وظایف دولت و رسانه‌های سراسری هنگام وقوع بحران
علیرضا کاردار| روزنامه‌نگار
در چند روز گذشته که کشور عزیزمان درگیر حملات دشمن کودک‌کُش قرار گرفته ، به عهده هرکدام از نهادها، سازمان‌ها، گروه‌ها و حتی افراد جامعه، وظایف جدیدی گذاشته شده است. در این شرایط ویژه، هر نهاد و نفر علاوه بر کارهای قبلی و روزانه خود، باید فعالیت‌های جدیدی را هم انجام دهد تا شرایط جامعه به سمت عادی شدن پیش برود. در این مطلب به طور خلاصه به توضیح بخشی از این وظایف پرداخته‌ایم تا علاوه بر شهروندان، از کارهایی که نهادهای دولتی هم باید انجام دهند آگاه شویم.
اطلاع‌رسانی به شهروندان در زمان بحران
در شرایط اضطراری، اطلاع‌رسانی سریع، دقیق و مؤثر به شهروندان یکی از مهم‌ترین وظایف دولت است. این امر نه‌تنها به حفظ امنیت عمومی کمک می‌کند، بلکه از انتشار شایعات و ایجاد وحشت بی‌مورد نیز جلوگیری می‌کند. یکی از نهادهایی که در هنگام جنگ، بحران و حوادث و سوانح، وظیفه مهم تری دارد، صدا و سیماست. سازمانی بزرگ که در حالت عادی وظایفی همچون آموزش، سرگرمی، خبررسانی و... را بر عهده دارد که در شرایط بحرانی باید چند برابر قبل فعالیت داشته باشد. به عنوان مثال در یکی دو روز گذشته، در کنار آوردن کارشناس‌های نظامی و سیاسی و صحبت با آن‌ها، تلویزیون می‌توانست بیشتر از آن‌چه دیدیم روان‌شناسان، پزشکان، امدادگران و کارشناسانی را به برنامه‌ها دعوت کند تا مسائل مهم و حیاتی قبل و بعد از حملات را به شهروندان گوشزد کنند. یا مثلا در کنار پخش مارش نظامی و اخبار خوبی از دستاوردهای نظامی کشورمان، کمی هم به مخاطبان هشدارهای لازم را بدهد یا حتی برای مناطق خاص پایتخت هشدار مراقبت پخش کند. این کار علاوه بر حفظ امنیت شهروندان، میزان اعتماد به صداوسیما را افزایش داده و مرجعیتش را برجسته می‌کرد.
انتشار اخبار موثق و آموزش نکات ایمنی
در زمان جنگ، انتشار اخبار دقیق و موثق از اهمیت بالایی برخوردار است. دولت باید از طریق رسانه‌های رسمی و سخنگویان دولتی اطلاعات صحیح را در اختیار مردم قرار دهد. تلویزیون و رادیو باید اخبار را به‌صورت لحظه‌ای منتشر کنند تا مردم از وضعیت جنگی مطلع باشند. همچنین دولت می‌تواند از پلتفرم‌های دیجیتال برای انتشار اخبار فوری و مقابله با شایعات استفاده کند. باید تدبیر جدی هم برای استفاده مردم از پیام رسان‌ها صورت گیرد تا همه بتوانند با دردسر کمی جویای احوال دوستان و نزدیکان‌شان در مناطق مختلف کشور شوند. به اضافه این که داشتن یک پایگاه خبری رسمی که اطلاعات دقیق و به‌روز را منتشر کند، می‌تواند از سردرگمی مردم جلوگیری کند. همچنین در صورت آسیب‌دیدگی شبکه‌های ارتباطی، باید راهکارهای جایگزین مانند رادیوهای اضطراری در نظر گرفته شود. آموزش نکات ایمنی به مردم هم یکی دیگر از وظایف مهم دولت‌ها در زمان وقوع حوادث است. این آموزش‌ها می‌توانند از طریق برنامه‌های تلویزیونی، بروشورهای آموزشی و کلاس‌های آنلاین ارائه شوند. مسائلی مانند آموزش نحوه پناه گرفتن در حملات هوایی، آموزش کمک‌های اولیه، آموزش مدیریت بحران و... .
