دست خالی محیطبانان در برابر شکارچیان
تقریبا ماهی را نمی‌توان پیدا کرد که خبر درگیری‌های خونبار محیطبانان پر تلاش با شکارچیان غیرمجاز و متجاوزان به محیط‌زیست رخ ندهد و لطماتی به حافظان محیط زیست وعرصه‌های جنگلی کشور وارد نشود. حفاظت از عرصه‌های طبیعی و حیات‌وحش کشور وظیفه‌ای سنگین و مهم است که محیطبانان تلاش می‌کنند آن را به بهترین شکل ممکن انجام دهند. در این راه، محیطبانان را مخاطراتی تهدید می‌کند که به خاطر ارزشمند بودن آن چه به نگهداری آن مشغول هستند، روی می‌دهد. قاچاقچیان چوب و شکارچیان غیرمجاز بزرگ ترین دشمنان محیطبانان به شمار می‌روند و در واقع آن ها را سدی در راه اعمال مجرمانه خود می‌بینند. در ادامه گزارشی از درگیری‌های نابرابر و مکرر محیطبانان با شکارچیان غیرمجاز خواهید خواند.151 شهید در راه حفاظت از محیط‌زیست
بر اساس اعلام سازمان حفاظت از محیط زیست ایران، تاکنون ۱۵۱ محیط‌بان در حراست از محیط زیست و عرصه‌های طبیعی کشور به شهادت رسیده‌اند و ۲۷۳ نفر هم جانباز شده‌اند. برخی از محیطبانان البته حین خدمت در اثر سقوط از پرتگاه یا سوانح رانندگی فوت کرده اند که سازمان حفاظت محیط زیست کشور همگی آنان را شهید می‌نامد. به گزارش «نورنیوز»، ارزش و اهمیت این اعداد آن گاه معلوم می شود که به حرف محمد درویش، از کارشناسان شاخص محیط زیست توجه کنیم که گفته است: «در ۹۰ سال گذشته در آمریکا فقط ۲۵ محیط‌بان کشته شده‌اند که علت ۹۵ درصد مرگ آنان حوادث و سوانح بوده است اما در 30 – 40 سال گذشته در ایران درمجموع بیش از 150 نفر محیط‌بان و جنگل‌بان کشته شده‌اند. همچنین تعداد زیادی از محیطبانان و جنگل‌بانان مضروب و مجروح و دچار نقص عضو دایم شده‌اند. مواردی از تهدید اعضای خانواده محیطبانان نیز گزارش شده است.»
ناامن‌ترین قاره‌ها برای محیطبانان
طبق اعلام موسسه بنیاد «خط باریک سبز» که یک سازمان غیرانتفاعی جهانی برای حمایت از محیطبانان پارک‌های ملی و حیات وحش است، در یک دهه گذشته، بیش از هزار محیط‌بان در سراسر جهان کشته شده‌اند و این در حالی است که ۸۰ درصد این محیطبانان در درگیری با شکارچیان و گروه‌های نظامی جان خود را از دست داده‌اند. بر اساس گزارشی که حاصل 11 سال پژوهش روی موضوع قتل محیطبانان دنیاست، آمریکای لاتین، آسیا و آفریقا را ناامن‌ترین قاره‌ها برای محیطبانان عنوان می‌کند و دلیل آن را وجود منابع ارزشمند همچون معادن کمیاب از یک سو و نیز خشونت بالا در این مناطق می‌داند.
نیاز فوری به 17 هزار محیط‌بان جدید
در ایران هر محیط‌بان از 10 تا 11 هزار هکتار عرصه طبیعی حفاظت می‌کند و این در حالی است که استانداردهای جهانی برای حفاظت از عرصه‌های طبیعی، یک محیط‌بان برای هر هزار هکتار است. در واقع محدوده‌ای که در ایران از سوی یک محیط‌بان حفاظت می‌شود، باید توسط حداقل 10 محیط‌بان اداره شود اما عرصه محل خدمت آن ها آن چنان وسیع است که گاهی خیال شکارچیان را از بابت تنهاییِ محیط‌بان راحت می‌کند و با این احوال مشخص است که چرا خیلی وقت‌ها محیطبانان در دام شکارچیان غیرمجاز یا قاچاقچیان چوب می‌افتند و جان‌شان در مخاطره قرار می‌گیرد. به گفته معاون وقت محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست، بر اساس استانداردهای جهانی به حدود ۲۰ هزار محیط‌بان نیاز داریم تا از عرصه‌های طبیعی کشور حفاظت کنند. این در حالی است که هم اکنون تنها ۳ هزار محیط‌بان، مناطق حفاظت شده کشور را پوشش می‌دهند و با این حساب به 17 هزار محیط‌بان جدید نیاز است.
نداشتن تجهیزات برای حفظ ایمنی محیطبانان
اضافه شدن محیط‌بان جدید هم با شرایط فعلی به نظر راهکار موثری نیست چراکه طبق گفته جواد سلیاری، مسئول بازرسی یگان حفاظت کشور، هر سال می‌توان مجوز استخدام فقط ۳۰۰ نیرو را گرفت اما همین تعداد محیط‌بان نیز در هر سال بازنشسته می‌شوند و عملا تغییری رخ نمی‌دهد. به عقیده او لازم است تا روند استخدام تغییراتی داشته باشد تا بتوان نیروهای بیشتری را در این شغل به کار گرفت. (ایمنا، 5 اسفند 1402). کمبود تجهیزات نیز از جمله مشکلاتی است که گریبانگیر حرفه محیط‌بانی در ایران است. تجهیزاتی همچون دوربین‌های دید در شب و بی‌سیم‌های جدید می‌تواند کمک زیادی به حفظ ایمنی محیطبانان کند اما خیلی وقت‌ها در تهیه اقلام ابتدایی مورد نیاز هم مشکلات زیادی وجود دارد.
چالش استفاده از سلاح برای محیطبانان
محیطبانان سال ها مجاز به حمل سلاح بودند اما استفاده از سلاح گاهی برخی از آن ها را تا پای قصاص پیش برد. مسئله این بود که محیطبانان سلاح داشتند اما برای استفاده از آن در راه حفاظت از عرصه‌های طبیعی و نیز جان خود دچار ابهامات فراوان بودند. حمل سلاح توسط محیطبانان دوباره محل مناقشه قرار گرفته است و در اسفند ماه 1401نمایندگان مجلس با اصلاح قانون حمل سلاح توسط محیطبانان مخالفت و اعلام کردند که محیطبانان، مشمول نیروهای نظامی و انتظامی نیستند، بنابراین نمی‌توانند سلاح حمل کنند. این مسئله مورد انتقاد بسیاری از فعالان محیط زیست و نیز کارشناسان حقوقی و گروه های دیگری قرار گرفت که معتقد بودند محیطبانان با وجود درآمد پایین و کمبود نفرات و تجهیزات و شیفت های طولانی و خسته کننده، باید تضمینی برای حفاظت از جان خود داشته باشند. (تسنیم، 5 اسفند 1401). عرصه‌های طبیعی هر کشور سرمایه های غیرقابل جایگزینی محسوب می‌شوند و همین، اهمیت حفاظت از آن ها را صدچندان می‌کند. در این میان می‌توان گفت محیطبانان از جمله مهم‌ترین و نیز مظلوم‌ترین قشر در حفاظت از عرصه‌های طبیعی هستند که اگر به یاری‌شان شتافته نشود، قطعا دود آن به چشم همگان خواهد رفت.