جهان در آستانه تب نفتی
امینی
تشدید درگیری ها در جنگ تحمیلی اسرائیل علیه ایران، گزینه بستن تنگه هرمز از سوی نیروهای نظامی کشورمان را تقویت کرده است. همان موضوعی که پیش تر نیز مطرح، اما اجرای آن به زمان مناسب موکول شده بود. با این حال با ورود رسمی آمریکا به این جنگ، توجیه لازم برای اجرای این راهبرد را فراهم کرده است. گمانه هایی مبنی بر این، دیروز موجی از نگرانی را در بازارهای جهانی نفت در پی داشت. به طوری که قیمت نفت تا 79 دلار نیز بالا رفت. اما در ادامه با روندی نوسانی به حدود 75 دلار بازگشت. ضمن این که پس از مشخص شدن ابعاد حمله تنبیهی ایران علیه پایگاه های آمریکا در عراق و قطر، این رقم کاهش بیشتری نیز پیدا کرد. با این حال، هراس از تب قیمت نفت در اثر بستن تنگه هرمز، دیروز به جان ترامپ هم افتاد وی در یادداشتی سراسیمه از تولیدکنندگان نفت خواست قیمت را پایین نگه دارند. او همین‌طور به وزارت انرژی این کشور دستور داد تا به استخراج نفت سرعت ببخشند!
به گزارش خراسان، ورود آمریکا به جنگ تحمیلی رژیم صهیونیستی علیه ایران، صفحه جدیدی به این تحولات اضافه کرد. آن گونه که از خبرها بر می آید، پاسخ جداگانه این آمریکا بابت تجاوز نظامی به کشورمان قوت گرفته است. در این میان، بستن تنگه هرمز یکی از این گزینه هاست. چرا که این تنگه به عنوان یکی از بزرگ ترین گلوگاه های انرژی جهان مطرح است. روزانه حدود 20 میلیون بشکه نفت از این تنگه عبور می کند و از این رو، اختلال در عبور نفتکش ها تنها در بازار نفت دنیا نیز شوک آور خواهد بود و در این میان، شوک نفتی با توجه به این که آمریکا یکی از بزرگ ترین مصرف کنندگان نفت است، می تواند آثار اقتصادی قابل توجهی بر این کشور بگذارد.
توقف نفتکش ها پشت تنگه هرمز
دیروز خبرها از کندشدن عبور نفتکش ها از تنگه هرمز و بروز نشانه هایی از تب نفتی در جهان حکایت داشت. خبرگزاری فارس به نقل از «مارین ترافیک» گزارش داد که از مجموع 56 کشتی نفتکشی که قبل از تنگه هرمز حضور دارند، تنها 2 فروند در حال حرکت به سمت این تنگه بوده و 54 فروند دیگر متوقف هستند. تحولاتی از این دست همزمان با خبرهایی از حمله قریب الوقوع ایران به مواضع آمریکا، موجب نوسان در قیمت نفت شد به طوری که قیمت هر بشکه نفت خام در آستانه 80 دلار نیز قرار گرفت.
پیش بینی افت یک درصدی اقتصاد جهانی با بسته شدن تنگه هرمز
برآوردها نشان می دهد صعود قیمت نفت به قیمت های بالا در اثر بستن تنگه هرمز به احتمال قوی رخ خواهد داد. چالشی که برای اقتصاد دنیا و بخصوص اقتصاد آمریکا می تواند تبعات منفی زیادی به همراه داشته باشد.
اکونومیست فارسی در آمارهایی به جهش تا 80 درصدی قیمت نفت ،جلوگیری از تامین 10 درصدی نفت خام اروپا و 7 درصدی آمریکا، افزایش احتمال خاموشی صنایع آلمان و ایتالیا با افزایش 50 درصدی قیمت گاز (یکی از محصولات صادراتی از تنگه هرمز، گاز مایع است)، افزایش احتمال تعطیلی کارخانجات ژاپن به دلیل تامین 82 درصدی تامین نفت از این تنگه و .. اشاره کرد که لااقل در کوتاه مدت می توانند تبعات منفی بر اقتصاد جهانی داشته باشند. در مجموع نیز افت تا یک درصدی رشد اقتصاد جهان بر اثر بستن این گلوگاه جهانی انرژی پیش بینی شده است.
هراس از قیمت نفت به جان ترامپ افتاد
جدای از قطع جریان انرژی، مساله دیگر بازار جهانی نفت، رشد قیمت هاست. خبرگزاری ایرنا به نقل از گلدمن ساچس دیروز اعلام کرد که این احتمال وجود دارد اگر جریان نفت از طریق این آبراهه حیاتی برای یک ماه نصف شود، احتمال افزایش قیمت نفت برنت به هر بشکه 110 دلار وجود دارد.
پیش بینی های بیشتر از این برای بستن کامل این آبراهه نیز مطرح و قیمت های بیش از 200 دلاری برای نفت در این راستا بیان شده است.
این شوک قیمت نفت بیش از هر چیز، اقتصاد آمریکا را می تواند تحت تاثیر قرار دهد. آماری که خط انرژی به نقل از فایننشال تایمز در این رابطه داده، قابل توجه است. گزارش این پایگاه مالی تصریح کرده که اگر چه آمریکا در تامین نفت وابسته به تنگه هرمز نیست، اما با بستن این تنگه و جهش قیمت نفت به 150 دلار، بازار مالی این کشور با ریزش 5 تا 8 درصدی سهام روبه رو خواهد شد که معادل با خسارت 2 تریلیون دلاری است.
به نظر می رسد چشم انداز چنین تبعاتی پس از تجاوز آمریکا به خاک کشورمان، بیش از هر کس پیش چشم ترامپ آشکار شده است.
