لنزهای آینده؛ دید در شب حتی با چشمان بسته
شایان
پیشرفتهای علمی در حوزه بینایی مصنوعی به جایی رسیده‌اند که مرز میان انسان و ماشین را کم‌رنگ‌تر از همیشه کرده‌اند. در همین راستا، پژوهشگران دانشگاه علوم و فناوری چین موفق شده‌اند لنزهای تماسی پیشرفتهای توسعه دهند که امکان دیدن در تاریکی را، حتی با چشمان بسته، فراهم می‌کند. این فناوری می‌تواند راه را برای نسل جدیدی از ابزارهای پوشیدنی فوق‌پیشرفته باز کند که کاربردهای فراوانی در پزشکی، نظامی، امنیتی و زندگی روزمره دارند.
لنزی با توانایی دیدن آن چه چشم انسان نمی‌بیند
در قلب این فناوری، نانوذراتی قرار دارند که قابلیت جذب نور مادون قرمز نزدیک (NIR) و تبدیل آن به نور مرئی را دارند. این نانوذرات درون ساختار شفاف لنزهای تماسی جاسازی شده‌اند و بدون نیاز به باتری یا منبع تغذیه، فقط با تکیه بر ویژگی‌های فیزیکی خود، نور نامرئی را به تصویری قابل‌دید برای چشم انسان تبدیل می‌کنند. این فناوری گامی است به‌سوی تجهیز انسان به «حواس افزوده‌شده»؛ توانایی‌هایی که تا پیش از این فقط در داستان‌های علمی-تخیلی دیده می‌شدند. یکی از جالب‌ترین ویژگی‌های این لنزها، امکان دیدن در تاریکی حتی با چشمان بسته است. دلیل این موضوع این است که برخلاف نور مرئی، نور مادون قرمز توان عبور از بافت‌های نرم مانند پلک را دارد. این ویژگی باعث می‌شود در صورت بسته بودن چشم نیز نور مادون قرمز به نانوذرات لنز برسد و همچنان تصاویر را تشکیل دهد. در آزمایش‌ها، افراد با چشمان بسته نیز قادر بودند الگوهای نوری خاص و سیگنال‌های چشمک‌زن را تشخیص دهند که نشان‌دهنده عملکرد واقعی لنز در این حالت است.
کاربردهای گسترده در دنیای واقعی
با گسترش این فناوری نوین، می‌توان انتظار داشت که کاربردهای آن در حوزه‌های مختلف روزبه‌روز بیشتر شود:
حوزه نظامی و امنیتی| این لنزها می‌توانند جایگزین مناسبی برای تجهیزات حجیم دید در شب باشند و به سربازان یا مأموران امنیتی امکان دهند که در تاریکی کامل، بدون حمل ابزارهای سنگین، دید دقیق‌تری داشته باشند.
عملیات امداد و نجات| امدادگران می‌توانند با استفاده از این لنزها در محیط‌هایی با دید کم، مانند مناطق دودآلود، شب‌های تار یا ساختمان‌های فروریخته، راحت‌تر افراد آسیب‌دیده را شناسایی کنند.
ارتباطات ایمن و رمزنگاری‌شده| می‌توان با بهره‌گیری از سیگنال‌های نوری مادون قرمز که با چشم غیرمسلح دیده نمی‌شوند، اطلاعات حساس را به‌صورت پنهان انتقال داد. این کاربرد در عملیات‌های محرمانه بسیار ارزشمند است.
پزشکی و درمان اختلالات بینایی| این لنزها می‌توانند به کمک افراد مبتلا به کوررنگی یا کسانی که در تشخیص نورهای خاص مشکل دارند، بیایند و توانایی بینایی آن‌ها را به‌طور قابل توجهی افزایش دهند.
فناوری واقعیت افزوده (AR)| ترکیب این لنزها با سیستم‌های واقعیت افزوده، امکان نمایش اطلاعات دیجیتال بر روی دنیای واقعی را حتی در تاریکی یا شرایط نوری ضعیف فراهم می‌کند؛ تحولی که می‌تواند تجربه کاربری در آموزش، مهندسی، بازی‌های ویدئویی و بسیاری زمینه‌های دیگر را متحول سازد.
آینده‌ای روشن در تاریکی
با این که فناوری این لنزها پیشرفته است، هنوز برخی چالش‌ها باقی مانده‌اند. مثلاً وضوح تصویری که توسط نانوذرات بازتاب می‌شود، به دلیل نزدیکی زیاد به شبکیه، ممکن است کافی نباشد. همچنین حساسیت لنز به نور مادون قرمز باید برای شرایط واقعی بهینه شود. پژوهشگران اکنون در حال همکاری با متخصصان اپتیک هستند تا طراحی لنزها را بهبود دهند، مواد حساس‌تری تولید کنند و از ترکیبات زیست‌سازگار جدیدی بهره ببرند تا استفاده از آن برای طولانی‌مدت نیز ایمن باشد. لنزهای تماسی جدید، نقطه عطفی در فناوری بینایی انسان به شمار می‌آیند. آنچه روزی فقط در فیلم‌های علمی-تخیلی تصور می‌شد، حالا به‌تدریج در حال تبدیل به واقعیتی کاربردی و قابل‌دسترس است. این پیشرفت نه‌تنها می‌تواند توانایی‌های انسانی را گسترش دهد، بلکه راه را برای انقلاب در زمینه‌های مختلف فناوری هموار می‌سازد.