بررسی وضعیت کالاهای لبنی در بازار مشهد
کمبود عرضه لبنیات با قیمت مصوب
سیدمحمدمهدی هاشمی
در ابتدای همین هفته قیمت های مصوب جدید 4 قلم کالای تنظیم بازاری لبنی با افزایش 30 درصدی اعلام شد و خراسان رضوی در گزارشی به کم و کیف این افزایش قیمت پرداخت. در همین گزارش دبیر اتحادیه تولیدکنندگان صنایع لبنی استان گفت: «شرکت های تولیدی از طریق اتاق بازرگانی پیگیر حذف این قیمت های دستوری هستند.» این اعتراضات به قیمت های دستوری برای 4 قلم کالای لبنی تنظیم بازار در شرایطی مطرح می شوند که خود این کارخانجات در حال خریداری شیر خام از گاوداری ها با قیمت مصوب هستند و از همین شیر برای تولید محصولات لبنی فانتزی مثل شیر و ماست های طعم دار استفاده می کنند که هم حاشیه سود بالاتری برایشان دارد و هم خواهان بیشتری در بازارهای صادراتی. نکته اما این جاست که شرکت ها یا از تولید برخی آیتم های 4 کالای اصلی تنظیم بازاری دارای نرخ مصوب خودداری می کنند یا در حال توزیع این کالاها با قیمت هایی بالاتر در بازار هستند.کدام ماست 2.5 کیلوگرمی؟!
بنابر مشاهدات میدانی در فروشگاه ها و جست و جو در وبسایت های برندهای معتبری مثل کاله، پگاه، میهن و ... می توان مشاهده کرد که هیچ کدام از این شرکت ها اصلا کالایی تحت عنوان ماست دبه 2.5 کیلوگرمی کم چرب را تولید نمی کنند یا اگر تولید کنند حجم آن به حدی پایین است که در اکثر فروشگاه ها نمی توان آن را پیدا کرد و این کالا در وزن کمتر یا تحت عناوین متفاوت و با اختلاف قیمت فاحش نسبت به قیمت مصوب، در حال تولید و عرضه به بازار است. مثلا ماست کم چرب پگاه با وزن 2 کیلو و قیمت 74000 تومان، ماست کم چرب کاله با وزن 1900 گرم و قیمت 82800 تومان و ماست سِت کم چرب میهن با وزن 2 کیلو و قیمت 78000 تومان در بازار موجود هستند. در نظر داشته باشید که تمام این کالاها دارای حداقل نیم کیلو اختلاف وزن با کالای قیمت مصوب است و همان طور که می بیند هیچ کدام از این کالاها با قیمت مصوب جدید 77500 تومانی که برای 2.5 کیلوست، همخوانی ندارند.
شیر و پنیر هم همین طور...
وضعیت درباره کالاهایی مثل شیر کم چرب یک لیتری بطری هم مشابه است و شیر کم چرب یک لیتری پگاه 33000 تومان، شیر کم چرب فراپاستوریزه بطری کاله 955 میلی لیتری 39900 تومان و شیر کم چرب غنی شده 945 میلی لیتری میهن 31000 تومان قیمت دارد، در شرایطی که قیمت شیر کم چرب یک لیتری بطری مطابق مصوبه جدید حداکثر باید 29800 تومان باشد. درخصوص پنیر 400 گرمی UF هم وضع به همین شکل است و تعداد کمی از شرکت ها اقدام به عرضه این کالا با وزن و قیمت مصوب می کنند.
شیر کم داریم!
