هنر امید آفرین ؛ پناهگاه امن کودکان
محمد بهبودی نیا
در روزهایی که سایه جنگ بر سر جوامع مختلف گسترده می‌شود، آن‌چه بیش از همه در خطر فراموشی قرار می‌گیرد، کودکان‌اند؛ آن‌ها نه‌تنها کمترین نقشی در شکل‌گیری این بحران‌ها ندارند، بلکه بیشترین آسیب روانی را نیز از می‌بینند. دور نگه‌داشتن کودکان از اخبار تلخ و اضطراب‌آور جنگ، ضرورتی انسانی و اخلاقی است که باید با برنامه‌ریزی‌های هدفمند در حوزه فرهنگی و رسانه‌ای همراه شود. یکی از مؤثرترین راهکارها تولید آثاری که با زبان خیال و شادی است برای این که دل‌های کوچک آن‌ها را آرام کند.در همین راستا، انجمن تئاتر عروسکی خراسان با درک مسئولیت خطیر خود، اقدام به برگزاری اجراهای رایگان تئاتر عروسکی برای کودکان کرده است؛ برنامه‌ای که در مدت زمان کوتاهی از شروع اجرا، بازخوردهای چشمگیری از سوی خانواده‌ها و مخاطبان به همراه داشته. این ابتکار امیدبخش، در صورت حمایت نهادهایی همچون صدا و سیما، می‌تواند گستره وسیع‌تری از کودکان را در بر گیرد. در همین رابطه، با محمد برومند، نویسنده، کارگردان و رئیس یونیما (تئاتر عروسکی) خراسان به گفت‌وگو نشسته‌ایم.
لطفاً مختصری درباره ضرروت تولید آثار امید آفرین در شرایط جنگی توضیح دهید و بگویید وظیفه هنرمندان حوزه کودکان چیست؟
در هر نوع از درگیری یا اتفاقات ناخوشایند، این کودکان هستند که بیش از دیگران آسیب می‌بینند؛ به‌ویژه از نظر روانی و روحی و... ترس از دست دادن خانواده و دلبستگی‌هایشان، کودکان را بیشتر از بزرگ‌ترها تحت فشار قرار می‌دهد. با این حال، متأسفانه غالباً چون بزرگ‌ترها درگیر مسائلی (به‌زعم خود) مهم‌تر هستند، از کودکان و لزوم حفظ روحیه آن‌ها غفلت می‌شود. زمانی که یک کودک در جنگ آسیب روحی ببیند، نه تنها آینده خودش بلکه آینده خانواده و کشورش نیز آسیب خواهد دید؛ بنابراین ما هنرمندان وظیفه داریم که امروز در کنار هم برای کاهش این آسیب‌ها تلاش کنیم. در این میان، هنرمندان حوزه کودک و نوجوان باید بیش از همیشه احساس مسئولیت کنند و در کنار خانواده‌ها پای کار بیایند. با همین نگاه، ما در انجمن تئاتر عروسکی خراسان یا همان یونیمای خراسان که یک نهاد بین‌المللی است، به اندازه توان خود پا به میدان گذاشتیم و برگزاری نمایش‌های عروسکی شاد و امیدبخش را به رایگان در اولویت فعالیت‌هایمان قرار داده‌ایم. خوشبختانه تا امروز چندین اجرا برای کودکان برگزار کرده‌ایم و حال خوب و امید بخش را به آن‌ها هدیه داده ایم و در مقابل از شادی آن‌ها شاد شده‌ایم و به آینده امیدوارتر.
