مشکلات نوغان داری روی میز بهارستان
«نوغان داری همچنان در پیله مشکلات»، «صنعتی سازی، کلید احیای نوغان داری»، «بلای جان نوغان داری!» و چندین و چند گزارش و خبر دیگر که طی سال های اخیر در روزنامه خراسان رضوی و دیگر رسانه های استان برای مطالبه حل مشکلات نوغان داران و احیای نوغان داری پیگیری و منتشر شد. صنعت نوغان‌داری در استان خراسان رضوی پیشینه ای کهن دارد؛ به طوری که هویت چند هزار ساله شهر بایگ تربت حیدریه با تار و پود صنعت نوغان‌داری و ابریشم‌کشی گره‌خورده است. دو دهه پیش در بایگ هر خانه‌ای یک کارگاه ابریشم‌کشی بوده و سه هزار نفر در این شهر به شغل ابریشم‌کشی مشغول بودند. اما در سال های اخیر این صنعت گرفتار مشکلات فراوانی شده است و رونق گذشته را ندارد. مسئولان جهاد کشاورزی استان معتقدند برای رونق گرفتن دوباره این صنعت باید تغییرات اساسی در شیوه ها و ابزارها ایجاد شود و به عبارتی باید به سوی تولید صنعتی حرکت کرد و این تنها راه نجات صنعت نوغان‌داری خراسان رضوی است. آنها همچنین بیان کردند مهم‌ترین شاخصه یک تولید ارزشمند، در چرخه صادرات قرار گرفتن است که هنوز ابریشم این خطه در چنین وضعیتی قرار ندارد. حالا این مطالبه گری ها قرار است گره از کار نوغان داری استان باز کند و آن طور که ایرنا به نقل از معاون فرمانداری تربت حیدریه اعلام کرده، مشکلات بسیار نوغان‌داری قرار است در صحن علنی مجلس مطرح و پیگیری شود.
سیاست های غلط و سقوط نوغان داری
معاون توسعه و برنامه‌ریزی فرمانداری شهرستان تربت‌حیدریه گفت: مشکلات بسیار نوغان‌داری، پیله و ابریشم این شهرستان با استفاده از ظرفیت نماینده مردم منطقه تربت حیدریه در صحن علنی مجلس شورای اسلامی مطرح می‌شود. جعفررضوانی در کارگروه بررسی مشکلات نوغان داران و ابریشم‌کشان قطب نوغان و ابریشم ایران(بایگ) افزود: زمانی تنها در بایگ تربت‌حیدریه بیش از هزار و ۲۰۰ کارگاه ابریشم‌کشی دایر بود، اما اجرای سیاست‌های غلط در طول ادوار مختلف، تعدادکارگاه‌ها را به ۴۰۰ واحد با اشتغال زایی هزار و ۲۶۰ نفر کاهش داد. وی بیان کرد: در مرداد سال ۱۳۹۷ وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، روستای «بسک» تربت‌حیدریه را به عنوان تنها روستای ملی صنایع‌دستی خراسان رضوی در رشته ابریشم‌کشی معرفی و یک سال بعد شهر بایگ نیز به عنوان نخستین «شهر ملی ابریشم‌کشی» در ایران انتخاب شد. معاون فرماندار تربت حیدریه تصریح کرد: اما هنوز آن طور که باید و شاید نتوانستیم برای این نام گذاری‌های ارزشمند، کار درخور توجهی در این شهرستان انجام دهیم.
بررسی فرصت و چالش های صنعت نوغان داری
رضوانی تصریح کرد: بر این اساس بنا داریم «نخستین همایش ملی پیله و ابریشم، فرصت ها و چالش‌ها» را با محوریت تعامل بین دولت و مجلس به میزبانی بایگ تربت‌حیدریه برگزار کنیم. وی گفت: با توجه به نام گذاری امسال از سوی رهبر معظم انقلاب مبنی بر سرمایه‌گذاری برای تولید، شایسته است تمامی دستگاه‌ها و به خصوص حوزه نمایندگی مجلس در برپایی هر چه بهتر و تاثیرگذارتر برگزار شدن این همایش تلاش کنند. وی افزود: یکی از مهم‌ترین مشکلات این صنعت، موضوع تملک اداره نوغان‌داری شهرستان است که اکنون در تملک شرکت سهامی کشاورزی و دامپروری سفیدرود رشت است. به گفته وی، ضرورت دارد به منظور مدیریت بهتر و کسب اختیارات لازم برای تصمیم‌سازی اساسی، تملک این اداره به اداره کل جهاد کشاورزی خراسان رضوی واگذار شود. رئیس دفتر نماینده مردم تربت‌حیدریه، زاوه و مه‌ولات در مجلس شورای اسلامی هم گفت: حداقل یک مقام عالی در وزارت جهاد کشاورزی و ۲ یا یک نماینده در کمیسیون کشاورزی یا صنایع و معادن باید در این همایش حضور داشته‌باشند. شعبانی افزود: البته آقای زنگنه چون رئیس گروه دوستی ایران و اندونزی نیز هست، از این ظرفیت برای معرفی صنعت ابریشم ایران در کشورهای آسیای شرقی هم بهره خواهد گرفت.
شایان ذکر است، تربت‌حیدریه در کنار استان‌های گیلان و مازندران تولیدکننده اصلی کرم ابریشم ایران است، اما در حوزه ابریشم به لطف پنجه هنرمندان شهر «بایگ» قطب اصلی و یکه‌تاز کشور است.
پیش از این نیز یعقوب زاده معاون بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی خراسان رضوی درباره امکان صادرات ابریشم از خراسان رضوی اعلام کرد: اهمیت این موضوع زمانی برای بهره‌برداران نوغان و ابریشم بیشتر نمود می یابد که بدانند هر چند از حیث تولید پیله تر رتبه دوم کشور را داریم، اما خوشبختانه از لحاظ ابریشم‌کشی رتبه نخست کشور به این استان اختصاص دارد. در زنجیره تولید نوغان، نقایصی وجود دارد که مانع عرضه یک بسته تولیدی فاخر با جنبه صادراتی بالا شده است. مشکل از زمانی آغاز می‌شود که در شرایط فعلی، هزینه تمام شده در بخش نوغان‌داری ما بالاتر از عرف است و این بدان دلیل است که نوغان‌داران در برخی از حلقه‌های زنجیره تولید، باید تحولی در چرخه کیفیت تولید داشته باشند یا با احیای تشکل‌های تولیدی یکدست، اقدام به تولید صنعتی کنند. وی افزود: به دلیل جایگاه و اعتبار ملی، با وجودی که پروانه تولید صنعتی تنها برای شهرها صادر می‌شود، اما پروانه تولید صنعتی نوغان‌داری برای روستاهای استان خراسان رضوی نیز صادر می شود. صدور پروانه بهره‌برداری صنعتی برای روستا، در حکم یک مزیت بزرگ برای تولید ارگانیک یک محصول با قدمت تاریخی چندهزار ساله است. البته در کنار تحقق این مهم، اقدام دیگری را نیز از پارسال آغاز کرده ایم و آن پروانه‌دار کردن دست‌اندرکاران صنعت نوغان و ابریشم است، زیرا در شرایط کنونی آمار دقیقی از تعداد شاغلان این صنعت در دست نیست که شاید مهاجرت‌های فصلی یکی از دلایل آن باشد.