چالش‌های زندگی با والدین بيمار روان‌پزشکی
زهرا متقی‌شکیب | روان شناس و مدرس دانشگاه
زندگی در هر خانواده‌ای، در بعضی مواقع ممكن است چالش‌انگیز باشد؛ اما در خانواده‌هایی كه یكی از والدین یا هر دو دچار بیماری‌های روان‌پزشکی هستند، مشكلات و چالش‌های ویژه‌ای وجود دارد. كودكان در چنین خانواده‌هایی با بی‌ثباتی و پیش‌بینی ناپذیری مواجه هستند. معمولا در مورد نقش‌های خانوادگی سردرگمی وجود دارد و كودكان بخش زیادی از مسئولیت‌های والدین از قبیل مراقبت از خواهر یا برادر كوچكتر و انجام تكالیف خانگی را به عهده می‌گیرند. معمولا آن‌ها از صحبت درباره وضعیت‌شان با دیگران دچار شرم می‌شوند و در نهایت از بستگان و دوستانی كه می‌توانستند برای آن‌ها حمایت‌كننده باشند، دوری می‌جویند. در ادامه از مشکلات چنین فرزندانی خواهیم گفت و چند توصیه به آن‌ها خواهیم داشت.
مشکلات بزرگ‌شدن در کنار چنین والدینی
فرزندان والدین مبتلا به اختلال‌های روانی ممكن است مشكلات اضافی هم به مانند والدین‌شان داشته باشند از قبیل:
مشكلات ارتباطی| اشكال در آغاز ارتباط و تجربه احساس تنهایی، ناتوانی در حفظ دوستان و اعتماد به خود و دیگران، اشكال در متعادل كردن روابط صمیمی( وابستگی افراطی یا اجتناب افراطی) و همچنین اشكال در ایجاد تعادل بین مراقبت از خود و مراقبت از دیگران.
مشكلات عاطفی| احساس گناه، رنجش، شرم و خجالت، افسردگی، ترس از به ارث بردن بیماری روانی والد، ترس از رو شدن اسرار توسط دوستان، ناتوانی در ابراز سازنده خشم، انفجار خشم یا سركوب خشم، سردرگمی درباره هویت خویش، مسئولیت‌پذیری افراطی یا بی‌مسئولیتی در بسیاری از مسائل زندگی از قبیل تعهدات، هزینه، روابط و ... .
چطور می‌توانید به خودتان كمک كنید؟
1 این موضوع را كه شما یک والد دچار بیماری روانی دارید، به رسمیت بشناسید و از تاثیرات آن بر خودتان آگاه باشید.
2 اطلاعات‌تان را درباره احساس‌های غیرقابل قبول قبلی از قبیل خشم، شرم، گناه و ... و ریشه‌شان افزایش دهید. همچنین حالت سوگ ناشی از دریافتنکردن حمایت والدین را درک کنید و به‌خاطر داشته باشید كه شما مسئول ایجاد مشكلات والدتان یا تثبیت وضعیت او نیستید.
3 راه‌هایی جدید برای مراقبت از خود ایجاد كنید. نیازهای قانونی خود را بشناسید و از آن ها محافظت كنید. فشارزاهای زندگی خود را بشناسید و راه‌های اداره كردن آن را یاد بگیرید.
4 افكار مثبت را جایگزین افكار منفی كنید. از قبیل: «من آدم ارزشمندی هستم و این حقیقت ربطی به موفقیت‌ها و ناكامی‌های من ندارد. زندگی من بالا و پایین دارد اما ارزش من تغییر نمی‌كند».
5 الگوهای ارتباطی قدیم و ناسالم خانوادگی را بشناسید و روش‌هایی جدید در ارتباط با والدین و سایر اعضای خانواده را تمرین كنید. مشكلات ارتباطی موجود خود را بشناسید و شیوه‌های جدید ایجاد رابطه با دیگران را یاد بگیرید.
