گزارش خراسان از حال و هوای نمایشگاه مشهد اینوکس -فاینکس
علیه تمرکزگرایی برای سرمایه گذاری
حمیدرضا حلاجیان
نمایشگاه مشهد اینوکس-فاینکس، برای اولین بار در مشهد برگزار شد؛ همین اولین بار بودن مشخصا نشان می دهد که این نمایشگاه می تواند تا چه میزان در راستای توسعه و جذب سرمایه گذاری پایدار مهم و اثر گذار باشد؛ چنان که مسئولان اتاق بازرگانی نیز به آن اشاره دارند می تواند خلأ تامین سرمایه گذاری را پر و تصورات منفی گذشته را ترمیم کند. به خصوص این که راهبرد سال جاری سرمایه گذاری برای تولید تعیین شده و با توجه به آمارها نرخ استهلاک سرمایه از سرمایه گذاری پیشی گرفته است.
یکی دیگر از مهم ترین اثرات آن احتمالا می تواند تمرکز گرایی در مرکز را بشکند و نگاه ها را به سوی فرصت های متنوع سرمایه گذاری در استان که مزیت های فراوانی از جمله همجواری با کشورهای آسیای مرکزی و از همه مهم تر قطب گردشگران ایرانی و خارجی است، جذب کند. نمایشگاه اینوکس-فاینکس ارکان سازمان بورس و سرمایه را به مشهد کشانده و در خلال این می تواند سواد سرمایه‌ای را در فعالان اقتصادی استان بسیار بالا ببرد. همچنین باعث گفتمان سازی حول توسعه و سرمایه گذاری و البته الگوی توسعه و متعاقبا اولویت های توسعه متوازن شود.
اما همچنان که ذکر آن رفت، توسعه باید بر اساس الگویی مشخص پیش برود و در این وضعیت است که سرمایه گذاری معنا می یابد، بدون نظام منسجم اولویت بندی و هدف گذاری که منتج از فهم جایگاه موجود باشد هر اقدامی از جمله سرمایه گذاری می تواند حتی به ضد توسعه بدل شود.
باید گفت نماشگاه مشهد اینوکس، از لحاظ سر و شکل یک سر و گردن از نمایشگاه های دیگر مشهد بالاتر است، ساختار غرفه ها، استقبال مخاطبان، ارائه محصولات و پنل های برگزار شده همه و همه حاکی از رشد چشمگیر نمایشگاه است.
در مجموع 526 فرصت سرمایه گذاری توسط اتاق بازرگانی استان با همراهی تمام دستگاه های مربوط ارائه شده است. همچنان که رئیس مرکز پژوهش های اتاق اذعان می کند تقریبا تمام طرح ها به دلیل نوسان نرخ ارز به دلار محاسبه شده است. در میان 526 طرح ارائه شده تنها 20 طرح مربوط به حوزه انرژی و 78 طرح در حوزه زیرساخت و توسعه است. نمی توانیم صرفا با تعداد طرح ها این قضاوت را داشته باشیم که به حوزه های اصلی که نیاز مبرم کشور و استان است مورد بی مهری شده اما فضای کلی نمایشگاه نیز این موضوع را کاملا عیان می کند.
اولویت سرمایه گذاری برای انرژی
کشور سال هاست با ناترازی انرژی دست و پنجه نرم می کند و این موضوع در یکی دو سال اخیر از مرز ناترازی گذشته و به بحران رسیده است. بیش از 4 ماه از سال صنایع تولیدی کشور به دلیل نبود انرژی تعطیل بوده اند. رقم ضرر محاسبه شده توسط مرکز پژوهش های اتاق بازرگانی استان در سال گذشته برای هر روز تعطیلی صنایع در استان 254 میلیارد تومان اعلام شده که با احتساب ضریب 1.4 cpi این رقم برای امسال 355 میلیارد تومان ضرر برای هر روز تعطیلی در صنایع استان است. باید توجه کرد که این عدد میزان ضرر واحدهای تولیدی است و نه عدم النفع آن ها؛ نکته دیگر این که با توجه به جهش نرخ ارز و وابسته بودن اغلب صنایع به ارز این عدد را باید بیشتر از نسبت شاخص قیمت مصرف کننده دانست؛ با تمام این ها این اعداد به ما می گویند واحدی که در حال تولید است به دلیل نبود انرژی کافی، متحمل ضرر می شود در حالی که می توانست بدون ورود به عرصه تولید دست کم از ضرر خود جلوگیری کند.
