پرتره فرماندهان دفاع مقدس روی پرده سینما
سینمای دفاع مقدس در آغاز راه سراغ روایت آنچه در میانه میدان جنگ و جبهه می‌گذشت، رفت و ایثار رزمندگان برای انجام عملیات در دوران جنگ تحمیلی را به تصویر کشید، به این ترتیب کمتر شاهد ساخت فیلم پرتره از شهدا و فرماندهان دفاع مقدس بودیم، اما به تدریج سینماگران با محوریت شهدا و افراد موثر در جنگ تحمیلی، قصه‌هایی را درباره تلاش و فداکاری آن‌ها روایت کردند و آثار مهم و بعضا ماندگاری تولید شدند. در روزهایی که کشورمان هدف حمله و تجاوز دشمن صهیونیست قرار گرفته، مروری داشتیم بر تعدادی از فیلم‌های سینمای ایران که مقطع مهمی از زندگی فرماندهان جنگ تحمیلی را به تصویر کشیدند.
چ
ابراهیم حاتمی‌کیا پس از ساخت چندین فیلم دفاع مقدسی، سال 92 در فیلم «چ» برای اولین‌بار سراغ یکی از شهدای مشهور و مهم دفاع مقدس رفت. قصه فیلم «چ» در مرداد 58 زمانی که نیروهای حزب دموکرات کردستان و کومله به پاوه حمله کرده‌اند، می‌گذرد. شهید چمران با بازی فریبرز عرب‌نیا مامور می‌شود تا مقابل آن‌ها بایستد و به درگیری‌ها در این منطقه پایان دهد. این شهید با منش خاص خود، مجاهدت و فداکاری‌هایش، در ختم غائله پاوه موفق است.
ایستاده در غبار
محمدحسین مهدویان در اولین فیلمش «ایستاده در غبار» محصول سال 94 که به یکی از بهترین آثار کارنامه او تبدیل شد، به شهید جاوید‌الاثر احمد متوسلیان پرداخت. او در این فیلم دوران کودکی، نوجوانی و فرماندهی شهید متوسلیان در جنگ تحمیلی را به تصویر کشید. ربوده شدن شهید احمد متوسلیان و 3 دیپلمات دیگر در لبنان توسط رژیم صهیونیستی، نیز در «ایستاده در غبار» نمایش داده می‌شود و روایت مستندگونه فیلم را کامل می‌کند.
منصور
دو فیلم «منصور» و «های پاور» درباره شهید منصور ستاری فرمانده نیروی هوایی ارتش تولید شده‌اند که البته از میان این دو «منصور» اثری قابل قبول و «های‌پاور» فیلمی ضعیف و مورد انتقاد است. «منصور» درباره تلاش شهید ستاری برای تجهیز نیروی هوایی است. شهید ستاری با وجود تحریم و کمبود امکانات در رسیدن به هدف خود موفق می‌شود. اعتماد شهید ستاری به نیروهایش و مصمم بودن او برای خودکفایی نیروهایش باعث می‌شود موانع از سر راه برداشته شوند.
موقعیت مهدی
هادی حجازی‌فر که در فیلم «ایستاده در غبار» و با نقش شهید متوسلیان درخشیده بود، اولین فیلم خود «موقعیت مهدی» را با محوریت شهید مهدی باکری روایت و خودش نقش این شهید را ایفا کرد. ساخته حجازی‌فر محصول سال 1400، تصویر پرجزئیاتی از شخصیت این شهید، ارتباط با همسر و برادرش و فرماندهی او در لشکر عاشورا را به نمایش می‌گذارد. فیلم مجاهدت شهید باکری و همرزمانش در عملیات بدر را نیز به تصویر می‌کشد و اثری مهم و تاثیرگذار در سینمای دفاع مقدس است.
