چرا رئیس مجلس، مجموعه «دستگاه‌های موسیقی ایران» را به مقام‌های بلندپایه تاجیکستان هدیه داد؟
عظمت هنر ایران به روایت نت‌های علیزاده
محمد بهبودی نیاcalture@khorasannews.com
در سفر اخیر محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی ایران به تاجیکستان، اقدام فرهنگی ارزشمندی انجام شد که بازتاب‌های مثبتی در محافل هنری و سیاسی هر دو کشور داشت. در این سفر، محمدباقر قالیباف، دو هدیه شامل شاهنامه فردوسی و «مجموعه دستگاه‌های موسیقی ایران» اثر استاد حسین علیزاده را به سران این کشور هدیه داد.
«مجموعه دستگاه‌های موسیقی ایران»، اثر استاد حسین علیزاده است که در آخرین روز شهریور امسال رونمایی شد. این اثر شامل ۳۰۲ قطعه، ۱۳ آلبوم و ۱۳ ساعت موسیقی است که بیش از ۱۰۰ هنرمند در تولید آن مشارکت داشتند و در 31 شهریور امسال از آن رونمایی شد. بیش از 40نفر از نوازندگان و خوانندگان موسیقی ایرانی در این اثر نوازندگی و خوانندگی کرده‌اند و اساس و محوریت آن موسیقی دستگاهی ایرانی است. اشعار هرکدام از قطعات را سیروس جمالی بر اساس گوشه‌های آواز و تصانیف ایرانی سروده است. در شرح زندگی‌نامه استاد حسین علیزاده باید به این نکات اشاره‌کنیم که این استاد موسیقی و نوازنده صاحب‌نام ایرانی در اول شهریور 1330 متولد شد. این موسیقی‌دان، ردیف‌دان، آهنگ‌ساز، پژوهشگر ، نوازنده تار و سه‌تار تاکنون علاوه بر دریافت نشان‌های بی‌شمار داخلی و خارجی، سه بار نامزد دریافت جایزه گرمی در بخش بهترین آلبوم «موسیقی سنتی جهان» شده است.
او یکی از چهره‌های تحسین‌شده موسیقی فیلم در ایران نیز به شمار می‌آید و آثاری چون دلشدگان ، گبه ، آواز گنجشک‌ها و... از ساخته‌های اوست.
دریافت جایزه دوسالانه موسیقی جهانی آسیا از دیگر افتخارات اوست. این جایزه به هنرمندانی اهدا می‌شود که باعث ارتباط کشورشان با دیگر نقاط جهان، به‌ویژه کشورهای آسیایی شده‌اند. در ادامه به برخی دلایل اهدای «مجموعه دستگاه‌های موسیقی ایران» استاد حسین علیزاده توسط رئیس مجلس شورای اسلامی به سران کشور تاجیکستان اشاره می‌کنیم.
تأثیرات فرهنگی و دیپلماتیک
اهدای شاهنامه فردوسی و «مجموعه دستگاه‌های موسیقی ایران» در کنار یکدیگر آن‌هم توسط رئیس مجلس شورای اسلامی به مقام‌های بلندپایه تاجیکستان، پیام دقیقی را به همراه دارد. این دو اثر گرانبها (شاهنامه و موسیقی ایرانی) ریشه در پیوندهای عمیق فرهنگی و هنری ایران و تاجیکستان دارد، همچنین این اقدام تأکیدی بر جایگاه ویژه موسیقی سنتی ایرانی در تقویت روابط فرهنگی مشترک میان کشورهای فارسی‌زبان است.
اهدای این مجموعه آثار به مسئولان تاجیکستان توسط محمدباقر قالیباف، یکی از جلوه‌های دیپلماسی فرهنگی به شمار می‌آید. دیپلماسی فرهنگی همواره نقش مهمی در تعاملات بین‌المللی دارد (به‌ویژه میان کشورهایی که ازنظر زبانی و فرهنگی اشتراکات زیادی دارند، زیرا می‌تواند به‌عنوان ابزاری مؤثر برای تقویت روابط استفاده شود.) در این راستا، موسیقی سنتی ایرانی به‌عنوان یکی از مؤلفه‌های مهم هویت فرهنگی ایران، نقش برجسته‌ای در انتقال پیام‌های فرهنگی ایفا می‌کند. همچنین این اقدام نمادی از احترام به اشتراکات فرهنگی و تاریخی میان ایران و تاجیکستان است. از این منظر، اهدای آلبوم‌های موسیقی استاد علیزاده می‌تواند گامی مؤثر در تقویت دیپلماسی فرهنگی و تحکیم روابط دوستانه میان دو کشور فارسی‌زبان باشد.
چرا آلبوم حسین علیزاده انتخاب شد؟
انتخاب آلبوم‌های استاد حسین علیزاده به‌عنوان هدیه‌ای فرهنگی به مسئولان تاجیکستان، دلایل مشخصی دارد. حسین علیزاده یکی از بزرگ‌ترین و برجسته‌ترین چهره‌های موسیقی سنتی ایران است که آثارش در ایران و در سطح بین‌المللی موردتوجه قرارگرفته‌اند. موسیقی او ریشه در سنت‌های عمیق موسیقی ایرانی دارد و درعین‌حال با تلفیق سنت و نوآوری توانسته نگاه جامعه جهانی را نیز به سمت خود معطوف کند. از طرفی موسیقی سنتی ایرانی می‌تواند به‌عنوان یکی از ابزارهای حفظ و تقویت پیوندهای فرهنگی ایران و تاجیکستان عمل کند.
میراث فرهنگی مشترک
موسیقی سنتی ایران و تاجیکستان، به دلیل ریشه‌های مشترک فرهنگی، تاریخی و زبانی بخشی از میراث فرهنگی و تاریخی خراسان بزرگ را نمایندگی می‌کند که شامل زبان فارسی، ادبیات غنی و موسیقی سنتی است. اهدای آلبوم‌های موسیقی حسین علیزاده به مسئولان تاجیکستان، نمادی از توجه به این پیوندهای فرهنگی مشترک و تلاشی برای زنده نگه‌داشتن این میراث است.
در شرایطی که جهان امروز با چالش‌های فرهنگی و سیاسی متعددی روبه‌روست، هنر و موسیقی می‌توانند به‌عنوان ابزاری برای نزدیکی و همدلی بین ملت‌ها عمل کنند. اقدام رئیس مجلس شورای اسلامی ایران درزمینه اهدای آلبوم‌های موسیقی حسین علیزاده به مسئولان تاجیکستان را می‌توان نشانه حسن نیت ایران و اقدامی در جهت تقویت همدلی فرهنگی بیشتر با تاجیکستان دانست.
استاد علیزاده؛ سفیر فرهنگی ایران
استاد حسین علیزاده، علاوه بر این که یک موسیقی دان برجسته است، به‌طور غیررسمی نقش یک سفیر فرهنگی را نیز ایفا می‌کند. آثار او، نه‌تنها درصحنه‌های موسیقی داخلی ایران، بلکه در محافل بین‌المللی نیز موردتوجه قرارگرفته است. او توانسته با استفاده از زبان موسیقی، فرهنگ و هنر ایرانی را به جهانیان معرفی کند. ازاین‌رو، اهدای آثار او به مسئولان تاجیکستان توسط محمدباقر قالیباف نوعی انتقال پیام فرهنگی ایران به این کشور است. درنهایت باید به این نکته مهم اشاره کرد که این اقدام نشان‌دهنده اهمیت موسیقی به‌عنوان یکی از ابزارهای دیپلماسی فرهنگی است.