ارسال هشدارهای فوری و اضطراری
روش‌های پیشرفته و متنوعی برای هشدار دادن به مردم وجود دارد تا ایمنی و آمادگی عمومی افزایش یابد. این هشدارها می‌توانند از راه‌های زیر منتشر شوند.
پیام‌های اضطراری تلفن همراه| بسیاری از کشورها از سیستم‌های هشدار عمومی استفاده می‌کنند که به‌صورت خودکار پیام‌های هشدار را به تلفن‌های همراه شهروندان ارسال می‌کند. این پیام‌ها در هر حالتی و حتی در صورت خاموش بودن تلفن همراه،به آن ارسال و پخش می‌شود. هشدارهایی مبتنی بر مکان‌یابی (Geolocation Alerts) بر اساس موقعیت جغرافیایی کاربران، می‌توانند در مناطق خاصی که در معرض خطر بیشتری هستند، پیامک‌های هشدار ارسال کنند.
آژیرهای هشدار| در برخی مناطق، آژیرهای هشدار حمله هوایی یا خطرات دیگر به‌عنوان یک روش سنتی اما مؤثر برای اطلاع‌رسانی استفاده می‌شوند. این آژیرها توسط بلندگوهای عمومی سطح شهر یا مکان‌های اداری و اجتماعی مانند ادارات، مساجد، بیمارستان‌ها، پارک‌ها، مترو و... پخش می‌شوند.
اعلام خطر از طریق رسانه‌ها| تلویزیون، رادیو و شبکه‌های اجتماعی نقش مهمی در اطلاع‌رسانی سریع دارند. امروزه بسیاری از مردم اطلاعات خود را از پلتفرم‌های دیجیتال مانند توئیتر، اینستاگرام، واتس‌اپ و تلگرام دریافت می‌کنند. دولت‌ها می‌توانند از حساب‌های رسمی خود برای ارسال هشدارهای فوری استفاده کنند. همچنین اپلیکیشن‌های هشدار و راهنمایی بحران و روش‌های دیگری که در کشورهای پیشرفته جهان از آن‌ها استفاده می‌شود هم باید در نظر گرفته شود.
هشدارهای بصری| این نوع اطلاع‌رسانی‌ها در محیط‌های عمومی در بعضی کشورها استفاده می‌شوند. مانند صفحات دیجیتال شهری که صفحه‌های بزرگ در میدان‌ها و خیابان‌های اصلی هستند، چراغ‌های هشدار که نشان‌دهنده وضعیت اضطراری هستند، نشانگرهای مسیر ایمن که مسیرهای خروج امن را در زمان حمله نشان می‌دهند، هشدارهای تصویری و نمادهای لمسی برای افراد کم‌توان و... .
اطلاع‌رسانی به شهروندان در زمان بحران
در شرایط اضطراری، اطلاع‌رسانی سریع، دقیق و مؤثر به شهروندان یکی از مهم‌ترین وظایف دولت است. این امر نه‌تنها به حفظ امنیت عمومی کمک می‌کند، بلکه از انتشار شایعات و ایجاد وحشت بی‌مورد نیز جلوگیری می‌کند. یکی از نهادهایی که در هنگام جنگ، بحران و حوادث و سوانح، وظیفه مهم تری دارد، صدا و سیماست. سازمانی بزرگ که در حالت عادی وظایفی همچون آموزش، سرگرمی، خبررسانی و... را بر عهده دارد که در شرایط بحرانی باید چند برابر قبل فعالیت داشته باشد. به عنوان مثال در یکی دو روز گذشته، در کنار آوردن کارشناس‌های نظامی و سیاسی و صحبت با آن‌ها، تلویزیون می‌توانست بیشتر از آن‌چه دیدیم روان‌شناسان، پزشکان، امدادگران و کارشناسانی را به برنامه‌ها دعوت کند تا مسائل مهم و حیاتی قبل و بعد از حملات را به شهروندان گوشزد کنند. یا مثلا در کنار پخش مارش نظامی و اخبار خوبی از دستاوردهای نظامی کشورمان، کمی هم به مخاطبان هشدارهای لازم را بدهد یا حتی برای مناطق خاص پایتخت هشدار مراقبت پخش کند. این کار علاوه بر حفظ امنیت شهروندان، میزان اعتماد به صداوسیما را افزایش داده و مرجعیتش را برجسته می‌کرد.
