سهل و ممتنع مسئله آب در ایران
دکتر رضا اردکانیان، مدیر و مؤسس انستیتو دانشگاه سازمان ملل UNU-FLORES در زمینه مدیریت به هم‌پیوسته منابع زیست‌محیطی آب، خاک و پسماند که سابقه خدمت در قامت وزیر نیرو در دولت دکتر روحانی، قائم‌مقام و معاون وزیر نیرو در دولت های هاشمی رفسنجانی و خاتمی را دارد، می گوید: بالقوه نگران نیست که کمبود آب، حیات ما را در ایران در معرض خطر جدی قرار دهد. او مسئله آب را سهل ممتنع می‌داند؛ سهل است چون آب منبع تجدیدپذیر است؛ ممتنع است چون اگر به همین رفتار ادامه بدهیم، کارهایی را که نکرده‌ایم، کماکان انجام ندهیم، طبیعتاً این مسئله حل نخواهد شد. وی درباره وضعیت آب مصاحبه ای با ایرنا داشته است که فراز هایی از آن را در ادامه می خوانید.
* الان به رغم همه کمبودها و خشکسالی‌هایی که هست و تغییر اقلیمی که رخ داده، بالاخره ما یک مقدار آب به عنوان منبع تجدیدپذیر در اختیار داریم و هر سال در چرخه هیدرولوژیک در اختیار ما قرار می‌گیرد. ما سهم قابل توجهی از این آب را در بخش کشاورزی مصرف می‌کنیم؛ هم آب‌های سطحی و هم آب‌های زیرزمینی. ممکن است اختلاف نظر باشد به دلیل فقر آماری که بین دستگاه‌های مختلف در سازمان دولت وجود دارد، یکی بگوید ۸۰ درصد، یکی بگوید ۹۰ درصد و حتی بیش از ۹۰ درصد آب در بخش کشاورزی مصرف می‌شود. حدود 80میلیارد مترمکعب آب در بخش کشاورزی مصرف می‌شود. بین ۱۰ تا ۲۰ درصد در سایر بخش‌ها؛ یعنی شرب، بهداشت، صنعت، خدمات، محیط زیست و... که مجموعاً حدود 10میلیارد مترمکعب می‌شود.
* بخش‌های غیرکشاورزی ما توسعه فناوری قابل ملاحظه‌ای کرده است؛ هم صنعت ما و هم شبکه بهداشت و شرب ما مانند تکنیک‌هایی که برای تصفیه فاضلاب، بازچرخانی و غیره استفاده می‌کنیم. ولی متناسب با این تغییرات رو به جلویی که در این بخش‌ها رخ داده، در بخش کشاورزی این تغییرات و اصلاحات را نداشته‌ایم که اگر برویم به سمت این اصلاحات که همان بخش ممتنع کار است و بپذیریم که این کار شدنی است، ۱۰ درصد از مصرف آب در بخش کشاورزی را اگر بتوانیم کاهش بدهیم بدون این که لطمه‌ای به تولید محصول خشک، یعنی چیزی که از کشاورزی عاید ما می‌شود، وارد شود؛ بدون نقصان در تولید محصول کشاورزی، بتوانیم با ۱۰ درصد مصرف کمتر آب، همان محصول را به دست بیاوریم، حدود 8میلیارد مترمکعب آب استحصال می‌شود که معادل است با همان آبی که برای مصرف شرب، بهداشت و صنعت یک جمعیت ۷۰ تا۸۰ میلیون نفری امروزی مصرف می‌کنیم.
*سهل است به این معنا که ما از نظر فناوری باید قادر باشیم و بالقوه قادر هستیم که آن صرفه‌جویی و کاهش مصرف را داشته باشیم. ممتنع است به خاطر این که این کار، راحت نیست و کار سختی است. الان سال‌هاست که وزارت جهاد کشاورزی توانسته با اتکا به ظرفیت‌های علمی و تخصصی که در داخل کشور است، الگوی کشت مناسب را برای دشت‌ها و مناطق مختلف کشور تدوین کند. اما این الگو مستقر نشده و نمی‌شود، چرا؟ چون هم مشکل ساختاری داریم و وزارت جهاد کشاورزی به تنهایی قادر به این نیست، هم در عرصه کشاورزی ایران، مجموعه ضوابط و مقررات و آمادگی‌ها و حمایت‌هایی که باید بشود پیاده نشده است و بدون این که لطمه‌ای به معیشت کشاورز وارد شود، آن جا دیگر نکارند یا دیگر سراغ آن محصول نروند.