6 در مورد بیماری والدینتان به خود آموزش دهید. این موضوع در فهم این كه والدینتان با چه مشكلاتی مواجه هستند و چه چیزی باعث آن مشكلات شده است، به شما كمک خواهد كرد. این امر همچنین به شما در تسكین احساساتی از قبیل گناه، رنجش، شرم و خجالت كمک خواهد كرد.
7 با یک متخصص بهداشت روانی مشورت كنید. یک مشاور به شما كمک می كند تا بفهمید كه بیماری والدتان چه تاثیری بر زندگی شما دارد. همچنین مشاور به شما در یادگیری روش های سالم ارتباط با دیگران و برآوردن نیازهایتان كمک می‌كند.
مشکلات بزرگ‌شدن در کنار چنین والدینی
فرزندان والدین مبتلا به اختلال‌های روانی ممكن است مشكلات اضافی هم به مانند والدین‌شان داشته باشند از قبیل:
مشكلات ارتباطی| اشكال در آغاز ارتباط و تجربه احساس تنهایی، ناتوانی در حفظ دوستان و اعتماد به خود و دیگران، اشكال در متعادل كردن روابط صمیمی( وابستگی افراطی یا اجتناب افراطی) و همچنین اشكال در ایجاد تعادل بین مراقبت از خود و مراقبت از دیگران.
مشكلات عاطفی| احساس گناه، رنجش، شرم و خجالت، افسردگی، ترس از به ارث بردن بیماری روانی والد، ترس از رو شدن اسرار توسط دوستان، ناتوانی در ابراز سازنده خشم، انفجار خشم یا سركوب خشم، سردرگمی درباره هویت خویش، مسئولیت‌پذیری افراطی یا بی‌مسئولیتی در بسیاری از مسائل زندگی از قبیل تعهدات، هزینه، روابط و ... .
چطور می‌توانید به خودتان كمک كنید؟
1 این موضوع را كه شما یک والد دچار بیماری روانی دارید، به رسمیت بشناسید و از تاثیرات آن بر خودتان آگاه باشید.
2 اطلاعات‌تان را درباره احساس‌های غیرقابل قبول قبلی از قبیل خشم، شرم، گناه و ... و ریشه‌شان افزایش دهید. همچنین حالت سوگ ناشی از دریافتنکردن حمایت والدین را درک کنید و به‌خاطر داشته باشید كه شما مسئول ایجاد مشكلات والدتان یا تثبیت وضعیت او نیستید.
3 راه‌هایی جدید برای مراقبت از خود ایجاد كنید. نیازهای قانونی خود را بشناسید و از آن ها محافظت كنید. فشارزاهای زندگی خود را بشناسید و راه‌های اداره كردن آن را یاد بگیرید.
4 افكار مثبت را جایگزین افكار منفی كنید. از قبیل: «من آدم ارزشمندی هستم و این حقیقت ربطی به موفقیت‌ها و ناكامی‌های من ندارد. زندگی من بالا و پایین دارد اما ارزش من تغییر نمی‌كند».
5 الگوهای ارتباطی قدیم و ناسالم خانوادگی را بشناسید و روش‌هایی جدید در ارتباط با والدین و سایر اعضای خانواده را تمرین كنید. مشكلات ارتباطی موجود خود را بشناسید و شیوه‌های جدید ایجاد رابطه با دیگران را یاد بگیرید.
6 در مورد بیماری والدینتان به خود آموزش دهید. این موضوع در فهم این كه والدینتان با چه مشكلاتی مواجه هستند و چه چیزی باعث آن مشكلات شده است، به شما كمک خواهد كرد. این امر همچنین به شما در تسكین احساساتی از قبیل گناه، رنجش، شرم و خجالت كمک خواهد كرد.
7 با یک متخصص بهداشت روانی مشورت كنید. یک مشاور به شما كمک می كند تا بفهمید كه بیماری والدتان چه تاثیری بر زندگی شما دارد. همچنین مشاور به شما در یادگیری روش های سالم ارتباط با دیگران و برآوردن نیازهایتان كمک می‌كند.