غریب
بالاخره پس از گذشت مدت‌ها تصمیم برای ساخت اثری درباره شهید محمد بروجردی، سال 1401 محمدحسین لطیفی فیلم «غریب» را درباره زندگی این شهید تولید کرد. این فیلم مقطعی از فرماندهی شهید بروجردی را در سال‌های 58 و 59 در غرب کشور روایت می‌کند. شهید بروجردی مامور می‌شود با ناآرامی‌ها و جنگ داخلی در این منطقه مبارزه کند. او نه به واسطه اسلحه، بلکه با منش و رفتار خود و تلاش برای برقراری عدالت، با مردم و حتی مخالفان خود تعامل می‌کند و بسیاری از آنان را با خود همراه می‌کند. «غریب» تصویر تاثیرگذاری از قهرمان خود دارد.
مجنون
عملیات خیبر در اسفند ۱۳۶۲ در جزیره مجنون در اولین ساخته مهدی شاه‌محمدی نیز روایت شد. این عملیات در فیلم «مجنون» با تمرکز بر شهید مهدی زین‌الدین فرمانده لشکر ۱۷ علی بن ابی‌طالب، به تصویر کشیده شده. فیلم ایستادگی و مقاومت شهید زین‌الدین تا پای جان را برای حفاظت از خاک ایران و مقابله با تجاوز دشمن نشان می‌دهد و روایتی باورپذیر و تاثیرگذار دارد. «مجنون» با بازی سجاد بابایی در نقش شهید زین‌الدین، محصول سال 1401 است و هنوز اکران نشده است.
اسفند
شخصیت شهید علی هاشمی به عنوان یکی از فرماندهان تاثیرگذار و شهیدی مظلوم، مورد غفلت قرار گرفته بود تا این که سال 1402 فیلم «اسفند» به کارگردانی دانش اقباشاوی درباره این شهید با بازی رضا مسعودی جلوی دوربین رفت. شهید علی هاشمی به عنوان فرمانده قرارگاه سری نصرت، عملیات خیبر را در منطقه هور و جزایر مجنون طراحی می کند و با فتح جزایر مجنون به کمک نیروهایش، به پیروزی بزرگی می‌رسد، نقش تعیین‌کننده‌ای در دفاع از خاک ایران و ایجاد وحدت میان مردم ایفا می‌کند. «اسفند» بخشی از تلاش‌های شهید هاشمی برای شناسایی این منطقه وسیع و انجام عملیات با موفقیت را به تصویر کشیده است. «اشک هور» اثر مهدی جعفری نیز به شهید هاشمی پرداخته، اما قصه این فیلم با تمرکز بر مادر شهید روایت شده است.
آسمان غرب
یکی از فیلم‌هایی که نبرد هوایی با دشمن را به تصویر کشیده، «آسمان غرب» ساخته محمد عسگری محصول سال 1402 است. این فیلم برشی از زندگی شهید علی‌اکبر شیرودی را در روزهای ابتدایی جنگ روایت می‌کند. شهید شیرودی به عنوان خلبان شجاع هوانیروز ارتش و گروهی از همرزمانش به غرب ایران می‌روند تا با تجاوز دشمن مبارزه کنند، او برای حفظ خاک ایران مقابل بنی‌صدر نیز می‌ایستد تا ذره‌ای از خاک کشور از دست نرود. «آسمان غرب» علاوه بر رشادت‌های این شهید و همرزمانش، ایستادگی مردم مقابل رژیم بعثی را نیز به نمایش می‌گذارد.
صیاد
سال 1402 جواد افشار فیلم «صیاد» را درباره شهید علی صیاد شیرازی جلوی دوربین برد. سپهبد صیاد شیرازی یکی از چهره‌های شاخص و موثر دوران جنگ تحمیلی است. او در روزهای اولیه جنگ برای دفاع از ایران تا پای جان پیش می‌رود و با وجود مخالفت و مصلحت‌اندیشی بیهوده بنی‌صدر، در مقابل او نیز ایستادگی می‌کند و تلاش دارد تا از تجاوز دشمن جلوگیری کند.وحدت میان نیروهای نظامی از مضامین مهم «صیاد» است.