فوت وفن های نویسندگی خلاق برای تئاتر کودک
محمد بهبودی نیاcalture@khorasannews.com
نشست تخصصی انتقال تجربه «تئاتر کودک و نوجوان» با حضور داوود کیانیان، نویسنده و پژوهشگر برجسته عرصه تئاتر و سینما، در مشهد برگزار شد. به گزارش خراسان، این نشست تخصصی با هدف انتقال تجربیات در حوزه تئاتر کودک و نوجوان به همت موسسه فرهنگی هنری خراسان با حضور جمعی از صاحب نظران این حوزه در مشهد انجام شد.
تجربه‌هایتان را بنویسیدداوود کیانیان ضمن بی سابقه خواندن جلسات انتقال تجربه با موضوع تئاتر در مشهد گفت: «ما همواره از انقطاع بین نسل گذشته و نسل‌های بعدی رنج برده‌ایم. متاسفانه این انقطاع، برخی از فعالیت‌ها را در چرخه تکرار فرو برده و روند پیشرفت ما در تئاتر را کند کرده است.»
وی با اشاره به جایگاه شاخص تئاتر مشهد در کشور، این شهر را پیشتاز تئاتر کشور خواند و با تاکید بر ضرورت توجه و بهره‌گیری از تجربیات در هنر، تصریح کرد: «تجربیات خودتان را حتماً به صورت مداوم بنویسید. اهمیت تجربیات زندگی هر فرد در آینده مشخص می‌شود. شاید برخی از این تجربیات در نگاه اول ساده به نظر برسند اما در خلق آثار هنری نقش بسزایی دارند.»
این هنرمند عرصه تئاتر و سینما در ادامه افزود: «یکی از نکات مهم دیگر که بنده آن را در طول سال‌های فعالیتم تجربه کرده‌ام، اهمیت همبستگی گروهی است که باعث رشد هر بازیگر می‌شود. این همبستگی ظرفیت‌های هر فرد در حوزه تئاتر را به خوبی شناسایی می‌کند.»
جای خالی پژوهش در تئاتراین پیش کسوت تئاتر با اشاره به این که امروز در حوزه تئاتر، نبود پژوهش ما را به شدت با چالش مواجه کرده است، گفت: به نظر می‌رسد که فراموش کرده‌ایم برای توسعه مهارت‌های بازیگری و کارگردانی، نیازمند مطالعه دقیق و پژوهش در روش‌ها و نظریه‌های حوزه کارگردانی و بازیگری هستیم. شناخت تاریخچه موضوعات و درک مسائل پیرامونی آن‌ها، بخش جدایی‌ناپذیری از فرایند آموزشی در هنر تئاتر محسوب می‌شود. متاسفانه، ما در زمینه پژوهش بسیار فقیر هستیم و تعداد کمی از هنرمندان پیش از ورود به مرحله ساخت و اجرای اثر، به پژوهش می‌پردازند. یکی از این پژوهشگران برجسته، مسعود میرعلوی از اهالی مشهد است که تمام زوایای تئاتر کودک و نوجوان را تا به امروز مطالعه و بررسی کرده است. با این حال، او کمتر شناخته شده است و کتاب‌های ارزشمند او در منزلش در انتظار انتشار خاک می‌خورد. این در حالی است که او جزو سرآمدان این حوزه در کشور به شمار می‌رود و می‌تواند منبع ارزشمندی برای پژوهشگران و علاقه‌مندان به هنر تئاتر باشد. بی‌توجهی به چنین منابعی نه تنها باعث تضعیف بنیه علمی و پژوهشی در عرصه تئاتر می‌شود، بلکه مانع رشد و بالندگی نسل‌های آینده هنرمندان نیز خواهد شد.
موازی کاری نکنیم
وی در ادامه به موازی کاری به عنوان یکی از آسیب‌های مهم در تئاتر اشاره کرد و گفت: «موازی کاری در هر شکلی آسیب‌زاست و در عرصه تئاتر نیز همین‌طور است. باید از آن پرهیز کرد.»
