سقوط «تنوع سبد تولید برق» به محدوده قرمز
محمد حقگوeconomice@khorasannews.com
«امنیت تامین برق کشور مطلوب نیست»؛ این موضوع را می توان از تازه‌ترین گزارش مرکز پژوهش های مجلس دریافت. این مرکز در گزارش اخیر خود تصریح کرده که در حال حاضر «تنوع در سبد تولید برق» بیشترین تاثیر را بر میزان امنیت انرژی کشور از منظر تامین برق دارد. با این حال این تنوع در چند دهه اخیر از محدوده قابل قبول به محدوده ضعیف سقوط کرده و هماکنون، ایران از منظر این شاخص در رتبه 131 جهان قرار گرفته است. به این ترتیب هم اینک گزینه های اصلی حل مسئله یادشده توسعه نیروگاه های تجدیدپذیر، ساخت نیروگاه های زغال سنگ سوز و همچنین افزایش ظرفیت نیروگاه های هسته ای است. ضمن این که باید قوانین مرتبط در این حوزه بهخصوص مانع زدایی از توسعه صنعت برق اجرا شود.
به گزارش خراسان، تجربه قطعی های برق صنایع در تابستان سال های اخیر نشان داد که بدون تامین مناسب و مداوم انرژی و بهخصوص برق در کشور، تاب آوری اقتصادی و صنایع کشور بهطور محسوسی تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. با این حال گزارش اخیر مرکز پژوهش های مجلس با عنوان «واکاوی امنیت انرژی در ایران؛ از منظر تنوع در سبد تولید برق» نشان می دهد که در حال حاضر، امنیت تامین برق در کشور با وضعیت مطلوب فاصله دارد و این یعنی با بروز اتفاقات مختلف، تامین برق در کشور می تواند متحمل آسیب های زیادی شود.
سقوط شاخص تنوع تولید برق به محدوده ضعیف
گزارش 20100 این مرکز با بررسی شاخصی تحت عنوان تنوع سبد تولید برق، نشان می دهد که روند کلی این شاخص در چند دهه اخیر نزولی بوده و در چند سال اخیر نیز از محدوده قابل قبول به محدوده ضعیف سقوط کرده است. دلیل اصلی این وضعیت، وابستگی زیاد به گاز طبیعی برای تولید برق است. سهم این سوخت از تولید برق در ایران از 35 درصد در سال 1364 به حدود 86 درصد در سال 1402 رسیده که نشان دهنده عدم توازن در سبد تولید برق است. این در حالی است که طی این مدت، استفاده از منابع تجدیدپذیر در دنیا برای تامین برق، ضمن حفظ توازن نسبی افزایش یافته است. هم اکنون در دنیا زغال سنگ 35 درصد، گاز طبیعی 23 درصد، انرژی برقابی 15 درصد، انرژی های تجدیدپذیر 14 درصد، انرژی هسته ای 9 درصد و سایر منابع انرژی 4 درصد از کل تولید برق را برعهده دارد.
رتبه نجومی ایران در تنوع سبد تولید برق
با این وصف، وضعیت ایران در تنوع سبد تولید برق در مقایسه با سایر کشورها مناسب نیست و ایران از منظر میزان تنوع در سبد تولید برق، در رتبه 131 دنیا قرار گرفته است. در میان کشورهای مورد بررسی، آمریکا بهترین تنوع را در سبد تولید برق دارد و کشورهایی مانند آلمان، ترکیه، روسیه، انگلستان، فرانسه و چین در محدوده خوب، ایران و عربستان در محدوده ضعیف و قطر در محدوده بسیار ضعیف قرار گرفته اند.
3 ظرفیت متنوع سازی سبد تولید برق
این گزارش در بیان پیشنهادهای خود به سه ظرفیت کشور در متنوع سازی تولید برق اشاره کرده و افزوده است: در حال حاضر مجموع پتانسیل انرژی های تجدیدپذیر شامل انرژی خورشیدی و بادی در ایران معادل 120 هزار مگاوات برآورد می شود. اما تا پایان سال گذشته تنها حدود 1.036مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر در کشور نصب شده که کمتر از یک درصد از کل پتانسیل یادشده است.از سوی دیگر در شرایطی که حدود 35 درصد از برق تولیدی جهان از زغال سنگ است، منابع زغال سنگ در کشور وجود دارد، و همچنین تاکنون از نیروگاه های زغال سنگ سوز برای تولید برق در کشور استفاده نشده است، می توان یکی از راهکارهای پیش رو را توسعه این نیروگاه ها دانست.در کنار دو عامل فوق باید گفت سهم انرژی هسته ای ازتولید برق جهان در حدود 10 درصد و در ایران در حدود 2 درصد است. از آن جایی که هماکنون واحد اول نیروگاه اتمی بوشهر به عنوان تنها نیروگاه هسته ای کشور در حال فعالیت است و واحدهای دوم و سوم آن در حال ساخت هستند، بنابراین گزینه دیگر برای افزایش تنوع سبد تولید برق، افزایش ظرفیت نیروگاه های هسته ای از طریق تکمیل واحدهای جدید نیروگاه اتمی بوشهر به شمار می رود.
مرکز پژوهش ها: مدل قیمت گذاری می بایست تغییر کند
مرکز پژوهش ها در خاتمه ضمن اشاره به ظرفیت های قانونی برای تامین مالی توسعه نیروگاه های بدون مصرف سوخت گاز، اجرای ماده 10 قانون مانع زدایی از توسعه برق را توصیه می کند. طبق این ماده، قیمت گذاری انرژی در طول زنجیره تولید، انتقال و توزیع برق می بایست حذف شود و تمام یارانه ها به انتهای زنجیره یعنی مصرف کننده نهایی تعلق یابد. برنامه اجرایی این حکم در اردیبهشت امسال به تصویب هیئت وزیران رسیده، اما تاکنون اجرایی نشده است و پیش بینی می شود اجرای این قانون تاثیر بسزایی در اقتصاد صنعت برق و افزایش رقابت پذیری در بخش نیروگاهی داشته باشد.