انتشار اخبار موثق و آموزش نکات ایمنی
در زمان جنگ، انتشار اخبار دقیق و موثق از اهمیت بالایی برخوردار است. دولت باید از طریق رسانه‌های رسمی و سخنگویان دولتی اطلاعات صحیح را در اختیار مردم قرار دهد. تلویزیون و رادیو باید اخبار را به‌صورت لحظه‌ای منتشر کنند تا مردم از وضعیت جنگی مطلع باشند. همچنین دولت می‌تواند از پلتفرم‌های دیجیتال برای انتشار اخبار فوری و مقابله با شایعات استفاده کند. باید تدبیر جدی هم برای استفاده مردم از پیام رسان‌ها صورت گیرد تا همه بتوانند با دردسر کمی جویای احوال دوستان و نزدیکان‌شان در مناطق مختلف کشور شوند. به اضافه این که داشتن یک پایگاه خبری رسمی که اطلاعات دقیق و به‌روز را منتشر کند، می‌تواند از سردرگمی مردم جلوگیری کند. همچنین در صورت آسیب‌دیدگی شبکه‌های ارتباطی، باید راهکارهای جایگزین مانند رادیوهای اضطراری در نظر گرفته شود. آموزش نکات ایمنی به مردم هم یکی دیگر از وظایف مهم دولت‌ها در زمان وقوع حوادث است. این آموزش‌ها می‌توانند از طریق برنامه‌های تلویزیونی، بروشورهای آموزشی و کلاس‌های آنلاین ارائه شوند. مسائلی مانند آموزش نحوه پناه گرفتن در حملات هوایی، آموزش کمک‌های اولیه، آموزش مدیریت بحران و... .
ارسال هشدارهای فوری و اضطراری
روش‌های پیشرفته و متنوعی برای هشدار دادن به مردم وجود دارد تا ایمنی و آمادگی عمومی افزایش یابد. این هشدارها می‌توانند از راه‌های زیر منتشر شوند.
پیام‌های اضطراری تلفن همراه| بسیاری از کشورها از سیستم‌های هشدار عمومی استفاده می‌کنند که به‌صورت خودکار پیام‌های هشدار را به تلفن‌های همراه شهروندان ارسال می‌کند. این پیام‌ها در هر حالتی و حتی در صورت خاموش بودن تلفن همراه،به آن ارسال و پخش می‌شود. هشدارهایی مبتنی بر مکان‌یابی (Geolocation Alerts) بر اساس موقعیت جغرافیایی کاربران، می‌توانند در مناطق خاصی که در معرض خطر بیشتری هستند، پیامک‌های هشدار ارسال کنند.
آژیرهای هشدار| در برخی مناطق، آژیرهای هشدار حمله هوایی یا خطرات دیگر به‌عنوان یک روش سنتی اما مؤثر برای اطلاع‌رسانی استفاده می‌شوند. این آژیرها توسط بلندگوهای عمومی سطح شهر یا مکان‌های اداری و اجتماعی مانند ادارات، مساجد، بیمارستان‌ها، پارک‌ها، مترو و... پخش می‌شوند.
اعلام خطر از طریق رسانه‌ها| تلویزیون، رادیو و شبکه‌های اجتماعی نقش مهمی در اطلاع‌رسانی سریع دارند. امروزه بسیاری از مردم اطلاعات خود را از پلتفرم‌های دیجیتال مانند توئیتر، اینستاگرام، واتس‌اپ و تلگرام دریافت می‌کنند. دولت‌ها می‌توانند از حساب‌های رسمی خود برای ارسال هشدارهای فوری استفاده کنند. همچنین اپلیکیشن‌های هشدار و راهنمایی بحران و روش‌های دیگری که در کشورهای پیشرفته جهان از آن‌ها استفاده می‌شود هم باید در نظر گرفته شود.
هشدارهای بصری| این نوع اطلاع‌رسانی‌ها در محیط‌های عمومی در بعضی کشورها استفاده می‌شوند. مانند صفحات دیجیتال شهری که صفحه‌های بزرگ در میدان‌ها و خیابان‌های اصلی هستند، چراغ‌های هشدار که نشان‌دهنده وضعیت اضطراری هستند، نشانگرهای مسیر ایمن که مسیرهای خروج امن را در زمان حمله نشان می‌دهند، هشدارهای تصویری و نمادهای لمسی برای افراد کم‌توان و... .