ترامپ عمداً مسئله تغییر نام خلیج فارس را مطرح کرد. یک ترفند کلاسیک برای تحریک افکار عمومی در ایران و جهان عرب. این اقدام، نوعی آماده‌سازی روانی بود تا سخنرانی ترامپ در ریاض به یکی از پرمخاطب‌ترین نطق‌های منطقه‌ای او بدل شود. موفق هم شد. رسانه‌های ایرانی، عربی و غربی با حساسیت بالا این نطق را پوشش دادند. سپس، ترامپ از این فضا بهره‌برداری کامل کرد و با الفاظی تحقیرآمیز ایران را هدف قرار داد. او ایران را به تخریب خاورمیانه متهم کرد. بی‌آن که حتی اشاره‌ای به نقش آمریکا در شکل‌گیری فاجعه‌های منطقه داشته باشد. نکته جالب این که رهبر انقلاب در سخنرانی اخیرشان به نحوی با اشاره به جوسازی علیه خلیج فارس به صورت غیرمستقیم فرمودند: «نباید اجازه بدهند ملت های مسلمان، نباید اجازه بدهند. با شایعه‌های گوناگون، با حرف های گوناگون، با پیش آوردن مسائل جدید، حرف های جدید بی‌ربط، بی‌معنی سعی می کنند ذهن ها را از مسئله فلسطین منصرف کنند.» اما این پروژه صرفاً محدود به جنگ روایت‌ها نبود. در هفته‌های اخیر، موجی از تحرکات دیپلماتیک میان تهران و پایتخت‌های عربی از سفرهای پیاپی مقامات ایرانی به منطقه تا بازگشایی مسیرهای گفت‌وگو با ریاض نشان از شکسته‌شدن یخ‌های تاریخی دارد. روندی که آشکارا منافع ترامپ را تهدید می‌کند چراکه او همواره بر دوقطبی‌سازی منطقه و ارائه چهره‌ای هیولایی از ایران برای فروش سیاست‌های فشار حداکثری و تحریم‌های ثانویه سرمایه‌گذاری کرده است. ترامپ، نگران از همگرایی تدریجی ایران و اعراب، با احیای خطوط گسل هویتی، تلاش دارد روند عادی‌سازی روابط منطقه‌ای را متوقف کند و بار دیگر پروژه ایران‌هراسی را به مرکز گفت‌وگوهای سیاسی و رسانه‌ای بازگرداند. چرا که در نهایت، همه این نمایش‌ها بخشی از مدل بازاریابی ترامپ برای فروش تسلیحات، با دشمن‌سازی مصنوعی است.
آینه تناقض‌های ترامپ
در متن پرهیاهوی سیاست خاورمیانه، آن چه از تریبون رئیس‌جمهور آمریکا شنیده شد، بیش از آن‌که بر پایه واقع‌نگری یا تحلیل راهبردی باشد، بازتابی از خودفریبی و وارونگی حقیقت است. دونالد ترامپ، با لحنی متوهمانه، ایران را عامل ویرانی، بی‌ثباتی و فساد در منطقه معرفی می‌کند. در حالی‌که کارنامه سیاست خارجی آمریکا خود لبریز از جنگ‌های فرسایشی، کودتاهای مخرب و پروژه‌های شکست‌خورده ملت‌سازی است. بر پایه پژوهش‌های دانشگاه براون، آمریکا و متحدانش طی بیست سال گذشته بیش از ۸ تریلیون دلار در جنگ‌های خاورمیانه هزینه کرده‌اند؛ جنگ‌هایی که حاصل آن نزدیک به ۹۰۰ هزار کشته و میلیون‌ها آواره است. آیا این توسعه است یا تخریب سیستماتیک با ظاهری انسان‌دوستانه؟ افغانستان، نماد تلخ این واقعیت است: کشوری که پس از دو دهه اشغال و 2.3 تریلیون دلار هزینه، هنوز ۹۷درصد مردمش زیر خط فقرند. ترامپ، ایران را نیروی مخرب می‌نامد؛ اما خود در سال ۲۰۱۶ اعتراف کرد که داعش، ساخته سیاست‌های دولت اوباما و هیلاری کلینتون بود، همان پدیده تروریستی که یک دهه تمام، امنیت خاورمیانه و اروپا را به گروگان گرفت و اکنون، در تناقضی آشکار، کاخ سفید از رفع تحریم‌های سوریه برای منجی سازی از خود سخن می‌گوید، در حالی‌که همزمان، رژیم صهیونیستی به‌عنوان بازوی نیابتی واشنگتن، زیرساخت‌های دفاعی سوریه را بی‌وقفه هدف قرار می‌دهد. آنچه در ظاهر، دفاع از ثبات منطقه خوانده می‌شود، در واقع بازتولید بی‌ثباتی با ابزار رسانه و دروغ است.