به بیان ساده یعنی هنگامی که ما الگوی توسعه نداریم و متعاقبا اولویت سرمایه گذاری نداریم، سرمایه گذاری می تواند حتی به ضرر افراد نیز تمام شود. این ها را بگذارید در کنار احتمالات موجود برای تعطیلی 3 روزه صنایع در هفته که تقریبا تولید را از صرفه می اندازد. انرژی جزو زیرساختی ترین موضوعات برای توسعه است و اساسا نمی توان بدون در نظر گرفتن تامین پایدار انرژی سخن از توسعه زد؛ حال در این وضعیت بغرنج، می توان گفت فضای نمایشگاه مشهد اینوکس بی توجه به زیرساخت ها کار خود را ادامه می دهد. برای مثال شرکت های بزرگ دولتی مهم ترین دغدغه شان تعطیلی به دلیلی کمبود انرژی است اما در اولویت های سرمایه گذاری‌شان تولید انرژی وجود ندارد.
فهم این نکته شاید مهم ترین نکته در گام اول توسعه است که با فرمایش و دستور و نمایش توسعه حاصل نخواهد شد، زمین سفت و سخت ماده دل در گرو ایده های ما ندارد. سرمایه هوشمند است و هر جا منفعتی نداشته باشد به آن جا ورود نخواهد کرد؛ حالا می توانیم بفهمیم که چرا نرخ استهلاک از نرخ سرمایه گذاری در حال پیشی گرفتن است و این موضوع با شعار و آرزو حل نخواهد شد مگر این که سرمایه اقناع شود که در بستر زیرساخت های مناسب می تواند به بهره وری و رشد دست پیدا کند در غیر این صورت لاجرم به سمت سرمایه گذاری های غیر مولد کوچ می کند چنان که کوچ کرده است و در نمایشگاه مشهد اینوکس به وضوح می توان جلوه هایی از آن را در جولان صرافی ها دید.
چنان که در دوره های قبل نیز می توان شاهد این توسعه نامتوازن و غیر علمی بود، به شکلی که قبل از رفتن برق به مناطقی به آن ها تلویزیون و وسایل برقی داده می‌شد یا بدون وجود بندرگاه های بزرگ و جاده هایی که بتواند بار جابه جا کند مدام کالا خارجی سفارش داده می شد. لزوم و وجوب الگوی توسعه چنان منقح است که هیچ نیازی به شرح و بسط بیشتر ندارد.
نگاه ها به استان می تواند ترمیم پیدا کند
عیدی زاده رئیس مرکز پژوهش های اتاق بازرگانی استان در گفت و گو با خراسان در خصوص مشهد اینوکس، گفت: این نمایشکاه می تواند نگاه سرمایه گذاری به استان و مشهد را که به دلایلی منفی شده بود ترمیم کند. همچنان می تواند زمینه سازی برای دوره های بعدی و سرمایه گذاری پیش رو باشد.
در کشور الگوی توسعه نداریم
عیدی زاده در واکنش به این که با توجه به نبود الگوی توسعه در کشور چگونه می تواند سرمایه گذاری معنا دار باشد، تصریح کرد: ما این فرصت ها را بر اساس سند آمایش استان گردآوری کردیم، ما نه در استان الگوی توسعه داریم و نه در کشور، اما در عوض برنامه هفتم توسعه داریم. البته سند چشم انداز 1404 را داشتیم که دیدم به کجا رسید. در هر حال تمام تلاشمان این بود که بر اساس اسناد بالا دستی طرح های سرمایه گذاری را ارائه دهیم.