وی دیروز در یادداشتی در فضای مجازی که نشانه های هراس از آن هویدا بود، خطاب به تولیدکنندگان نفت نوشت: « همه، قیمت نفت را پایین نگه دارید. من مراقبم! دارید دقیقاً به نفع دشمن بازی می‌کنید. این کار را نکنید.» او حتی وزیر انرژی خود را نیز با ادبیات خاص خود مورد خطاب قرار داد و گفت: « حفاری کن، بچه، حفاری کن!!! و منظورم اینه که فوراً شروع کن!!!»
ذخایر آمریکا تاب جهش قیمت نفت را ندارد
افزایش قیمت نفت به 79 دلار، آن هم بدون هیچ اقدام خاصی از سوی ایران برای بستن تنگه هرمز نشان داد که این مسئله چه میزان پتانسیل بالایی برای چالش افکنی در افتصاد جهانی می تواند داشته باشد. از یک سو مراکز متعدد اقتصادی در دنیا تحت تاثیر شوک عرضه نفت قرار خواهند گرفت و از سوی دیگر رشد قیمت نفت، موجب خواهد شد تا علاوه بر رکود در اقتصاد جهانی، اقتصاد آمریکا نیز که با مسائلی هم چون افزایش بالای قیمت بنزین در این کشور روبه رو هستند، با چالشی جدی روبه رو شود.
نکته قابل توجهی که در این راستا باید به آن اشاره کرد، این است که آمریکا در حال حاضر به هیچ عنوان امکان جایگزینی کمبود نفت را ندارد. گزارش ها در این زمینه نشان می دهد با بستن تنگه هرمز، نفت چین برای 100 روز تامین است و آمریکا نیز امکان عرضه نفت بیش از ذخایر استراتژیک خود را برای کنترل قیمت نخواهد داشت. حجم این ذخایر در حال حاضر به 402 میلیون بشکه رسیده که با هدف گذاری ۷۲۷ میلیون بشکه‌ای آن فاصله زیادی دارد. پس از حمله روسیه به اوکراین، دولت بایدن با آزادسازی ۱۸۰ میلیون بشکه نفت از SPR، سطح این ذخایر را به کمترین میزان در ۴۰ سال گذشته رسانده است.
خبر مرتبط
تنگه هرمز دور زدنی نیست
برخی تحلیل ها در روزهای اخیر به این مسئله پرداخته اند که آیا خطوط لوله نفت موازی تنگه هرمز، امکان
بی اثرسازی تاکتیک بستن این تنگه از سوی ایران را دارد یا نه؟ در این زمینه پاسخ منفی است. خبرگزاری فارس در گزارشی نوشت: با توجه به ساخت خطوط دور زننده انتقال نفت توسط ۳ کشور عربی ولی تنگه هرمز در بدترین حالت خود هم شاه‌راه انرژی جهان خواهد بود.
بر اساس این گزارش، در سال‌های گذشته کشورهایی نظیر عربستان سعودی، امارات متحده عربی و عراق سعی در ایجاد خطوط لوله انتقال نفت برای دورزدن تنگه‌هرمز داشته اند.عراق خط‌لوله کرکوک-جیهان را در اختیار دارد که برای صادرات نفت تولیدی از میادین شمالی این کشور استفاده می‌شود. عربستان علاوه بر خط‌لوله نفت‌خام شرق-غرب با ظرفیت ۵ میلیون بشکه روزانه، از طریق دیگر خطوط لوله خود، ظرفیت اسمی انتقال نفت و مایعات گازی را به حداکثر ۷ میلیون بشکه در روز رسانده‌است.
همچنین امارات از طریق خط‌لوله ابوظبی، ظرفیت انتقال 1.5 میلیون بشکه روزانه نفت‌خام را به پایانه صادراتی فجیره در دریای عمان دارد.ظرفیت فعال فعلی خطوط لوله عربستان و امارات، به ترتیب حدود ۲ و ۱ میلیون بشکه روزانه است.بنابراین از مجموع ظرفیت اسمی 8.5 میلیون بشکه‌ای خطوط لوله عربستان و امارات، در حال حاضر حدود ۳ میلیون بشکه (یک‌سوم ظرفیت اسمی) مورد استفاده قرار می‌گیرد.
حبیب ا... ظفریان، عضو هیئت علمی مرکز پژوهش‌های مجلس در این باره می گوید: بنابر تخمین‌های مختلف از جمله تخمین اداره اطلاعات انرژی آمریکا، عربستان و امارات در کوتاه‌مدت مجموعا می‌توانند حدود 2.5 میلیون بشکه روزانه دیگر از ظرفیت خطوط لوله خود استفاده کنند و ظرفیت بهره برداری از این خطوط را به دو سوم ظرفیت اسمی برسانند.
اما با توجه به اینکه هم‌اکنون حدود 14.5 میلیون بشکه نفت‌خام از تنگه هرمز تجارت می‌شود، در کوتاه‌مدت این میزان در بدترین حالت خود و به شرط فعال شدن تمام ظرفیت گفته شده خطوط انتقال جایگزین، به ۱۲ میلیون بشکه روزانه می‌رسد.علاوه بر این، حدود ۶ میلیون بشکه روزانه فرآورده‌های نفتی و ۸۵ میلیون تن ال.ان.جی (معادل ۱۲۰ میلیاردمترمکعب سالانه گاز طبیعی) و حجم بالایی از محصولات پتروشیمی نیز همچنان از این تنگه عبور خواهدکرد.بنابراین علی رغم خطوط لوله فعلی دور زننده تنگه هرمز، اختلال در تجارت انرژی از این تنگه، آثار جدی بر امنیت انرژی جهان خواهد داشت و همین امر کماکان این منطقه را به عنوان یکی از استراتژیک‌ترین نقاط جهان نگه خواهد داشت.