خبر مرتبط
واکنش مقامات، تحلیلگران و کاربران ایرانی به اظهارات ترامپ در ریاض
متوهم فریبکار!
توکلی-در حالی که ترامپ در ریاض، میان تملق به سعودی‌ها و طعنه به ایران، سعی داشت بازیگری مقتدر از خود به نمایش بگذارد، آنچه از خلال اظهاراتش بیرون زد نه قدرت که آشفتگی و جنگ‌روانی بود؛ گویی رئیس‌جمهور آمریکا نه در قامت یک سیاستمدار که در هیئت یک بلاگر پرهیاهو، میان شعارهای تکراری، کوشید ایران‌هراسی را دوباره جان ببخشد. اما همزمان، از عراقچی در تهران گرفته تا قالیباف در جاکارتا، مقامات کشورمان نسبت به اظهارات ترامپ در ریاض موضع گرفتند. همزمان کاربران و تحلیلگران فضای مجازی هر یک از زاویه ای سخنان ترامپ را بررسی کردند که بخش هایی از آن را می خوانید:
قالیباف: رئیس جمهور آمریکا نشان داد که او در توهم به سر می‌برد
*محمد باقر قالیباف رئیس مجلس در جریان سخنرانی خود در نوزدهمین اجلاس بین‌المجالس اسلامی(PUIC) :اظهارات اخیر رئیس‌جمهور آمریکا نشان داد که او همچنان در توهم به‌سر می‌برد؛ به او توصیه می‌کنیم چشمان خود را باز کند و این واقعیت روشن را ببیند که جایگاه مقاومت در قلوب ملت‌هاست. در تازه‌ترین نظرسنجی، مقاومت فلسطین پس از یک‌سال‌ونیم بمباران، همچنان محبوب‌ترین گزینه در غزه و کرانه باختری است. سخنان ترامپ پژواک همان سیاست‌هایی بود که سال‌ها منطقه ما را به ناامنی کشانده است. ایران اهل جنگ‌افروزی نیست اما اهل تسلیم هم نیست. همگان می‌دانند که ایران به‌دنبال سلاح هسته‌ای نبوده و نیست. امنیت منطقه با همکاری کشورهای منطقه و به‌دور از دخالت قدرت‌های فرامنطقه‌ای ساخته خواهد شد. رژیم ایالات متحده حداکثر فشار را بر ایران عزیز وارد کرده اما انقلاب اسلامی ایران روزبه‌روز عرصه را بر نظام سلطه تنگ‌تر کرده است. پیام مقاومت حتی به دانشگاه‌های آمریکا نیز رسیده و آن‌ها را ناگزیر به اخراج دانشجویان و قطع بودجه دانشگاه‌ها کرده است.