او با بیان این که اثرات این نمایشگاه می تواند روند خوبی را در انعقاد تفاهم نامه ها و موضوعات دیگر در استان بگشاید، اظهار کرد: موضوع نقد نبود الگوی توسعه موضوع کشوری است و کاملا هم دست است، اما این نمایشگاه می تواند با پیش کشیدن همین مباحث باعث شود در دور بعدی ما هدف گذاری و سیاست های تشویقی بیشتری را در حوزه زیرساخت داشته باشیم. تجربه این رویداد ها می تواند به توسعه متوازن کمک کند. به خصوص این که بتوانیم دبیرخانه دایمی را تشکیل بدهیم و در همین راستا نگاه ها را به سمت مشهدمتمرکز کنیم.
یکی دیگر از مهم ترین اثرات آن احتمالا می تواند تمرکز گرایی در مرکز را بشکند و نگاه ها را به سوی فرصت های متنوع سرمایه گذاری در استان که مزیت های فراوانی از جمله همجواری با کشورهای آسیای مرکزی و از همه مهم تر قطب گردشگران ایرانی و خارجی است، جذب کند. نمایشگاه اینوکس-فاینکس ارکان سازمان بورس و سرمایه را به مشهد کشانده و در خلال این می تواند سواد سرمایه‌ای را در فعالان اقتصادی استان بسیار بالا ببرد. همچنین باعث گفتمان سازی حول توسعه و سرمایه گذاری و البته الگوی توسعه و متعاقبا اولویت های توسعه متوازن شود.
اما همچنان که ذکر آن رفت، توسعه باید بر اساس الگویی مشخص پیش برود و در این وضعیت است که سرمایه گذاری معنا می یابد، بدون نظام منسجم اولویت بندی و هدف گذاری که منتج از فهم جایگاه موجود باشد هر اقدامی از جمله سرمایه گذاری می تواند حتی به ضد توسعه بدل شود.
باید گفت نماشگاه مشهد اینوکس، از لحاظ سر و شکل یک سر و گردن از نمایشگاه های دیگر مشهد بالاتر است، ساختار غرفه ها، استقبال مخاطبان، ارائه محصولات و پنل های برگزار شده همه و همه حاکی از رشد چشمگیر نمایشگاه است.
در مجموع 526 فرصت سرمایه گذاری توسط اتاق بازرگانی استان با همراهی تمام دستگاه های مربوط ارائه شده است. همچنان که رئیس مرکز پژوهش های اتاق اذعان می کند تقریبا تمام طرح ها به دلیل نوسان نرخ ارز به دلار محاسبه شده است. در میان 526 طرح ارائه شده تنها 20 طرح مربوط به حوزه انرژی و 78 طرح در حوزه زیرساخت و توسعه است. نمی توانیم صرفا با تعداد طرح ها این قضاوت را داشته باشیم که به حوزه های اصلی که نیاز مبرم کشور و استان است مورد بی مهری شده اما فضای کلی نمایشگاه نیز این موضوع را کاملا عیان می کند.
اولویت سرمایه گذاری برای انرژی
کشور سال هاست با ناترازی انرژی دست و پنجه نرم می کند و این موضوع در یکی دو سال اخیر از مرز ناترازی گذشته و به بحران رسیده است. بیش از 4 ماه از سال صنایع تولیدی کشور به دلیل نبود انرژی تعطیل بوده اند. رقم ضرر محاسبه شده توسط مرکز پژوهش های اتاق بازرگانی استان در سال گذشته برای هر روز تعطیلی صنایع در استان 254 میلیارد تومان اعلام شده که با احتساب ضریب 1.4 cpi این رقم برای امسال 355 میلیارد تومان ضرر برای هر روز تعطیلی در صنایع استان است. باید توجه کرد که این عدد میزان ضرر واحدهای تولیدی است و نه عدم النفع آن ها؛ نکته دیگر این که با توجه به جهش نرخ ارز و وابسته بودن اغلب صنایع به ارز این عدد را باید بیشتر از نسبت شاخص قیمت مصرف کننده دانست؛ با تمام این ها این اعداد به ما می گویند واحدی که در حال تولید است به دلیل نبود انرژی کافی، متحمل ضرر می شود در حالی که می توانست بدون ورود به عرصه تولید دست کم از ضرر خود جلوگیری کند.