برای بررسی این وضعیت، مسئله را از دبیر اتحادیه تولیدکنندگان صنایع لبنی استان جویا شدیم. وی در پاسخ به این که آیا شرکت ها موظف به تخصیص مقدار مشخصی از شیر خریداری شده خود برای تولید کالا های تنظیم بازاری هستند یا نه می گوید: هیچ اجباری برای تولید کالای مشخصی وجود ندارد. وی می افزاید: ما می‌خواهیم کالاها را با سود عادلانه به فروش برسانیم و این کالاها با قیمت دستوری کمترین میزان سود را برای ما دارند و دولت به خاطر منافع مردم این کار را می کند. هدایت نیا درباره قیمت خرید شیرخام تصریح می کند: ما شیر را با قیمت دستوری نمی خریم و دامدار شیر را ۱۸ هزارتومان به ما نمی‌دهد. قیمتی که دولت تعیین می‌کند، کف قیمت است و اگر کارخانجات شیر را نخریدند، تعاون روستایی شیر را با این قیمت می‌خرد. قیمت شیر در استان ما از بقیه استان های کشور بالاتر است وشیر را از استان های دیگر و گران تر می خریم چون شیر تولیدی استان تنها کفاف نیمی از تولیدات صنایع لبنی ما را می‌دهد. وی با اشاره به سامانه اطلاع رسانی کالا و خدمات می افزاید: قرارشده است کارخانجات داخل سامانه سازمان حمایت اطلاعات و قیمت کالا را ثبت کنند و برای این قیمت ها تاییدیه بگیرند و حتما شرکت ها این کار را کرده اند.
همچنین کم و کیف قیمت شیر خام را از مدیر امور دام سازمان جهاد کشاورزی استان هم جویا می شویم که می گوید: قیمت مصوب شیر ۱۸ هزارتومان است. تسویه حساب شیر روزانه نیست و برای این که متوجه قیمت واقعی بشویم باید تا انتهای ماه صبر کرد تا ببینیم به چه قیمتی این شیر از گاوداران خریداری شده ولی قرار شده است که به قیمت مصوب ۱۸ هزارتومان کارخانه ها خریداری کنند.
سامانه اطلاع رسانی قیمتی که خود بی اطلاع است!
پس از صحبت های دبیر اتحادیه تولیدکنندگان صنایع لبنی استان اقدام به مراجعه به سامانه اطلاع رسانی کالا و خدمات کردیم و با ابعاد جالب تری از این مسئله روبه رو شدیم. جالب است که بدانید شرکت ها تعدادی از این کالاها را در سامانه با قیمتی متناسب با قیمت مصوب، خود اظهاری کرده اند در حالی که قیمت های این کالاها در بازار کاملا متفاوت است. به عنوان مثال قیمت شیر فراپاستوریزه بطری 946 میلی لیتری پگاه در بازار 33 هزارتومان و در سامانه مطابق قیمت مصوب 29800 تومان است یا ماست ست کم چرب میهن با وزن 2 کیلو در بازار 78000 تومان است در حالی که همین ماست در سامانه متناسب با قیمت مصوب 63500 تومان خود اظهاری شده است. همچنین این که برخی شرکت ها قیمت هیچ کدام از کالاهای خود را در داخل سامانه ثبت نکرده اند نیز قابل تامل است.
کجاست آن سرانه مصرف؟
مطابق آمارها سرانه مصرف لبنیات در کشور نسبت به سال 91 تقریبا نصف شده و از 100 کیلو در سال اکنون به زیر 60 کیلو رسیده است. باید توجه داشت که کاهش این سرانه در آینده هزینه های کشور را در بخش سلامت بسیار بالا خواهد برد و ارائه یارانه در این بخش به مردم سرمایه گذاری مهمی است که از ضررهای قابل توجهی در آینده پیشگیری خواهد کرد. با بررسی بازار لبنیات می توان به راحتی متوجه شد به رغم این که دولت با تخصیص یارانه به واردات نهاده ها و ثبت قیمت های دستوری برای چند قلم کالای پرمصرف لبنی، در صدد افزایش دادن سرانه مصرف است، اما در این زمینه موفق نبوده است و با توجه به نقش مهم لبنیات در سلامت مردم تشدید نظارت ها بر تولید و عرضه این محصول در کنار بازنگری در برخی از سیاست ها در جهت رساندن این یارانه به سر سفره مردم به شدت احساس می شود.