عراقچی: شاهد یک فریبکاری محض بودیم
* سید عباس عراقچی رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان: درباره اظهارات ضدایرانی ترامپ، شاهد یک فریبکاری محض بودیم.این آمریکا بوده که از طریق تحریم‌های خودش در طول چهل و چند سال گذشته و با فشارهای خودش و با تهدیدات نظامی و غیرنظامی جلوی پیشرفت ملت ایران را گرفته است؛ آن کسی که عامل مشکلات اقتصادی است آمریکا و سیاست های استکباری است که بر مردم ایران تحمیل کرده و خواهان یک نظام غیرمستقل و حرف‌شنو بوده که این در تناقض با عزت مردم ایران است. هم اکنون نیز دونالد ترامپ سیاست فشار حداکثری را در همین جلسه مجدد مورد تاکید و تایید قرار می دهد. رئیس جمهور آمریکا همه جنایت های اسرائیل در منطقه را نادیده گرفته و به دنبال این است که ایران را به عنوان تهدید معرفی بکند؛ این یک فریبکاری محض و عوض کردن جای تهدیدات است.
جنگ با ایران منتفی شد، جنگ روانی اما شروع شد!
* مهدی قاسم زاده تحلیلگر: ترامپ امشب در ریاض تا توانست اقدام به خودستایی کرد، دست به رویافروشی و ایران هراسی زد و ضمن سرزنش کشورمان، سعی کرد پیشرفت های عربستان را برجسته کند اما فقط تهدید به صفر کردن صادرات نفت کشورمان (درصورت عدم توافق) نمود و دیگر صحبتی از گزینه نظامی و تصمیمش برای تغییر نام خلیج فارس نکرد؛ از یک سو برای خوشایند میزبان و بهتر دوشیدنش و از سوی دیگر راه انداختن یک جنگ روانی با هدف خدشه وارد کردن بر وحدتی که خودش (با اشتباهش) در هفته گذشته بین ایرانیان به وجود آورده بود!
* مصطفی نجفی تحلیلگر: ترامپ در سخنرانی اش ایران را تهدید کرد. اما تهدید او منحصر به سیاست فشار حداکثری برای به صفر رساندن فروش نفت بود و نه تهدید به بمباران.
مهدی محمدی مشاور رئیس مجلس: خلاصه کاربردی سخنان ترامپ در ریاض: جنگ منتفی است و ترامپ چیزی بیش از تحریم در چنته ندارد، برای دوشیدن عربستان ناسزا گفتن به ایران واجب است پس ژست دوستی سعودی را نباید جدی گرفت و چون صلح از طریق قدرت به دست می آید، ایران برخلاف نصایح ترامپ باید به تلاش برای قدرتمند شدن ادامه بدهد!
*امیرعلی ابوالفتح کارشناس مسائل آمریکا: رئیس جمهوری آمریکا را باید از رفتارش قضاوت کرد نه از گفتارش. ترامپ یک روز با تمجید از ایران حرف می زند و یک روز با تحقیر. اما به طور مداوم علیه ایران اقدام می کند. شاید روزی، رفتارش عوض شود.
* مهم ترین پیام سفر ترامپ به عربستان و امارات و قطر این است که وزن و اثرگذاری این کشورها در منطقه و حتی نظام بین الملل در حال افزایش است. شبه جزیره عربی با محوریت امارات در حال تبدیل شدن به قطب سیاسی و اقتصادی خاورمیانه است و اهمیت شامات در حال کاهش است.
* ترامپ دیشب در نقش یک بلاگر ظاهر شد و گفت آف کورس که عربستان بهتر از ایرانه. او می‌داند افکار عمومی، ایران را با کشورهای دیگر مقایسه می‌کند. ترامپ تاکنون هیچ دستاوردی نداشته و زیاده‌خواهی او به سرانجام نرسیده. ایرانیان با هراس‌افکنی و تطمیع دست از حق غنی‌سازی برنمی‌دارند.
* ترامپ در عربستان: اجازه نخواهیم داد که شبه قاره عربستان به ایران تعلق بگیرد.موضوعیت این گزاره چیست؟ ایران دنبال تصرف یا تسلط بر شبه جزیره عربستان (٧کشور) است؟ قطعا خیر! پس داستان چیست؟ موجه نشان دادن ضرورت فروش میلیاردها دلار سلاح با قطبی سازی و ایران هراسی و القای بحران ساختگی، برای خالی کردن جیب ها.