او تاکید کرد که تشکیل صنوف تئاتری که به تازگی در خراسان شکل گرفته، فرصتی ارزشمند است. کیانیان افزود: «تشکیل بیشتر صنف در تئاتر بسیار مفید است، زیرا با گذشت زمان، این گروه‌ها غربال می‌شوند و تنها گروه‌هایی که با عشق به تئاتر می‌پردازند، باقی می‌مانند.»
در این مرحله، وی بر اهمیت توجه به تخصص‌گرایی در میان این گروه‌ها تاکید کرد و گفت: «لازم است این گروه‌ها حیطه‌های تخصصی خود را انتخاب کنند و هر کدام در زمینه‌ای متفاوت فعالیت داشته باشند. این کار به ما کمک می‌کند تا شاهد خلق آثار هنری متنوع و متفاوت باشیم.»
نمایش خلاقانه کودکان را دریابیم
داوود کیانیان تصریح کرد: در کشورهای دیگر، وقتی بچه‌ها سرگرم بازی هستند، آموزش‌ها به صورت غیرمستقیم به آن‌ها ارائه می‌شود و این جاست که نمایش خلاق شکل می‌گیرد؛ چیزی که در کشور ما کمتر مورد توجه قرار گرفته است. فعلاً نهادهای خصوصی در ایران در حال پیاده‌سازی آموزش‌های خلاقانه برای تولید نمایش خلاق هستند و نهادهای دولتی کمتر در این زمینه فعالیت دارند. نمایش خلاق نمایشی است که توسط خود کودک خلق می‌شود. وقتی خود کودک نویسندگی و خلق هنر را بر عهده می‌گیرد، هنر خودش را معرفی می‌کند.
تئاتر درسی چیست؟
این نویسنده سرشناس به تئاتر درسی به عنوان یک رویکرد نوآورانه و آموزشی در تدریس اشاره کرد که از هنر نمایش به منظور فراگیری موثرتر دروس مختلف استفاده می‌کند و گفت: این شیوه آموزشی برای اولین بار 10 سال پیش توسط یک معلم در شهرستان میناب به کار گرفته شد. او از دانش‌آموزان خواست تا دروس خود را به صورت نمایش نامه بنویسند، کارگردانی و اجرا کنند. این روش نه تنها باعث افزایش انگیزه و مشارکت دانش‌آموزان شد، بلکه تاثیر مثبتی بر سطح دانش و یادگیری آن‌ها در مدرسه داشت.
با موفقیت‌های به دست آمده، این ابتکار عمل تبدیل به «جشنواره تئاتر درسی» در سراسر کشور شد. در این نوع از تئاتر اصلی‌ترین بخش‌های نمایش از جمله نویسندگی، کارگردانی و بازیگری به خود دانش‌آموزان واگذار می‌شود. این امر به دانش‌آموزان اجازه می‌دهد تا در فرایند خلاق و تعاملی شرکت کنند که نه تنها درک مفاهیم درسی را برای آن‌ها آسان‌تر می‌کند، بلکه مهارت‌های ارتباطی، کار تیمی و خلاقیت را نیز تقویت می‌کند.
تئاتر درسی نمونه‌ای برجسته از ادغام هنر در آموزش است که می‌تواند به عنوان الگویی برای سایر مدارس و حتی سیستم‌های آموزشی دیگر کشورها مورد استفاده قرار گیرد.
پرسش و پاسخ
در این جلسه، حاضران سوالاتی را در زمینه‌های مختلف مطرح کردند و استاد داوود کیانیان با بیان تجربیات چند دهه فعالیت خود به این سوالات پاسخ داد. همچنین در پایان این استاد و نویسنده سینما، تلویزیون و تئاتر، چند جلد از آثار خود را به دبیر سلسله نشست‌های «عصر فرهنگ خراسان» اهدا کرد.