آتش زیر خاکستر دیپلماسی
فاطمه ملک‌زاده
در یکی از گسترده‌ترین حملات هوایی ثبت‌شده، روسیه بیش از ۴۰۰ پهپاد انتحاری، موشک کروز و موشک بالستیک را به سمت اوکراین روانه کرد؛ عملیاتی هماهنگ که مناطق مختلفی از جمله کی‌یف، ترنوپیل، لوتسک، لویو و دیگر شهرهای غربی و مرکزی اوکراین را هدف قرار داد. این حمله از طریق ترکیبی از موشک‌های اسکندر-ام، بمب‌افکن‌های استراتژیک تو-۹۵ام‌اس با موشک‌های کروز Kh-101 و کشتی‌های جنگی ناوگان دریای سیاه مجهز به موشک‌های کالیبر انجام شد. نکته قابل توجه، نمایش آنلاین بمباران شهرها توسط نیروهای روسی بود؛ گویی هدف از این حمله تنها تخریب نبود، بلکه ارسال پیامی شفاف به مخاطبانی خاص بود؛ پاسخی احتمالی به هک دوربین‌های پل کریمه توسط اوکراینی‌ها که طی روزهای گذشته بازتاب وسیعی داشت.
تسلیحات غربی زیر سوال
در جریان این حمله، یکی از صحنه‌هایی که نگاه ناظران را به خود جلب کرد، شلیک چهار موشک توسط سامانه پاتریوت به سمت یک موشک اسکندر و در نهایت انهدام کامل خود سامانه بود. این رویداد، در کنار نابودی یکی از سایت‌های مستقر پاتریوت در پایتخت اوکراین، بار دیگر ناکارآمدی تجهیزات غربی در میدان جنگ واقعی را به رخ کشید؛ آن هم در شرایطی که کی‌یف همچنان به کمک‌های نظامی واشنگتن و بروکسل دل بسته است. بمباران کارخانه اسلحه‌سازی در لوتسک تنها یکی از اهداف بود. دو نیروگاه مهم اوکراین، شامل TPP-5 و TPP-4 در کی‌یف (دارنیتسکایا) نیز مورد اصابت قرار گرفتند. تخریب این زیرساخت‌ها نه‌تنها خسارت اقتصادی و انسانی در پی دارد، بلکه عملاً توان نظامی و صنعتی اوکراین را در مقیاسی راهبردی تضعیف می‌کند.
مذاکرات، بی‌معنا شده‌اند
اگرچه کرملین از به‌کار بردن لفظ «تلافی‌جویی» پرهیز می‌کند، اما ابعاد عملیات به‌وضوح نشان می‌دهد دیپلماسی در سایه این حملات دیگر جایگاهی ندارد. وقتی زیرساخت‌های حیاتی هدف قرار می‌گیرند، حملات آنلاین پخش می‌شوند و پاسخ نظامی چنین گسترده‌ای صورت می‌گیرد، تصویب طرح‌های آتش‌بس یا ادامه مذاکرات تنها در سطح نمادین معنا پیدا می‌کند. نارضایتی فعالان روسی از «ناکافی بودن» این حملات نیز نشان می‌دهد که افزایش تنش نه تنها ممکن، بلکه محتمل است. حتی اگر مذاکرات ادامه پیدا کند، با توجه به این حجم از تخریب و تهاجم، چشم‌انداز آن چیزی جز بن‌بست نخواهد بود. در شرایطی که طرفین میدان را با سلاح سنگین و جنگ روانی اداره می‌کنند، امید بستن به راهکار سیاسی، بیش از هر زمان دیگری دور از واقعیت به نظر می‌رسد. حمله اخیر روسیه، نه صرفاً یک عملیات نظامی، بلکه تغییردهنده معادلات سیاسی-امنیتی جنگ اوکراین است.