به نظر شما اولین گام هنرمندان برای حفظ روحیه کودکان چیست؟
اولین گام این است که هنرمندان کودکان را به دنیای معمول و امن کودکانه‌شان بازگردانند؛ دنیایی که در آن جنگ و تبعاتش حتی اگر شده برای لحظاتی فراموش شود. هنرمندان باید همچون روزهای پیش از جنگ، بلکه فراتر از آن، آثاری امیدآفرین برای کودکان خلق کنند. در همین راستا ما و گروهی تئاتر عروسکی‌مان به مسئولان استان خراسان پیشنهاد دادیم که در هرجایی که امکان اجرای تئاتر عروسکی برای کودکان وجود دارد، آماده‌ایم نمایش‌های شادی‌آور و امیدبخش اجرا کنیم. در طول همین روزها گروه ما به رایگان در مراکز نگهداری کودکان بی‌سرپرست، بدسرپرست و کودکان دارای معلولیت برنامه اجرا می‌کند. نمایش‌هایی ازقبیل «کاکلی»، «بی‌بی گل» و «بهار میاد» با پیام‌هایی درباره امید به آینده. البته در این مسیر، حضور روان شناسان در کنار هنرمندان بسیار مؤثر است و به غنای آثار هنری کودکانه در مسیر هنر درمانی کمک شایانی می‌کند.شما سابقه حضور در صحنه‌های تئاتر در دوران دفاع مقدس را نیز دارید. با توجه به این تجربه، جایگاه هنر در زمانه دفاع و جنگ را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
اتفاقاً در حال حاضر مشغول تدوین پروژه‌ای درباره تئاتر دفاع مقدس هستم که بخشی از فعالیت‌های تئاتر خراسان در آن دوران را به تصویر می‌کشد و از این مسیر، لزوم توجه به هنر در روزهای نبرد را یادآور می‌شود. در زمان دفاع مقدس اجرای تئاتر برای رزمندگان همه ما را به این نتیجه رساند که هنر قدرتی مافوق تصور دارد. امروز هم اگر صدا و سیما همراهی کند، آمادگی داریم همه گروه‌های تئاتر عروسکی کودک را برای تولید آثار امیدبخش به کودکان، پای کار بیاوریم.
به نظر شما تئاتر چگونه بر روحیه کودکان اثر می‌گذارد؟
دیدن تئاتر به صورت جمعی به‌دلیل ارتباط چهره‌به‌چهره بازیگر با کودکان و مشارکت جمعی آن‌ها، فضایی از همدلی، انرژی و امید خلق می‌کند، فضای که در تماشای انفرادی کمتر وجود دارد. همین ویژگی باعث می‌شود اجراهای زنده برای کودکان از اهمیت بالایی برخوردار باشند. شادی‌بخشی و امیدآفرینی برای کودکان مهم‌ترین مسئولیتی است که امروز بر دوش هنرمندان قرار دارد. شرایط امروز نباید بهانه‌ای برای نادیده گرفتن شادی کودکانمان باشد. والدین می‌توانند در کنار آموزش نکات ایمنی، تلاش کنند تا کودکان را شاد و امیدوار نگه دارند.
اگر قرار باشد تنها یک پیام از نمایش‌های شما در ذهن کودکان باقی بماند، دوست دارید آن پیام چه باشد؟
صلح و دوستی برای همه. این پیامی است که همه هنرمندان آرزو دارند در ذهن مخاطبان کودک ماندگار شود.
و سخن پایانی؟
امروز روز وحدت است. وحدتی که به سلامت جسم، روح و روان کودکان و حتی خود ما منتهی می‌شود. امروز همه ما، با هر نگرش و دیدگاهی، باید پای کار ایران بیاییم. به این باور برسیم (که البته رسیده‌ایم) که من یک ایرانی هستم و دشمنی خارجی به کشورم حمله کرده است پس باید از وطنم جانانه دفاع کنم. باید همگی در برابر این دشمن بایستیم و این همبستگی و ایران‌دوستی را به کودکانمان نیز بیاموزیم.
در پایان نیز اعلام می‌کنم که ما در تئاتر عروسکی خراسان آمادگی داریم همین نمایش‌هایی را در سراسر استان خراسان برای خانواده‌ها و کودکانشان اجرا کنیم. برای ارتباط با گروه ما، مردم می‌توانند با شماره 09123937975 تماس بگیرند.