به بیان ساده یعنی هنگامی که ما الگوی توسعه نداریم و متعاقبا اولویت سرمایه گذاری نداریم، سرمایه گذاری می تواند حتی به ضرر افراد نیز تمام شود. این ها را بگذارید در کنار احتمالات موجود برای تعطیلی 3 روزه صنایع در هفته که تقریبا تولید را از صرفه می اندازد. انرژی جزو زیرساختی ترین موضوعات برای توسعه است و اساسا نمی توان بدون در نظر گرفتن تامین پایدار انرژی سخن از توسعه زد؛ حال در این وضعیت بغرنج، می توان گفت فضای نمایشگاه مشهد اینوکس بی توجه به زیرساخت ها کار خود را ادامه می دهد. برای مثال شرکت های بزرگ دولتی مهم ترین دغدغه شان تعطیلی به دلیلی کمبود انرژی است اما در اولویت های سرمایه گذاری‌شان تولید انرژی وجود ندارد.
فهم این نکته شاید مهم ترین نکته در گام اول توسعه است که با فرمایش و دستور و نمایش توسعه حاصل نخواهد شد، زمین سفت و سخت ماده دل در گرو ایده های ما ندارد. سرمایه هوشمند است و هر جا منفعتی نداشته باشد به آن جا ورود نخواهد کرد؛ حالا می توانیم بفهمیم که چرا نرخ استهلاک از نرخ سرمایه گذاری در حال پیشی گرفتن است و این موضوع با شعار و آرزو حل نخواهد شد مگر این که سرمایه اقناع شود که در بستر زیرساخت های مناسب می تواند به بهره وری و رشد دست پیدا کند در غیر این صورت لاجرم به سمت سرمایه گذاری های غیر مولد کوچ می کند چنان که کوچ کرده است و در نمایشگاه مشهد اینوکس به وضوح می توان جلوه هایی از آن را در جولان صرافی ها دید.
چنان که در دوره های قبل نیز می توان شاهد این توسعه نامتوازن و غیر علمی بود، به شکلی که قبل از رفتن برق به مناطقی به آن ها تلویزیون و وسایل برقی داده می‌شد یا بدون وجود بندرگاه های بزرگ و جاده هایی که بتواند بار جابه جا کند مدام کالا خارجی سفارش داده می شد. لزوم و وجوب الگوی توسعه چنان منقح است که هیچ نیازی به شرح و بسط بیشتر ندارد.
نگاه ها به استان می تواند ترمیم پیدا کند
عیدی زاده رئیس مرکز پژوهش های اتاق بازرگانی استان در گفت و گو با خراسان در خصوص مشهد اینوکس، گفت: این نمایشکاه می تواند نگاه سرمایه گذاری به استان و مشهد را که به دلایلی منفی شده بود ترمیم کند. همچنان می تواند زمینه سازی برای دوره های بعدی و سرمایه گذاری پیش رو باشد.
در کشور الگوی توسعه نداریم
عیدی زاده در واکنش به این که با توجه به نبود الگوی توسعه در کشور چگونه می تواند سرمایه گذاری معنا دار باشد، تصریح کرد: ما این فرصت ها را بر اساس سند آمایش استان گردآوری کردیم، ما نه در استان الگوی توسعه داریم و نه در کشور، اما در عوض برنامه هفتم توسعه داریم. البته سند چشم انداز 1404 را داشتیم که دیدم به کجا رسید. در هر حال تمام تلاشمان این بود که بر اساس اسناد بالا دستی طرح های سرمایه گذاری را ارائه دهیم.
او با بیان این که اثرات این نمایشگاه می تواند روند خوبی را در انعقاد تفاهم نامه ها و موضوعات دیگر در استان بگشاید، اظهار کرد: موضوع نقد نبود الگوی توسعه موضوع کشوری است و کاملا هم دست است، اما این نمایشگاه می تواند با پیش کشیدن همین مباحث باعث شود در دور بعدی ما هدف گذاری و سیاست های تشویقی بیشتری را در حوزه زیرساخت داشته باشیم. تجربه این رویداد ها می تواند به توسعه متوازن کمک کند. به خصوص این که بتوانیم دبیرخانه دایمی را تشکیل بدهیم و در همین راستا نگاه ها را به سمت مشهدمتمرکز کنیم.